Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o notariacie oraz ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym

Tak więc np. przy czynności notarialnej, której przedmiotem jest sporządzenie aktu
notarialnego dokumentującego przeniesienie własności nieruchomości notariuszowi należy
się wynagrodzenie za sporządzenie aktu notarialnego dla czynności będącej podstawą
przyjęcia depozytu oraz za sporządzenie aktu notarialnego dokumentującego przyjęcie
depozytu.
W art. 49 ustawy – Prawo o notariacie dotyczącym odpowiedzialności cywilnej
notariuszy dodano ust. 2, w którym wyłącza się odpowiedzialność notariusza za szkodę
związaną z depozytem, którego przedmiot stanowią pieniądze, jeżeli powstała ona z przyczyn
leżących po stronie banku prowadzącego rachunek. Propozycja ta ma na celu jednoznaczne
wyłączenie odpowiedzialności notariuszy za nie swoje działania w sytuacji, w której
podnoszony jest wobec notariusza zarzut działania z naruszeniem reguł najwyższej
staranności. W praktyce mogłoby to mieć miejsce i dlatego przepis jednoznacznie rozstrzyga
tę kwestię (art. 1 pkt 1 projektu).
W art. 1 w pkt 2 w projektowanym art. 108a § 1 ustawy – Prawo o notariacie dodaje
się regulację, w myśl której na żądanie jednej ze stron dokonywanej przed notariuszem
czynności obejmującej przeniesienie prawa za zapłatą ceny, wynagrodzenia lub innych
należności, kwota przypadająca do zapłaty, składana jest na prowadzony przez notariusza
rachunek powierniczy. Proponowana regulacja przewiduje zatem fakultatywność wyboru
po stronie jednego z uczestników czynności prawej, na notariusza nakłada zaś obowiązek
przyjęcia przedmiotowej kwoty do depozytu. Propozycja ta zawiera również wymóg
co do rodzaju rachunku bankowego, na którym powinny zostać zdeponowane pieniądze
dookreślając, iż jest to rachunek powierniczy, o którym mowa w art. 59 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, z późn. zm.).
W przyjętym rozwiązaniu, brak jest obowiązku sporządzenia przez notariusza protokołu z tej
czynności, zaproponowana zmiana nie powoduje zatem konsekwencji w postaci dodatkowych
kosztów, które mogłyby obciążać uczestników obrotu.
Od powyższego rozwiązania ustanowiony został w projekcie wyjątek.
W § 2 art. 108a dodaje się normę przewidującą, iż z przyjęcia depozytu zostanie spsiany
przez notariusza protokół, wyłącznie na żądanie jednej ze stron czynności. Omawiany przepis
wprowadza także wymogi co do treści protokołu.
W § 3 art. 108a nakłada się na notariusza obowiązek informowania stron
o przysługujących im uprawnieniach wynikających z przepisów § 1 i 2.
W § 4 dookreślono moment dokonania przyjęcia pieniędzy do depozytu – jest
to chwila ich wpływu na rachunek bankowy.
Rozwiązania proponowane w art. 108a § 5 określają zasady i terminy wydawania
depozytu uprawnionym podmiotom, w przypadku gdy nie został sporządzony protokół
z przyjęcia depozytu.
Proponowana w art. 108a ustawy – Prawo o notariacie zmiana ma zwiększyć
bezpieczeństwo obrotu, w szczególności nieruchomościami, poprzez zabezpieczenie zbywcy,
który przy podpisaniu umowy przestaje być właścicielem zbywanej nieruchomości, nie mając
jednak pewności, czy otrzyma należną za nią cenę i kiedy. Przyjęcie omawianego rozwiązania
prowadzić będzie do sytuacji, w której w tym samym momencie nastąpi wzajemne
wykonanie zobowiązań przez strony umowy, tj. przeniesienie prawa będzie się wiązać z
jednoczesną zapłatą.
Natomiast w dodawanym art. 108b określono zasady postępowania w przypadku
nieodebrania depozytu w odpowiednim terminie albo zaprzestania prowadzenia kancelarii
przez notariusza. W obydwu tych sytuacjach przechowywane dokumenty lub pieniądze
zostaną przekazane do depozytu sądowego.
Zmiana w ustawie z dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym
(Dz. U. z 2009 r. Nr 84. poz. 711 i Nr 144, poz. 1176), w części dotyczącej definicji
deponenta, ma na celu zapewnienie większej ochrony środków gromadzonych na rachunku
powierniczym notariusza (art. 2).
Z uwagi na konieczność przygotowania się kancelarii notarialnych do świadczenia
tego typu usług proponuje się, aby ustawa weszła w życie w terminie 3 miesięcy od daty
ogłoszenia.

III. Przedstawienie oczekiwanych skutków społecznych, gospodarczych, finansowych
i prawnych

Proponowana zmiana pozytywnie wpłynie na pewność i bezpieczeństwo w zakresie
czynności prawnych dotyczących przeniesienia prawa, w szczególności przenoszących
własność nieruchomości, jak również wzmocni zaufanie do notariuszy, jako osób zaufania
publicznego.
Wejście w życie ustawy nie spowoduje dodatkowych wydatków ze strony budżetu
państwa oraz nie wpłynie na dochody jednostek samorządu terytorialnego.



IV. Oświadczenie o zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej

Przedmiot ustawy nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.
Warszawa, 21 lutego 2013 r.

BAS-WAPEiM-362/13




Pani Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej
poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy — Prawo o notariacie oraz
ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym
(przedstawiciel wnioskodawców: poseł Mariusz Witczak)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32 ze
zmianami) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
W odniesieniu do ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. — Prawo o notariacie
(Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158, ze zmianami), projekt ustawy przewiduje
wprowadzenie obowiązku złożenia przez notariusza kwoty przypadającej do
zapłaty w związku z dokonywaną przed nim czynnością na rachunek
powierniczy, jeżeli zażąda tego jedna ze stron czynności. Na żądanie strony
notariusz ma być również zobowiązany do sporządzenia protokołu z przyjęcia
depozytu. W określonych w projekcie terminach depozyt ma zostać wydany
osobie uprawnionej lub jej następcy prawnemu, natomiast w przypadku
nieodebrania depozytu lub zaprzestania prowadzenia kancelarii przez
notariusza, jest on zobowiązany do przekazania pieniędzy lub dokumentów do
depozytu sądowego. Projekt ustawy przewiduje jednocześnie wyłączenie
odpowiedzialności notariusza za szkodę związaną z depozytem pieniężnym,
jeżeli powstała ona z przyczyn leżących po stronie banku prowadzącego
rachunek powierniczy.
Projekt ustawy zmierza również do wprowadzenia zmiany w ustawie z
dnia 14 grudnia 1994 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz. U. z 2009
r. Nr 84, poz. 711, ze zmianami), polegającej na sprecyzowaniu, że w
przypadku przedmiotowego rachunku powierniczego, deponentem, w
rozumieniu ustawy, jest każda osoba, której środki pieniężne zostały złożone na
tym rachunku przez notariusza, w związku z dokonywaną w jego kancelarii
czynnością.
Zgodnie z art. 3 projektu ustawy, ustawa ma wejść w życie po upływie 3
miesięcy od dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Prawo Unii Europejskiej nie zawiera szczególnych przepisów
dotyczących działalności notariuszy. Bezpieczeństwo depozytów jest natomiast
uregulowane w dyrektywie w sprawie systemów gwarancji depozytów
(dyrektywa 94/19/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 30 maja 1994 r.
w sprawie systemów gwarancji depozytów, Dz. Urz. WE L 135 z 31.5.1994, s.
5, ze zmianami, zwana dalej dyrektywą 94/19).

3. Analiza przepisów projektu ustawy pod kątem ustalonego stanu
prawa Unii Europejskiej
Dyrektywa 94/19 nie precyzuje pojęcia “deponenta”. Zawiera natomiast
definicję “depozytu”, rozumianego jako należność wynikająca z wpłat
pozostawionych na koncie lub z sytuacji przejściowych w ramach normalnych
operacji bankowych, które instytucja kredytowa powinna spłacić zgodnie z
obowiązującymi warunkami prawnymi i kontraktowymi, jak też wierzytelności,
które instytucja kredytowa gwarantuje przez wystawienie dokumentu
urzędowego (art. 1 pkt 1 dyrektywy 94/19). Ponadto, zgodnie z preambułą ,
dyrektywa ta opiera się na założeniu, że “zharmonizowana minimalna kwota
gwarancji obowiązuje zasadniczo od deponenta, a nie od depozytu; należy więc
uwzględnić również depozyty od deponentów, którzy nie są posiadaczami
rachunku lub nie są jego wyłącznymi posiadaczami; wartość progowa
obowiązuje więc każdego możliwego do zidentyfikowania deponenta” (akapit
20).
W świetle powyższego, przyjęta w projekcie ustawy regulacja, w myśl
której w przypadku rachunku powierniczego deponentem, w rozumieniu
ustawy, jest każda osoba, której środki pieniężne zostały złożone na tym
rachunku przez notariusza, w związku z dokonywaną w jego kancelarii
czynnością, nie jest sprzeczna z prawem UE.