Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy

Druk nr 1151


Warszawa, 24 stycznia 2013 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja




Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej


Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisane
posłanki wnoszą projekt ustawy:

- o zmianie ustawy - Kodeks wyborczy.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy posłankę Bożenę Szydłowską.

(-) Urszula Augustyn; (-) Joanna Bobowska; (-) Renata Butryn; (-) Barbara
Czaplicka; (-) Zofia Czernow; (-) Alicja Dąbrowska; (-) Elżbieta Gapińska;
(-) Lidia Gądek; (-) Elżbieta Gelert; (-) Iwona Guzowska; (-) Teresa
Hoppe; (-) Maria Małgorzata Janyska; (-) Bożena Kamińska; (-) Krystyna
Kłosin; (-) Brygida Kolenda-Łabuś; (-) Agnieszka Kołacz-Leszczyńska;
(-) Ewa Kopacz; (-) Domicela Kopaczewska; (-) Iwona Kozłowska;
(-) Agnieszka Kozłowska-Rajewicz; (-) Ligia Krajewska; (-) Izabela
Leszczyna; (-) Zofia Ławrynowicz; (-) Krystyna Łybacka; (-) Beata
Małecka-Libera; (-) Małgorzata Marcinkiewicz; (-) Jagna Marczułajtis-
Walczak; (-) Katarzyna Matusik-Lipiec; (-) Izabela Katarzyna Mrzygłocka;
(-) Anna Nemś; (-) Dorota Niedziela; (-) Wanda Nowicka; (-) Mirosława
Nykiel; (-) Marzena Okła-Drewnowicz; (-) Janina Okrągły; (-) Alicja
Olechowska; (-) Krystyna Ozga; (-) Małgorzata Pępek; (-) Zofia Popiołek;
(-) Krystyna Poślednia; (-) Dorota Rutkowska; (-) Małgorzata Sekuła-
Szmajdzińska; (-) Krystyna Sibińska; (-) Krystyna Skowrońska; (-) Bożena
Sławiak; (-) Bożena Szydłowska; (-) Genowefa Tokarska; (-) Aleksandra
Trybuś; (-) Monika Wielichowska; (-) Renata Zaremba; (-) Ewa Żmuda-
Trzebiatowska.

Projekt



Ustawa
z dnia………. 2013 r.
o zmianie ustawy - Kodeks Wyborczy



Art. 1. W ustawie z dnia 5 stycznia 2011 r. - Kodeks Wyborczy (Dz. U. 2011 nr 21
poz. 112 z późń. zm.) wprowadza się następujące zmiany:

1) w art. 211 po § 3 dodaje się § 3a w brzmieniu:
„§ 3a. Na miejscu 1 i 2 listy nie mogą znajdować się osoby tej samej płci. Zasadę
tę stosuje się odpowiednio do każdej kolejnej dwójki osób umieszczonych na liście.
Zasady nie stosuje się, jeżeli liczba kandydatów, o której mowa w § 3 pkt 1 lub 2 została
wyczerpana.”;

2) w art. 425 po § 3 dodaje się § 3a w brzmieniu:

„§ 3a. Na miejscu 1 i 2 listy nie mogą znajdować się osoby tej samej płci. Zasadę
tę stosuje się odpowiednio do każdej kolejnej dwójki osób umieszczonych na liście.
Zasady nie stosuje się, jeżeli liczba kandydatów, o której mowa w § 3 pkt 1 lub 2 została
wyczerpana.”;

3) w art. 457 po § 2 dodaje się § 2a w brzmieniu :

„§ 2a. Na miejscu 1 i 2 listy nie mogą znajdować się osoby tej samej płci.”.

Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.





Uzasadnienie


Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej w art. 33 ustanawia zasadę równości mężczyzn
i kobiet we wszystkich dziedzinach życia, a także prawo kobiet do równego z mężczyznami
zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych.
Do stanowisk takich należą stanowiska mandatariuszy narodu i wspólnot terytorialnych
w organach władzy publicznej tj. w Sejmie, w Senacie, w radach gmin, miast, powiatów,
w sejmikach województw a także w Parlamencie Europejskim. Mimo, że kobiety stanowią
trwałą większość wśród obywateli Rzeczypospolitej Polskiej, ich udział w składzie organów
władzy publicznej pochodzących z wyborów powszechnych jest zdecydowanie
mniejszościowy.
Pierwsza zmiana prawa wyborczego, która miała na celu realizację i rozwinięcie
postanowienia art. 33 Konstytucji RP, dokonana przez ustawę z dnia 5 stycznia 2011 r.,
wprowadziła 35 % kwoty dla kobiet.
Doświadczenie pierwszych wyborów parlamentarnych po wprowadzeniu 35% kwot kobiet
i mężczyzn na listach wyborczych wskazuje, że nowelizowana ustawa doprowadziła do
znacznego zwiększenia obecności kobiet na tych listach. W wyborach parlamentarnych
z 2007 roku kobiety na listach osób kandydujących stanowiły 21%, a w wyborach
w 2011 roku kobiety stanowiły na listach 44%. Odsetek, jaki stanowiły kobiety umieszczone
na listach wyborczych wzrósł więc ponad dwukrotnie.
Wbrew obawom - wyrażanym podczas debat, także prowadzonych w Sejmie przez posłanki
i posłów poprzedniej kadencji - że kobiety niechętnie kandydują do organów władzy, okazało
się, że żadna partia nie miała kłopotu ze znalezieniem odpowiedniej liczby kandydatek
do Sejmu. W konsekwencji wszystkie partie z naddatkiem wypełniły ustawowy wymóg
(35%).
Po wprowadzeniu systemu kwotowego wyraźnie wzrósł nie tylko udział kobiet wśród osób
kandydujących, ale też i odsetek wyborców głosujących na kobiety
Wprowadzenie 35% kwoty doprowadziło wprawdzie do najwyższego w historii Polski
udziału kobiet w Sejmie (24%), ale nadal jest to udział dalece odbiegający od zasady równej
reprezentacji pod względem płci. Zadecydował o tym sposób konstruowania przez partie
polityczne list wyborczych, wyraźnie faworyzujący mężczyzn. Wzrost liczby kobiet
kandydatek na listach wyborczych dał się obserwować przede wszystkim na miejscach
niedających praktycznie szans na wybór. Sprawiedliwa byłaby zasada, zgodnie z którą

2
kobiety i mężczyźni stanowiliby taki sam odsetek osób umieszczonych na pierwszym miejscu
list.
Takie rozwiązanie nie wydaje się jednak możliwe bez ustawowej regulacji. Z tego względu
proponuje się wprowadzenie mechanizmu umieszczania na listach wyborczych kobiet
i mężczyzn w sposób przemienny – do kwoty 35 % o której mowa w paragrafie 3 pkt 1 lub
pkt 2. Podobne rozwiązanie z powodzeniem jest stosowane w prawie wyborczym wielu
krajów (m.in. Francji i Belgii) przy umieszczaniu kandydatów na listach wyborczych.




Uwaga: Zmiana terminologii jest celowa. Zastosowano formę bezosobową (osoba
kandydująca), gdyż używanie wyrazu kandydat w stosunku do kobiet jest nieuzasadnione
w sytuacji, gdy w języku polskim występuje żeńska odmiana tego wyrazu – kandydatka.
Proponuje się ujednolicenie terminologii w całym akcie prawnym wg przedstawionej
propozycji.


Projekt ustawy nie pociąga za sobą obciążenia budżetu państwa lub budżetów jednostek
samorządu terytorialnego.

Przedmiot projektowanej regulacji nie jest objęty prawem Unii Europejskiej.

Projekt nie został poddany konsultacjom, o których mowa w art. 34 ust 3 Regulaminu
Sejmu RP.


3

Warszawa, 11 lutego 2013 r.
BAS-WAPEiM-201/13


Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej


Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy – Kodeks wyborczy (przedstawiciel
wnioskodawców: poseł Bożena Szydłowska)


Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32 i 819)
sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Proponowana ustawa przewiduje zmianę artykułów 211, 425 i 457
ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz. U. Nr 21, poz. 112, ze
zmianami). Przepisy te ustanawiają w wyborach do Sejmu i Senatu, wyborach
do Parlamentu Europejskiego i wyborach do rad gmin zasadę, zgodnie z którą na
liście kandydatów liczba kandydatów – kobiet (liczba kandydatów – mężczyzn)
nie może być mniejsza niż 35% liczby wszystkich kandydatów na liście.
W wyborach do rad powiatu ustawa stanowi, że w przypadku zgłoszenia listy
zawierającej 3 kandydatów liczba kandydatów – kobiet (liczba kandydatów –
mężczyzn) nie może być mniejsza niż 1. Projekt przewiduje wprowadzenie
dodatkowo zakazu umieszczania na miejscu 1. i 2. listy wyborczej osób tej
samej płci. Zasadę tę stosowałoby się odpowiednio do każdej kolejnej dwójki

1 Ze względu na treść art. 258 oraz art. 338 ustawy – Kodeks wyborczy, wymóg z art. 211 § 3
tej ustawy dotyczący kwot wyborczych w wyborach do Sejmu ma zastosowanie także
w odniesieniu do list kandydatów na senatorów oraz kandydatów na posłów do Parlamentu
Europejskiego. W przypadku wyborów do rad gmin chodzi wyłącznie o listę kandydatów
w wyborach do rady w mieście na prawach powiatu, o której mowa w art. 425 § 2 pkt 2
ustawy – Kodeks wyborczy. Wymóg z art. 425 § 3 ustawy dotyczący kwoty 35% dla
kandydatów – kobiet (kandydatów – mężczyzn) nie ma zastosowania do listy kandydatów
w wyborach do rady w gminie niebędącej miastem, ponieważ lista ta może zawierać tylko
jedno nazwisko.