Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo prasowe

Druk nr 1128


Warszawa, 20 grudnia 2012 r.
SEJM

RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VII kadencja
Marszałek Senatu




Pani

Ewa Kopacz

Marszałek Sejmu

Rzeczypospolitej Polskiej


Szanowna Pani Marszałek

Zgodnie z art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt przekazać Pani Marszałek podjętą przez Senat na
24. posiedzeniu w dniu 20 grudnia 2012 r. uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy

- o zmianie ustawy - Prawo prasowe wraz z
projektem tej ustawy.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego.

Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora
Andrzeja Matusiewicza do reprezentowania Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.


Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz

U C H WA Ł A
S E N A T U R Z E C Z Y P O S P O L I T E J P O L S K I E J
z dnia 20 grudnia 2012 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo prasowe
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy – Prawo prasowe.
Jednocześnie upoważnia senatora Andrzeja Matusiewicza do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.



MARSZAŁEK SENATU



Bogdan BORUSEWICZ
projekt
U S T A W A
z dnia
o zmianie ustawy – Prawo prasowe
Art. 1. W ustawie z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz. U. Nr 5, poz. 24,
z późn. zm.)) wprowadza się następujące zmiany:
1)
art. 45 otrzymuje brzmienie:
„Art. 45. Kto wydaje dziennik lub czasopismo bez rejestracji albo zawieszone
podlega karze grzywny.”;
2)
w art. 53 ust. 1 i 2 otrzymują brzmienie:
„1. Sprawy o przestępstwa określone w art. 43 i 44 podlegają rozpoznaniu przez
sąd okręgowy, a określone w art. 47–49a oraz o przestępstwa popełnione w prasie –
przez sąd rejonowy.
2. Minister Sprawiedliwości, po zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Sądownictwa,
może wyznaczyć, w drodze rozporządzenia, sądy rejonowe właściwe do rozpoznawania
spraw o przestępstwa, o których mowa w art. 47–49a, oraz o przestępstwa popełnione
w prasie na obszarze właściwości danego sądu okręgowego, uwzględniając liczbę spraw
tego rodzaju i zakres obciążenia poszczególnych sądów rejonowych oraz potrzebę
zapewnienia racjonalnej organizacji sądownictwa, ekonomię postępowania sądowego,
a także konieczność zagwarantowania realizacji prawa obywatela do rozpoznania jego
sprawy w rozsądnym terminie.”;
3)
po art. 54b dodaje się art. 54c w brzmieniu:
„Art. 54c. Orzekanie w sprawach o czyny, o których mowa w art. 45, następuje na
podstawie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.”.
Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1988 r. Nr 41, poz. 324, z 1989 r. Nr 34,
poz. 187, z 1990 r. Nr 29, poz. 173, z 1991 r. Nr 100, poz. 442, z 1996 r. Nr 114, poz. 542, z 1997 r. Nr 88,
poz. 554 i Nr 121, poz. 770, z 1999 r. Nr 90, poz. 999, z 2001 r. Nr 112, poz. 1198, z 2002 r. Nr 153,
poz. 1271, z 2004 r. Nr 111, poz. 1181, z 2005 r. Nr 39, poz. 377, z 2007 r. Nr 89, poz. 590, z 2010 r.
Nr 182, poz. 1228 i Nr 235, poz. 1551, z 2011 r. Nr 85, poz. 459, Nr 156, poz. 934, Nr 205, poz. 1204
i Nr 282, poz. 1660 oraz z 2012 r. poz. 1136.
UZASADNIENIE

1. Cel projektowanej ustawy
Projektowana ustawa o zmianie ustawy – Prawo prasowe ma na celu dostosowanie
systemu prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego wydanego w dniu 14 grudnia 2011 r.
(sygn. akt SK 42/09), stwierdzającego niezgodność normy wywodzonej z art. 45, art. 7 ust. 2
pkt 1 i 3 oraz art. 20 ust. 1 zdanie pierwsze ustawy z dnia 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe
(Dz. U. Nr 5, poz. 24, z późn. zm.; dalej jako Prawo prasowe) z art. 31 ust. 3 w związku
z art. 54 ust. 1 Konstytucji.
Sentencja orzeczenia została opublikowana w: Dz. U. z dnia 28 grudnia 2011 r. Nr 282,
poz. 1660. Pełny tekst wyroku, wraz z uzasadnieniem, ukazał się w OTK Z.U. Nr 10A,
poz. 118.

2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
Trybunał orzekł, że art. 45 w związku z art. 7 ust. 2 pkt 1 i pkt 3 oraz w związku z art. 20
ust. 1 zdanie pierwsze Prawa prasowego, w zakresie dotyczącym czasopism drukowanych,
narusza gwarancje konstytucyjne związane z wolnością wyrażania poglądów, pozyskiwania
i rozpowszechniania informacji (art. 54 ust. 1 Konstytucji) oraz warunkami dopuszczalności
ewentualnych ograniczeń wyżej wymienionych swobód (art. 31 ust. 3 Konstytucji).
W myśl zakwestionowanego art. 45 Prawa prasowego, osoba, która wydaje dziennik
lub czasopismo bez rejestracji bądź zawieszone – podlega grzywnie albo karze ograniczenia
wolności. Normę karną dekodowaną z tego artykułu dopełniają pozostałe przepisy powołane w
sentencji wyroku, w tym art. 20 ust. 1, który to w zdaniu pierwszym stanowi, że wydawanie
dziennika lub czasopisma wymaga rejestracji w sądzie wojewódzkim (obecnie okręgowym)
właściwym miejscowo dla siedziby wydawcy, zwanym dalej „organem rejestracyjnym”.
Z kolei w art. 7 ust. 2 pkt 1 i 3 Prawa prasowego zdefiniowane zostały pojęcia prasy oraz
czasopisma. Zgodnie z ich treścią, prasa oznacza przede wszystkim publikacje periodyczne,
które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku,
opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą, w szczególności: dzienniki
i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe
i telewizyjne oraz kroniki filmowe. Poza tym za prasę uważa się również wszelkie istniejące
i powstające wskutek postępu technicznego środki masowego przekazu, upowszechniające
publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania.

2

Przykładowo ustawa wymienia w tym miejscu rozgłośnie oraz tele- i radiowęzły zakładowe.
Ponadto terminem „prasa” – aczkolwiek w nieco innym znaczeniu – określa się zespoły ludzi
oraz poszczególne osoby zajmujące się działalnością dziennikarską. Natomiast pod pojęciem
czasopisma kryje się druk periodyczny ukazujący się nie częściej niż raz w tygodniu, ale też nie
rzadziej niż raz w roku. Art. 7 ust. 2 pkt 3 Prawa prasowego nakazuje także odpowiednie
stosowanie definicji czasopisma do przekazu za pomocą dźwięku oraz dźwięku i obrazu,
innego niż dziennik, o którym mowa w art. 7 ust. 2 pkt 2 (według tego ostatniego przepisu
dziennikiem jest ogólnoinformacyjny druk periodyczny lub przekaz za pomocą dźwięku oraz
dźwięku i obrazu, ukazujący się częściej niż raz w tygodniu).
Ze względu na zakres kognicji sądu konstytucyjnego wyrok z dnia 14 grudnia 2011 r.
dotyczył jednak wyłącznie czasopism drukowanych, tj. periodyków mających postać papierową,
nie tworzących zamkniętej i jednorodnej całości, ukazujących się co najwyżej raz w tygodniu,
choć przynajmniej raz do roku.
Odnosząc się do zarzutów sformułowanych pod adresem art. 45 Prawa prasowego
i wskazanych w tym kontekście wzorców konstytucyjnych, Trybunał przypomniał, że wolność
słowa, bo tak na ogół tytułuje się pierwszą z gwarancji poręczonych na mocy art. 54
ust. 1 Konstytucji, jest jednym z fundamentów społeczeństwa demokratycznego, warunkiem
jego rozwoju i samorealizacji jednostek. Swoboda wypowiedzi nie ogranicza się przy tym do
informacji i poglądów, które są odbierane przychylnie albo postrzegane jako nieszkodliwe
lub obojętne. „Rolą dziennikarzy jest rozpowszechnianie informacji i idei dotyczących spraw
będących przedmiotem publicznego zainteresowania i mających publiczne znaczenie. Pozostaje
to w ścisłym związku z prawem opinii publicznej do otrzymywania informacji.”
Z kolei przyjęty w ustawie tryb rejestracyjny jest odmianą szeroko pojętego systemu
zgłoszeniowego. „Z całą pewnością nie mieści się w modelu koncesjonowania prasy oraz nie
ma nic wspólnego z cenzurą prewencyjną, które to rozwiązania prawne są zakazane przez
art. 54 ust. 2 Konstytucji. (…) Wolność prasy nie wymaga więc żadnej decyzji władzy
publicznej;
wynika ona z
domniemania wolności jednostki w społeczeństwie
demokratycznym. System rejestracyjny jest bliski «czystemu» systemowi zgłoszeniowemu
i opozycyjny wobec systemu koncesyjnego (prewencyjnego) wymagającego uprzedniego
zezwolenia władzy, mającego charakter konstytutywny. Podobnie jednak jak w systemie
koncesyjnym, jednostka jest tu związana pewną procedurą, określoną przez władzę publiczną.
Chodzi o uprzedzenie władzy o decyzji prowadzenia przedsięwzięcia, na warunkach
dotyczących formy i niekiedy okresu, przewidzianych przez ustawę. Różnica w porównaniu