Poselski projekt ustawy o świadomym rodzicielstwie

bowiem na wniosek osoby małoletniej lekarz ma obowiązek udzielenia świadczenia z zakresu
zapobiegania ciąży, bez zgody przedstawiciela ustawowego i sądu opiekuńczego. Ponadto
lekarz, który powołuje się na klauzulę sumienia, musi zgłosić to na piśmie w każdym
podmiocie leczniczym lub do każdego świadczeniodawcy, z którym współpracuje, oraz do
organu, który prowadzi rejestr indywidualnych praktyk lekarskich. Tak sformułowany przepis
ukróci powszechne dotychczas praktyki, kiedy w placówce publicznej lekarz odmawia
wykonania świadczeń ze względu na klauzulę sumienia, natomiast bez żadnego problemu
wykonuje je w placówce prywatnej za pieniądze.
Istotnym rozwiązaniem jest zmiana w kodeksie karnym w art. 156 par. 1 ust. 1),
wprowadzona w art. 16, polegająca na dekryminalizacji sterylizacji przeprowadzanej za
zgodą pacjenta bądź pacjentki oraz uchylenie art. 157a kodeksu karnego.
Art. 17 wprowadza zmianę w ustawie o Rzeczniku Praw Dziecka polegającą na uchyleniu art.
2, który definiował dziecko jako istotę ludzką od poczęcia do osiągnięcia pełnoletniości, co
było sprzeczne z innymi przepisami prawa.
Art. 18 deroguje ustawę o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach
dopuszczalności przerywania ciąży z 7 stycznia 1993 roku.
Art. 18 określa jakie obowiązujące przepisy wykonawcze wydane w oparciu o upoważnienia
zawarte w ustawie, o której mowa w art. 13, zachowują moc, do czasu wejścia w życie
przepisów wykonawczych wydanych na podstawie ustawy nowelizującej, jednak nie dłużej
niż 12 miesięcy.
Art. 19 reguluje dalsze obowiązywanie przepisów wykonawczych ustawy, o której mowa w
art. 13 niniejszej ustawy przez okres nie dłuższy niż 12 miesięcy od dnia wejścia w życie
ustawy.
Art. 20 określa datę wejścia w życie ustawy w terminie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

5. Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne i źródła
finansowania
Wprowadzenie w życie nowej ustawy przyniesie wymierne korzyści społeczne i w istotny
sposób przyczyni się do poprawy sytuacji kobiet i mężczyzn. W opinii projektodawców
ustawa zapewni przede wszystkim ochronę zdrowia reprodukcyjnego i zapewni pełną
realizację praw reprodukcyjnych, zgodnie ze standardami zawartymi w przepisach
międzynarodowych traktatów ochrony praw człowieka. Ustawa przyczyni się do ukrócenia
rażącej niesprawiedliwości, jaką jest niemożność decydowania przez kobiety o własnym
życiu. Zapewni im realizację konstytucyjnych praw, m.in. prawa do godności, prawa do
prywatności i decydowania o swoim życiu osobistym, prawa do ochrony zdrowia. Ustawa
przywraca kobietom godność i podmiotowe traktowanie, znosi dotychczasowe prawo
podważające zdolność kobiety do samodzielnej oceny sytuacji i odbierające jej prawo do
decydowania w tak ważnej sprawie, jak kontynuowanie ciąży i urodzenie dziecka. Co więcej,
49

uchwalenie tej ustawy przywróci szacunek obywateli wobec prawa, przepisy obowiązującej
obecnie ustawy z 1993 roku są bowiem nagminnie łamane.
Ustawa położy kres praktyce nielegalnie dokonywanych aborcji i czerpania zysków przez
podziemie aborcyjne. Będzie to z korzyścią dla systemu ubezpieczeń społecznych, który
ponosi dziś koszty fatalnych, szkodliwych dla zdrowia kobiet skutków niefachowego
działania osób świadczących usługi przerwania ciąży w podziemiu aborcyjnym. Ustawa
ograniczy także zjawisko turystyki aborcyjnej.
Projektowana ustawa jest także wyrazem sprawiedliwości społecznej, zlikwiduje bowiem
nierówny dostęp do świadczeń z zakresu ochrony zdrowia reprodukcyjnego wynikający z
różnic w sytuacji materialnej. Obecnie kobiety lepiej sytuowane, mające lepszy dostęp do
informacji i dysponujące środkami finansowymi, nawet jeżeli znajdą się w trudnej sytuacji i
zdecydują się na przerwanie ciąży, mogą to zrobić, zapewniając sobie odpowiednią opiekę
medyczną. Kobiety niezamożne są pozostawione same sobie i skazane na niewyobrażalne
cierpienie.
Ustawa przyczyni się do poprawy sytuacji demograficznej kraju, bowiem z doświadczeń
innych państw, które zliberalizowały prawo do przerywania ciąży, zapewniając jednocześnie
dostęp do antykoncepcji i edukacji seksualnej (np. Francja, Holandia), wynika, że idzie z tym
w parze wyższy wskaźnik urodzeń. Pary chętniej decydują się na dzieci, jeśli mają
zapewnione poczucie bezpieczeństwa.
Wprowadzenie do systemu nauczania przedmiotu „wiedza o seksualności człowieka”,
dostosowanego do wieku, zdolności poznawczych oraz potrzeb uczniów i uczennic,
przygotuje młodych ludzi do podejmowania odpowiedzialnych decyzji i zapewni lepszą
ochronę zdrowia. Nauczy kształtować relacje wolne od przemocy i pomoże lepiej chronić się
przed przemocą seksualną.
Z wdrożeniem przepisów ustawy w życie będą się wiązały koszty, które obciążą Narodowy
Fundusz Zdrowia oraz jednostki samorządu terytorialnego.
Szacowane łączne koszty ponoszone przez Narodowy Funduszu Zdrowia wyniosą ok. 380-
705 mln zł. Obejmują one koszty zwiększenia dostępu do badań prenatalnych (ok. 5 mln
rocznie), zapewnienia dostępności antykoncepcji (w łącznej kwocie 250-500 mln zł przy
założeniu, że poziom spożycia będzie na obecnym poziomie doustnych środków
antykoncepcyjnych, refundowanych w wysokości 50 proc.), koszty zabiegów przerywania
ciąży (25-50 mln zł rocznie) oraz koszty wspomagania prokreacji (100 mln zł rocznie).
Jednostki samorządu terytorialnego poniosą koszty utworzenia placówek prowadzących
poradnictwo i świadczenia z zakresu świadomego rodzicielstwa i pozostałych praw
reprodukcyjnych (75 mln rocznie) oraz koszty zasiłków celowych na zakup środków
zapobiegania ciąży dla osób do tego uprawnionych.
Projekt nie będzie miał wpływu na sytuację i rozwój regionalny ani na konkurencyjność
gospodarki i przedsiębiorczość, w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw.

50

6. Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Wnioskodawcy oświadczają, że problematyka regulowana przez projekt ustawy nie jest objęta
przepisami prawa Unii Europejskiej, za wyjątkiem art. 13, którego przedmiot uregulowania
jest zgodny z prawem wspólnotowym w postaci dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady
z dnia 31 marca 2004 r. nr 2004/23/WE w sprawie „ustalenia norm jakości i bezpiecznego
oddawania, pobierania, testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i
dystrybucji tkanek i komórek ludzkich” oraz dyrektyw wykonawczych.

7. W stosunku do projektu nie przeprowadzono konsultacji, o których mowa w art.
34 ust. 3 zdanie drugie Regulaminu Sejmu.

51


Warszawa, 5 listopada 2012 r.
BAS-WAPEiM-2822/12



Pani
Ewa Kopacz
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o świadomym rodzicielstwie (przedstawiciel wnioskodawców: poseł
Marek Balt)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2012 r. poz. 32)
sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Proponowana ustawa przewiduje uregulowanie spraw związanych
z prawem do informacji, edukacji, poradnictwa i środków umożliwiających
podejmowanie decyzji w zakresie świadomego rodzicielstwa, czyli swobodnego
decydowania o posiadaniu dzieci, ich liczbie oraz planowaniu ich narodzin
w wybranych przez rodziców odstępach czasu (art. 1 w związku z art. 2 pkt 3
projektu). Projekt ustawy formułuje dwa prawa każdej osoby: do
samostanowienia w dziedzinie rozrodczości w warunkach umożliwiających
świadome decydowanie o rodzicielstwie (art. 3 ust. 1) oraz do informacji,
edukacji, poradnictwa i środków umożliwiających korzystanie z prawa do
świadomego rodzicielstwa (art. 3 ust. 2). Przepisy projektu mają zapewnić
realizację tych praw i nakładają w tym celu szereg obowiązków na organy
administracji rządowej i samorządowej. W szczególności obowiązki te są
związane z opieką nad kobietą będącą w ciąży (art. 5), wprowadzeniem do
programów nauczania szkolnego przedmiotu „wiedza o seksualności człowieka”
(art. 6), zapewnieniem dostępności metod i środków zapobiegania ciąży (art. 7)
oraz dostępności procedury medycznie wspomaganej prokreacji (art. 8), a także
zagwarantowaniem prawa do przerwania ciąży w określonych sytuacjach (art. 9
i 10).
Projekt zawiera przepisy zmieniające ustawę z dnia 1 lipca 2005 r.
o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepianiu komórek, tkanek i narządów
(Dz. U. Nr 169, poz. 1411, ze zmianami). Zmiana ta dotyczy uregulowania
problematyki medycznie wspomaganej prokreacji w zakresie dawstwa,
pobierania, przetwarzania, testowania, przechowywania i dystrybucji komórek
rozrodczych oraz zarodków przeznaczonych do zastosowania w procedurze
medycznie wspomaganej prokreacji.
Projekt przewiduje zmianę ustaw: z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach
lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634, ze zmianami),
z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 533, ze zmianami)
oraz z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2009 r. Nr 175, poz.
1362, ze zmianami). Projekt zakłada również uchylenie art. 2 w ustawie z dnia
6 stycznia 2000 r. o Rzeczniku Praw Dziecka (Dz. U. z 2000 r. Nr 6, poz. 69, ze
zmianami) oraz utratę mocy przez ustawę z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu
rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania
ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78, ze zmianami).
Projekt zawiera przepis przejściowy. Proponowana ustawa ma wejść
w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem ustawy
Ze względu na przedmiot projektu ustawy należy wskazać:
w zakresie prawa pierwotnego
- art. 165 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE),
zgodnie z którym Unia przyczynia się do rozwoju edukacji o wysokiej jakości,
poprzez zachęcanie do współpracy między państwami członkowskimi oraz, jeśli
jest to niezbędne, poprzez wspieranie i uzupełnianie ich działalności, w pełni
szanując odpowiedzialność państw członkowskich za treść nauczania i organizację
systemów edukacyjnych, jak również ich różnorodność kulturową i językową;
- art. 168 ust. 1 TfUE określający obowiązek zapewnienia wysokiego
poziomu ochrony zdrowia ludzkiego przy określaniu i urzeczywistnianiu
wszystkich polityk i działań Unii; działanie Unii, które uzupełnia polityki
krajowe, nakierowane jest na poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie
chorobom i dolegliwościom ludzkim oraz usuwanie źródeł zagrożeń dla zdrowia
fizycznego i psychicznego; działanie to obejmuje m.in. monitorowanie
poważnych transgranicznych zagrożeń dla zdrowia, wczesne ostrzeganie w
przypadku takich zagrożeń oraz ich zwalczanie;
– art. 168 ust. 4 lit. a TfUE stanowiący podstawę do przyjmowania na
poziomie UE środków ustanawiających wysokie standardy jakości i bezpieczeństwa
organów i substancji pochodzenia ludzkiego, krwi i pochodnych krwi; środki te nie
stanowią przeszkody dla państwa członkowskiego w utrzymaniu lub ustanawianiu
bardziej rygorystycznych środków ochronnych;
- art. 56 Traktatu TfUE zakazujący ograniczeń w swobodnym
świadczeniu usług wewnątrz Unii w odniesieniu do obywateli państw

2