Poselski projekt ustawy o zakazie zapłodnienia pozaustrojowego i manipulacji ludzką informacją genetyczną

2. Komisja bioetyczna wyraża opinię o projekcie eksperymentu medycznego
w drodze uchwały, przy uwzględnieniu kryteriów etycznych oraz celowości i
wykonalności projektu.
3. Komisje bioetyczne i Odwoławcza Komisja Bioetyczna wydają także
opinie dotyczące badań klinicznych, jeżeli inne ustawy tak stanowią, w
zakresie określonym w tych ustawach.
4. Komisje bioetyczne powołują:
1) okręgowa rada lekarska na obszarze swojego działania, z wyłączeniem
podmiotów, o których mowa w pkt 2 i 3,
2) rektor wyższej uczelni medycznej lub wyższej uczelni z wydziałem
medycznym,
3) dyrektor medycznej jednostki badawczo-rozwojowej.
5. W skład komisji bioetycznych, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 3, wchodzi
również przedstawiciel właściwej okręgowej rady lekarskiej.
6. Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej
Rady Lekarskiej powołuje Odwoławczą Komisję Bioetyczną, rozpatrującą
odwołania od uchwał komisji bioetycznych, o których mowa w ust. 2.
7. Minister właściwy do spraw zdrowia po zasięgnięciu opinii Naczelnej
Rady Lekarskiej określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady
powoływania i finansowania oraz tryb działania komisji bioetycznych.”


3) Art. 30 oznacza się jako art. 30a i nadaje mu się brzmienie:


„Art. 30a. 1. Lekarz ma obowiązek udzielać pomocy lekarskiej w każdym
przypadku, gdy zwłoka w
jej udzieleniu mogłaby spowodować
niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.

39 
 
2. Do podjęcia działań mających charakter uporczywej terapii lekarz
zobowiązany jest wyłącznie na żądanie samego pacjenta, także wyrażone na
piśmie przed utratą zdolności do wyrażenia zgody na zabieg medyczny.

3.Uporczywą terapią jest stosowanie procedur medycznych, urządzeń
technicznych i środków farmakologicznych w celu podtrzymywania funkcji
życiowych nieuleczalnie chorego, które przedłuża jego umieranie, wiążąc się
z naruszeniem
godności pacjenta, w
szczególności z
nadmiernym
cierpieniem; uporczywa terapia nie obejmuje podstawowych zabiegów
pielęgnacyjnych, łagodzenia bólu i
innych objawów oraz karmienia
i nawadniania, o ile służą dobru pacjenta.”


4) Art. 39 otrzymuje brzmienie:

„Art. 39. Lekarz może powstrzymać się od wykonania świadczeń
zdrowotnych niezgodnych z jego sumieniem, z zastrzeżeniem art. 30a, z tym
że ma obowiązek odnotować ten fakt w dokumentacji medycznej.”

5) Po art. 56 dodaje się art. 56a w brzmieniu:

„Art. 56a. 1. Kto wbrew przepisom ustawy przeprowadza medyczny
eksperyment badawczy, podlega karze grzywy.
2. Postępowanie w sprawach, o których mowa w ust. 1, toczy się według
przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.”

40 
 

Art. 68
W ustawie z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu
ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz.U.1993.17.78 z
późn. zm) art. 4a ust. 1 pkt 1 otrzymuje brzmienie:
„1) ciąża stanowi zagrożenie dla życia matki lub istotne zagrożenie ciężkim
uszczerbkiem na zdrowiu matki,”.

Art. 69
Podmioty, które w dniu wejścia w życie prowadzą działalność regulowaną
niniejszą ustawą, w terminie 6 miesięcy od dnia jej wejścia w życie występują
do Prezesa Urzędu ds. Biomedycyny o wydanie zezwolenia, na podstawie
przepisów niniejszej ustawy.

Art. 70
Prezes Rady Ministrów w ciągu 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy powołuje
Pełnomocnika do spraw utworzenia Urzędu ds. Biomedycyny.

Art. 71
Ustawa wchodzi w życie w terminie trzech miesięcy od dnia ogłoszenia
z wyjątkiem art. 70, który wchodzi w życie w dniu ogłoszenia.








41 
 


UZASADNIENIE

1. Celem ustawy jest stworzenie skutecznych mechanizmów ochrony
godności i życia oraz integralności genetycznej człowieka, także w prenatalnej
fazie jego rozwoju. Ustawa wykonuje w tym zakresie nakazy Konstytucji RP
oraz prawa Unii Europejskiej. Rozwój biologii i medycyny, w tym inżynierii
genetycznej umożliwia ingerowanie w życie ludzkie i tożsamość genetyczną
człowieka. Niektóre z tych ingerencji naruszają podstawowe zasady porządku
prawnego Rzeczypospolitej Polskiej. Zastosowania biomedycyny umożliwiające
poznanie całego genotypu badanego człowieka, schorzeń na które cierpi
aktualnie i predyspozycji chorobowych, mogą rodzić poważne zagrożenia
dyskryminacją i stygmatyzacją na tle genetycznym, jeśli będą stosowane bez
ograniczeń i kontroli państwa, zwłaszcza w stosunkach pracy, ubezpieczeń czy
komercjalizującym się sektorze usług zdrowotnych. Niektóre zastosowania
biomedycyny zagrażają wręcz samej egzystencji tworzonych w warunkach
laboratoryjnych istot ludzkich. Tymczasem nawet najbardziej drastyczne
ekscesy biomedyczne, jak arbitralne niszczenie embrionów ludzkich,
manipulacje genomem ludzkim, klonowanie czy dokonywanie selekcji i innych
praktyk eugenicznych, w braku przepisów prawa w Polsce oraz
wyspecjalizowanych instytucji, nie spotykają się z jakąkolwiek reakcją państwa
i prawa. Brak regulacji prawnych i wyspecjalizowanych instytucji ma ten
skutek, że władze publiczne nie są w stanie przedstawić opinii publicznej oraz
instytucjom międzynarodowym, w tym Komisji Europejskiej, wiarygodnych
danych na temat celów tworzenia i wykorzystywania w Polsce istot ludzkich,
liczby zamrożonych embrionów oraz istotnych zagrożeń dla zdrowia
publicznego, związanych z niekontrolowanym stosowaniem procedur
42 
 
biomedycznych. Wobec tych zjawisk konieczne jest podjęcie pilnych działań
regulacyjnych oraz wyjście naprzeciw apelom społeczności międzynarodowej
(zob. np. Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych w
sprawie zakazu wszelkich form klonowania z dnia 23 marca 2005 r.; Deklaracja
UNESCO o ludzkiej informacji genetycznej z dnia 16 października 2003 r.;
Deklaracja UNESCO o Genomie Ludzkim i Prawach Człowieka z dnia 11
listopada 1997 r.).

2. Ustawa umożliwia ratyfikację podpisanej przez Polskę 7 maja 1999 roku
Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej wobec
Zastosowań Biologii i Medycyny (Konwencja o Prawach Człowieka i
Biomedycynie z dnia 4 kwietnia 1997 r.), ratyfikację Protokołu nr 1 do tej
Konwencji o zakazie klonowania człowieka z dnia 12 stycznia 1998 r.,
podpisanego przez Polskę 7 maja 1999 r., a także podpisanie i ratyfikowanie
Protokołu nr 4 do Konwencji z dnia 27 listopada 2008 r. o badaniach
genetycznych dla celów leczniczych. Ustawa zawiera wszystkie wymagane
przez art. 1 zd. 2 Konwencji przepisy, które są konieczne do zagwarantowania w
prawie polskim ochrony godności i tożsamości istoty ludzkiej. Ustawa otwiera
tym samym drogę do przyjęcia przez Sejm i Senat Rzeczypospolitej Polskiej
ustawy upoważniającej Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej do ratyfikacji
wskazanej Konwencji i jej Protokołu nr 1 i 4.

3. Ustawa dostosowuje polskie prawo do wymagań prawa Unii Europejskiej.
W szczególności ustawa w zakresie swego normowania wypełnia minimalne
wymogi dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 nr
2004/23/WE w sprawie ustalenia norm jakości i bezpiecznego oddawania,
pobierania, testowania, przetwarzania, konserwowania, przechowywania i
dystrybucji tkanek i komórek ludzkich, a także dyrektyw wykonawczych do tej
dyrektywy wydanych przez Komisję Europejską: 2006/17/EC z 8 lutego 2006 r.
43