Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku akcyzowym

„4) sposób stosowania do celów zwolnienia od akcyzy wyrobów węglowych ze względu
na ich przeznaczenie innych dokumentów niż dokument dostawy, o których mowa
w art. 31a ust. 3,”.
Art. 2 Ustawa wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.
































Uzasadnienie
Zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym opodatkowaniu podlega
m.in. sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium kraju, ich dostawa wewnątrzwspólnotowa,
nabycie wenątrzwspólnotowe, import, eksport, a także użycie wyrobów węglowych
zwolnionych od akcyzy do celów niezwolnionych, naruszenie warunków zwolnienia oraz
powstanie ubytków wyrobów węglowych.
Jednocześnie ustawa przewiduje zwolnienia od akcyzy dla podmiotów zużywających wyroby
węglowe do celów określonych w ustawie oraz dla pośredniczących podmiotów węglowych,
które pośredniczą w obrocie wyrobami węglowymi zwolnionymi od akcyzy, m.in. z tytułu
sprzedaży tych wyrobów na terytorium kraju innym pośredniczącym podmiotom węglowym
lub podmiotom zużywającym, korzystającym ze zwolnienia. Warunkiem zwolnienia od
akcyzy wyrobów węglowych, z którego korzystają podmioty zużywające jest prowadzenie
ewidencji wyrobów węglowych zużywanych do celów zwolnionych, z wyjątkiem
gospodarstw domowych, placówek oświatowych, służby zdrowia, itp. podmiotów
określonych w art. 31a ust. 2 pkt 3 ustawy.
Warunkiem zwolnienia od akcyzy dla pośredniczących podmiotów węglowych jest z kolei
dołączenie do przemieszczanych wyrobów węglowych dokumentu dostawy, zarówno w
obrocie pomiędzy pośredniczącymi podmiotami węglowymi, jak i w obrocie z podmiotami
zużywającymi, w dostawie i nabyciu wewnątrzwspólnotowym, w imporcie i eksporcie.
Z analizy funkcjonowania w trzech kwartałach 2012 r. systemu opodatkowania akcyzą
wyrobów węglowych wynika, iż obecne rozwiązania prawne sprawiają poważne trudności
podmiotom gospodarczym, a także organom podatkowym, m.in. w zakresie:
− ustawowego obowiązku dołączania do przemieszczanych, pomiędzy pośredniczącymi
podmiotami węglowymi, wyrobów węglowych zwolnionych od akcyzy dokumentu
dostawy, jako warunku korzystania z tego zwolnienia,
− obowiązku przekazywania naczelnikowi urzędu celnego zestawienia dokumentów
dostawy dla wyrobów węglowych,
− opodatkowania strat wyrobów węglowych powstających u podmiotów zużywających
wyroby węglowe korzystających ze zwolnienia od akcyzy.
W związku z powyższym uznano za wskazane dokonanie gruntownej formalnej przebudowy
tego systemu. W nowelizowanej ustawie zakładana jest zmiana systemu opodatkowania
wyrobów węglowych podatkiem akcyzowym i systemu zwolnień od akcyzy tych wyrobów.
Projektowana zmiana zakłada rezygnację z instytucji „pośredniczącego podmiotu
węglowego” na rzecz finalnego nabywcy węglowego pod pojęciem którego należy rozumieć
podmiot, który nabywa wyroby węglowe w celu ich użycia do celów opałowych, w tym do
celów wskazanych w art. 31a ust. 1 ustawy.
Zakładane jest określenie w nowy sposób przedmiotu opodatkowania wyrobów węglowych.
Zgodnie z nową koncepcją opodatkowanie wyrobów węglowych następować ma na ostatnim
etapu obrotu wyrobami węglowymi, czyli na etapie sprzedaży wyrobów nabywcy finalnemu.
W związku z powyższym nastąpi rezygnacja z opodatkowania czynności: nabycia
wewnątrzwspólnotowego i importu dokonywanych na wcześniejszym etapie przez podmioty
uczestniczące w obrocie wyrobami węglowymi, którzy nie są nabywcami finalnymi, oraz
sprzedaży wyrobów węglowych na terytorium kraju pomiędzy tymi podmiotami, a także
rezygnacja z opodatkowania eksportu i dostawy wewnątrzwspólnotowej wyrobów
węglowych.
Projektowane jest opodatkowanie :
a) nabycia wewnątrzwspólnotowego lub importu wyrobów węglowych przez nabywcę
finalnego,
b) sprzedaży wyrobów węglowych na terytorium kraju nabywcy finalnemu,
c) użycia na terytorium kraju wyrobów węglowych zwolnionych od akcyzy ze względu
na przeznaczenie do celów innych niż wskazane w art. 31a ust. 2 ustawy, przy czym
za takie użycie uznawać również naruszenie warunków zwolnienia, jak i sprzedaż,
eksport lub dostawę wewnątrzwpólnotową tych wyrobów przez podmiot korzystający
ze zwolnienia, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy,
d) nabycia wyrobów węglowych lub posiadanie wyrobów węglowych przez podmiot
prowadzący działalność gospodarczą, który nie jest ich producentem, jeżeli nie można
ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży tych wyrobów ich nabywcy lub
posiadaczowi, a w wyniku kontroli podatkowej, postępowania kontrolnego albo
postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony w należnej
wysokości,
e) użycia lub sprzedaż wyrobów węglowych uzyskanych w drodze czynu zabronionego
pod groźbą kary,
f) powstanie ubytków wyrobów węglowych.
Jednocześnie niezależnie od powyższego projektowane jest określenie, iż przedmiotem
opodatkowania jest m.in. nabycie wyrobów węglowych lub posiadanie wyrobów węglowych
przez podmiot prowadzący działalność gospodarczą nie będący ich producentem, jeżeli nie
można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży tych wyrobów ich nabywcy lub
posiadaczowi, umożliwi zapobieganie ewentualnym nadużyciom i pobranie akcyzy od
podmiotów gospodarczych, które nie wskażą pochodzenia wyrobów węglowych.
Zwolnieniu od akcyzy podlegałby natomiast czynności podlegające opodatkowaniu których
przedmiotem są wyroby węglowe jeżeli będą zużyte w celach opałowych, tj.:
a) import oraz nabycie wewnątrzwspólnotowe wyrobów węglowych przez nabywcę
finalnego, który zużywa te wyroby do celów wymienionych obecnie w art. 31a ust. 2
ustawy, pod warunkiem, że import jest udokumentowany dokumentami wymaganymi
przez przepisy prawa celnego określającymi, przeznaczenie tych wyrobów (np.
zgłoszeniem celnym JDA SAD), a nabycie wewnątrzwspólnotowej jest
udokumentowane fakturą VAT lub dokumentem dostawy, potwierdzającymi to
nabycie,
b) sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium kraju nabywcy finalnemu, który zużywa
te wyroby do celów wymienionych obecnie w art. 31a ust. 2 ustawy, pod warunkiem
wystawienia i posiadania przez podmiot sprzedający faktury VAT podpisanej przez
nabywcę finalnego, określającej m.in. kod CN wyrobów węglowych oraz
przeznaczenie uprawniające do zwolnienia od akcyzy, a w przypadku jej braku –
wystawienia i posiadania dokumentu dostawy, potwierdzających sprzedaż wyrobów
węglowych.
Nowelizowana ustawa umożliwi nieskrępowany biurokratycznie (w zakresie akcyzy) obrót
wyrobami węglowymi między podmiotami pośredniczącymi w obrocie tymi wyrobami,
jednak z zachowaniem zasad wynikających z przepisów odrębnych, m.in. z ustawy o podatku
od towarów i usług, co pozwoli na zachowanie kontroli podatkowej nad tym obrotem.
Kolejnym istotnym uproszczeniem będzie rezygnacja z warunku dokumentowania na każdym
etapie obrotu, przemieszczania wyrobów węglowych, na rzecz dokumentowania odpowiednio
importu, nabycia wewnątrzwspólnotowego lub sprzedaży tych wyrobów na ostatnim etapie
obrotu oraz zastąpienie dokumentu dostawy w przypadku importu dokumentami celnymi , a
w innych przypadkach fakturą VAT, gdy na podstawie przepisów odrębnych jest ona
wymagana, w tym także w przypadku zwrotu wyrobów do ich sprzedawcy. Zmniejszy to ilość
dokumentów wystawianych przez podmiot prowadzący działalności gospodarczą w zakresie
obrotu wyrobami węglowymi oraz pozwoli na obniżkę kosztów w tym zakresie.
Korzystnie na uproszczenie i uporządkowanie systemu wpłynie również ujednolicenie zasad
opodatkowania ubytków wyrobów węglowych powstających w trakcie ich przemieszczania u
wszystkich podmiotów, które dokonują czynności będącej przedmiotem opodatkowania
akcyzą. Jednocześnie rezygnacja z opodatkowania wszystkich niedoborów wyrobów
węglowych powstających w trakcie ich magazynowania przez nabywcę końcowego na rzecz
opodatkowania tylko tych niedoborów, co do których stwierdzono, że brakujące wyroby
węglowe zostały użyte do celów nieuprawniających do ich zwolnienia od akcyzy,
wyeliminuje przypadki nieracjonalnego obciążania podmiotu akcyzą w sytuacji powstania
strat naturalnych wynikających z warunków ich przechowywania.
Ponadto zakłada się dokonanie zmian przepisów o charakterze porządkującym, tzn.
uzupełnienie katalogu danych, które powinna zawierać ewidencja wyrobów węglowych
zużywanych do celów uprawniających do zwolnienia od akcyzy o dane dotyczące
zużywanych wyrobów oraz określenie początku terminu przechowywania faktur i
dokumentów dostawy od daty ich wystawienia zamiast od daty ich potwierdzenia przez
podmiot odbierający wyroby węglowe. Data wystawienia dokumentu jest datą pewniejszą i
łatwiejszą do ustalenia, zwłaszcza w przypadku odebrania wyrobów przez podmiot
odbierający „na raty”, np. z powodu awarii środka transportu, itp.
Zakłada się również rozszerzenie zakresu upoważnienia ustawowego określonego dla ministra
właściwego do spraw finansów publicznych w art. 38 ust. 2 ustawy w celu umożliwienia
szybkiego reagowania na pojawiające się negatywne zjawiska, w szczególności upoważnienie
go do określenia sytuacji, w których dla zwolnienia od akcyzy wyrobów węglowych nie
muszą być spełnione warunki określone w ustawie lub określenia dodatkowych warunków
zwolnienia wyrobów węglowych od akcyzy.
Przy projektowaniu nowelizacji ustawy o podatku akcyzowym w powyższym zakresie pod
uwagę wzięty został niski poziom stawek akcyzy na wyroby węglowe oraz bardzo szeroki
zakres zwolnień od akcyzy dla tych wyrobów. Uznano, iż powyższe nie stwarza ryzyka
nadużyć wymagającego stałego monitorowania przez organy podatkowe dokumentowania
obrotu wyrobami węglowymi dokumentem dostawy (zadeklarowana kwota akcyzy w I
półroczu br. to ok. 45.7 mln zł). Natomiast bardzo duża ilość dokumentów dostawy
wystawianych przez podmioty gospodarcze generuje u nich dodatkowe koszty. Podkreślić
przy tym należy, że stosowanie dokumentu dostawy dotyczy wyrobów węglowych
zwolnionych od akcyzy, które stanowią w obrocie zdecydowaną większość.
Ponadto obecnie obowiązująca ustawa nakłada na pośredniczące podmioty węglowe, jako
warunek zwolnienia od akcyzy, obowiązek dołączania dokumentu dostawy do zwolnionych
wyrobów węglowych tylko w przypadku ich przemieszczania, co powoduje, iż zdecydowana
większość transakcji sprzedaży tych wyrobów na terytorium kraju nie jest w ten sposób
dokumentowana. Należy przy tym zauważyć, że zgodnie z ustawą czynnością podlegającą
zwolnieniu od akcyzy nie jest przemieszczanie wyrobów węglowych na terytorium kraju
przez pośredniczący podmiot węglowy, lecz ich sprzedaż na terytorium kraju innemu
pośredniczącemu podmiotowi węglowemu lub podmiotowi korzystającemu ze zwolnienia. W
tej sytuacji, przy bardzo dużej ilości transakcji dokonywanych w obrocie wyrobami
węglowymi na terytorium kraju, może się pojawić ryzyko, iż dokument dostawy ustanowiony
w celu zapewnienia prawidłowości stosowania tego zwolnienia, nie będzie spełniał swojej
roli, a obecny sposób jego stosowania nie będzie generował dodatkowych wpływów do
budżetu ani zapobiegał ewentualnym nadużyciom.
Nie bez znaczenia pozostaje fakt, iż zgodnie z art. 106 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o
podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 177, poz. 1054, z późn. zm.) podatnicy podatku VAT
są obowiązani m.in. wystawić fakturę stwierdzającą dokonanie sprzedaży podmiotom
prowadzącym działalność gospodarczą, a także, na żądanie, osobom fizycznym
nieprowadzącym działalności gospodarczej. Natomiast zgodnie z § 5 rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom,
wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie
mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 68, poz. 360)
faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży powinna zawierać m.in:
- imiona i nazwiska lub nazwy bądź nazwy skrócone sprzedawcy i nabywcy oraz ich
adresy,
- dzień, miesiąc i rok wystawienia faktury, a w przypadku, gdy data ta różni się od daty
sprzedaży, również datę sprzedaży (w przypadku sprzedaży o charakterze ciągłym
podatnik może podać na fakturze miesiąc i rok dokonania sprzedaży, pod warunkiem
podania daty wystawienia faktury),
- nazwę (rodzaj) towaru,
- miarę i ilość sprzedanych towarów.
Jak wynika z powyższego znaczna część, prawdopodobnie większość, obrotu wyrobami
węglowymi jest dokumentowana fakturami VAT zawierającymi większość danych
umożliwiających ustalenie stron transakcji, jej datę, rodzaj i ilość wyrobów węglowych, tzn.
danych, które są powielane w dokumencie dostawy.
Ponadto bardzo duża ilość dokumentów wykazywana w przekazywanych naczelnikowi
urzędu celnego miesięcznych zestawieniach dokumentów dostawy (np. zestawienie Kompanii
Węglowej zawiera ok. tysiąca stron wydruku komputerowego) oraz duża ilość podmiotów
składających zestawienia, powoduje ich małą przydatność do celów analitycznych (we
właściwości miejscowej UC w Katowicach przesłane zestawienia zawierają miesięczne ok. 70
tys. wystawionych dokumentów dostawy; w okresie I-VII br. zestawienia złożyło ok. 2400
podmiotów).

Art. 38 zawiera delegacje upoważniające Ministra Finansów do doprecyzowania
pewnych kwestii związanych ze stosowaniem zwolnień od akcyzy.

W art. 38 ust. 1 pkt 1, delegację rozszerzono o sposób ewidencjonowania dokumentów
dostawy, a także rozszerzono zakres przypadków w jakich ma się stosować ta delegacja
o sytuację zwrotu wyrobów węglowych zwolnionych od akcyzy przez finalnego nabywcę
węglowego do podmiotu, który sprzedał mu te wyroby.

W art. 38 ust. 1 pkt 2, rozszerzono delegację tak aby Minister Finansów określił w
rozporządzeniu termin dokonania wpisów do ewidencja wyrobów akcyzowych objętych
zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie.

W związku ze zmianą treści art. 31a w delegacjach w art. 38, należy dostosować
odwołania do art. 31a. Odnosi się do zmiany art. 38 ust. 2 pkt 2 i 3.

W art. 38 ust. dodano fakultatywną delegację w pkt 4 dla ewentualnego określenia
sposobu stosowania do celów zwolnienia od akcyzy wyrobów węglowych ze względu na
ich przeznaczenie innych dokumentów niż dokument dostawy, o których mowa w art.
31a ust. 3. Chodzi przede wszystkim o fakturę, która będzie mogła zastępować
dokument dostawy.