Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz niektórych innych ustaw

zobowiązania z
tytułu wymogów
płynnościowych
Portugalia Zasilenie budżetu
Budżet państwa
0,05% wartości
0,17 mld Euro

państwa
zobowiązań
pomniejszonych o
kapitały i depozyty
Słowacja Zasilenie budżetu Specjalny fundusz
0,4% wartości
0,08 – 0,125

państwa/
w ramach budżetu
zobowiązań
mld Euro
stabilność
państwa
pomniejszonych o
sektora
kapitały i depozyty
finansowego
Francja
Zasilenie budżetu Budżet państwa
0,25% wymogu
0,5 – 0,8 mld
państwa
kapitałowego
Euro
Szwecja
Stabilność
Fundusz
0,018% – 0,036%
0,6 – 0,7 mld
sektora
stabilizacyjny
wartości zobowiązań
USD
finansowego
i rezerw na koniec
roku
Niemcy
Stabilność
Fundusz
0,02% – 0,04%
1,3 mld Euro
sektora
restrukturyzacyjny
wartości sumy
finansowego
bilansowej
pomniejszonej o
kapitały i depozyty
źródło: materiały EBC, banków centralnych, „Głos banków spółdzielczych” nr 25, wrzesień 2011

Mając na uwadze powyższe należy wskazać, iż działania poszczególnych państw
członkowskich przyczyniły się do podjęcia na szczeblu wspólnotowym prac mających
zharmonizować rozwiązania krajowe dotyczące procesów i narzędzi zarządzania
sytuacją kryzysową w sektorze bankowym. Już w komunikacie z dnia 26 maja 2010 r.
Komisja Europejska wskazała na potrzebę tworzenia funduszy restrukturyzacyjnych
(bank resolution funds), „zasilanych z opłat pobieranych od banków ex ante”.
Fundusze takie miałyby „ułatwić przeprowadzenie postępowania naprawczego
w odniesieniu do upadających banków w sposób pozwalający uniknąć efektu domina
i umożliwiający normalną likwidację banku w takich ramach czasowych, w których nie

2 Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 26 maja 2010 r. do Parlamentu Europejskiego, Rady,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Europejskiego Banku Centralnego: Bankowe
fundusze naprawcze, COM (2010) 254.
3 Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 26 maja 2010 r. do Parlamentu Europejskiego, Rady,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Europejskiego Banku Centralnego: Bankowe
fundusze naprawcze, COM (2010) 254, s. 9.
7

dochodzi do gwałtownej wyprzedaży aktywów”. Przedstawiona propozycja tworzenia
funduszy i pobierania opłat od banków spotkała się z akceptacją rządów państw
członkowskich, które w ramach Rady Europejskiej 17 czerwca 2010 r. zgodnie uznały,
że wprowadzenie systemu opłat i podatków od instytucji finansowych jest niezbędne
w celu zapewnienia równego podziału obciążeń skutkami kryzysu w sektorze
bankowym. Swoje stanowisko Komisja Europejska podtrzymała w Komunikacie z dnia
20 października 2010 r. do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego,
Komitetu Regionów oraz Europejskiego Banku
Centralnego: Unijne ramy zarządzania w sytuacji kryzysu w sektorze finansowym.
Uwzględniając opisane zjawiska społeczno-gospodarcze, doświadczenia innych państw,
a także działania legislacyjne prowadzone na szczeblu wspólnotowym, przedłożony
projekt ustawy przewiduje utworzenie w ramach Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
nowego funduszu własnego, zwanego funduszem stabilizacyjnym, jako źródła
dodatkowych środków na finansowanie ewentualnych przyszłych działań mających na
celu utrzymanie stabilności sektora bankowego. Proponowana ustawa ustanawia zasadę
partycypacji środków prywatnych w przypadku konieczności ponoszenia nakładów na
sanację instytucji finansowych. Przyjęty model wydaje się być rozwiązaniem
optymalnym z punktu widzenia realiów polskiej gospodarki, uwzględniając aktualną
sytuację sektora finansowego oraz brak konieczności ponoszenia wydatków ze środków
publicznych na sanację tego sektora w latach 2008–2010.
Zasadnicze ramy koncepcyjne projektu przewidują, że środki akumulowane w funduszu
stabilizacyjnym będą przeznaczane na współfinansowanie doraźnych działań
pomocowych poprzez możliwość udzielania przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny
gwarancji podwyższenia funduszy własnych bankom krajowym. Jednocześnie należy
wskazać, że szacowane koszty bezpośredniego wsparcia dla zagrożonych instytucji
finansowych – na wypadek ich ewentualnego wystąpienia – najprawdopodobniej będą
znacząco niższe niż koszty – choćby czasowej – partycypacji w bezpośrednich
wypłatach depozytów gwarantowanych. Odpowiednio wcześnie podjęte i prowadzone
we właściwy sposób działania pomocowe zwiększą bowiem szanse na przetrwanie

4 Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 26 maja 2010 r. do Parlamentu Europejskiego, Rady,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Europejskiego Banku Centralnego: Bankowe
fundusze naprawcze, COM (2010) 254, s. 2.
5 Komunikat Komisji Europejskiej z dnia 20 października 2010 r. do Parlamentu Europejskiego, Rady,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów oraz Europejskiego Banku
Centralnego: Unijne ramy zarządzania w sytuacji kryzysu w sektorze finansowym, COM (2010) 579.
8

instytucji finansowej, jej restrukturyzację i – po odzyskaniu przez nią stabilności –
zwrot udzielonego jej wsparcia oraz w ten sposób zapewnią także możliwość wypłaty
depozytów przez tę instytucję (bez konieczności uruchamiania środków z Bankowego
Funduszu Gwarancyjnego).
Przyjęta w projekcie konstrukcja powoduje, że do funduszu stabilizacyjnego stosowane
byłyby zasady właściwe dla funkcjonowania gospodarki finansowej Bankowego
Funduszu Gwarancyjnego. Rozwiązanie to umożliwiałoby również wykorzystanie
infrastruktury oraz zaplecza kadrowego Bankowego Funduszu Gwarancyjnego (art. 1
pkt 1 projektu).
Fundusz stabilizacyjny stanowiłby swego rodzaju „dedykowany” fundusz własny
Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Jego środki miałyby być wykorzystywane
w głównej mierze na finansowanie niektórych zadań Skarbu Państwa z zakresu
wsparcia udzielanego bankom, podejmowanych na podstawie ustawy z dnia 12 lutego
2010 r. o rekapitalizacji niektórych instytucji finansowych (Dz. U. Nr 40, poz. 226,
z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o rekapitalizacji”. Fundusz miałby bowiem
możliwość wystawiania gwarancji rekapitalizacyjnej (zwiększenia funduszy własnych
dla banków) na wniosek Ministra Finansów, ale w ramach własnej decyzji (art. 1 pkt 2
projektu).
Projektodawca,
przyjmując założenie, że nadrzędnym zadaniem funduszu
stabilizacyjnego jest wspieranie działań mających na celu utrzymanie stabilności
finansowej sektora bankowego, w projektowanym art. 20d pkt 1 ustawy o Bankowym
Funduszu Gwarancyjnym,
przeznacza środki funduszu stabilizacyjnego na
finansowanie zadań związanych z rekapitalizacją banku krajowego, polegających na
finansowaniu przez Fundusz nabycia lub objęcia papierów wartościowych w wyniku
wykonania gwarancji rekapitalizacyjnej zwiększenia funduszy własnych banku
krajowego. Bank krajowy mający trudności z pozyskaniem funduszy własnych mógłby
wystąpić do Ministra Finansów o wsparcie (tzw. underwritting) na podstawie ustawy
o rekapitalizacji, a Minister Finansów mógłby wnioskować do Bankowego Funduszu
Gwarancyjnego o udział w tym procesie. W związku z powyższym niezbędna wydaje
się odpowiednia zmiana ustawy o rekapitalizacji, co zostało uwzględnione w art. 4
projektu.
Decyzja o uruchomieniu przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny środków na
finansowanie działań pomocowych będzie należała do organów funduszu, ale
9

działających na wniosek ministra właściwego do spraw instytucji finansowych
(proponowany art. 20f ust. 1 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym).
Wystąpienie zaburzeń w sektorze bankowym nie oznacza więc automatycznej
konieczności uruchomienia finansowania działań pomocowych ze środków funduszu
stabilizacyjnego. Celem projektu ustawy nie jest bowiem likwidacja dotychczasowych
budżetowych źródeł finansowania tych zadań i zastąpienie ich środkami z funduszu
stabilizacyjnego, lecz zapewnienie dodatkowego, alternatywnego zasobu środków
finansowych, których wykorzystanie powinno zależeć od rzetelnej oceny sytuacji
rynkowej i możliwości pełnego pokrycia kosztów działań naprawczych w sposób
wskazany w ustawie o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym oraz w ustawie
o rekapitalizacji.
Zgodnie z założeniem projektodawcy środków funduszu stabilizacyjnego nie można
byłoby wykorzystać na bezpośrednie sfinansowanie innych działań realizowanych przez
Bankowy Fundusz Gwarancyjny niż tych, które „przypisano” w projektowanej ustawie
funduszowi stabilizacyjnemu. Niemniej jednak w projekcie przewiduje się możliwość
przenoszenia środków pomiędzy funduszami własnymi Bankowego Funduszu
Gwarancyjnego. Takie przesunięcia środków mogłyby następować w zależności od
potrzeb finansowych, wynikających z zadań podejmowanych w danym momencie przez
Bankowy Fundusz Gwarancyjny. Przeniesienie środków następowałoby uchwałą Rady
Funduszu, na wniosek Zarządu Funduszu, po uzyskaniu opinii ministra właściwego do
spraw instytucji finansowych. Należy bowiem zaznaczyć, że priorytetowym
i obligatoryjnym zadaniem Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest w szczególności
gwarantowanie depozytów.
W art. 1 pkt 2 lit. a projektu proponuje się dodanie w art. 4 ustawy o Bankowym
Funduszu Gwarancyjnym ust. 2b pkt 1, który określa, na czym polegałoby finansowanie
działań pomocowych ze środków funduszu stabilizacyjnego.
Źródłem finansowania funduszu stabilizacyjnego byłyby wpływy z tytułu opłaty
ostrożnościowej w wysokości stawki nieprzekraczającej 0,2% i podstawy naliczenia
opłaty ostrożnościowej analogicznej do podstawy opłaty obowiązkowej, tj. całkowity
wymóg kapitałowy x 12,5 (art. 1 pkt 5 projektu). Obowiązek uiszczania tej opłaty
nałożony byłby na podmioty objęte systemem gwarantowania, to jest – zgodnie z art. 2
pkt 3 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym – banki krajowe w rozumieniu
art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2012 r.
10

poz. 1376, z późn. zm.) oraz oddziały banków zagranicznych w rozumieniu art. 4 ust. 1
pkt 20 ustawy – Prawo bankowe, o ile nie są uczestnikami systemu gwarantowania
środków pieniężnych w swoim państwie macierzystym albo system gwarantowania, w
którym uczestniczą, nie zapewnia gwarantowania środków pieniężnych co najmniej w
zakresie i w wysokości określonych w ustawie o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym.
Rada Funduszu, podejmując uchwałę o wysokości opłaty osrożnościowej oraz
obowiązkowej opłaty rocznej, byłaby zobowiązana do wzięcia pod uwagę w
szczególności sytuacji w sektorze finansowym oraz jego otoczeniu
makroekonomicznym (projektowany art. 7 ust. 3 ustawy o Bankowym Funduszu
Gwarancyjnym, tj. art. 1 pkt 3 lit. b projektu). Intencją projektodawcy jest bowiem
uwzględnienie tzw. zjawiska antycykliczności, tj. nieobciążania lub niewielkiego
obciążania podmiotów z tytułu wpłat na Bankowy Fundusz Gwarancyjny w okresach
dekoniunktury.
Zaproponowana w art. 1 pkt 8 zmiana ma na celu doprecyzowanie kwestii polityki opłat
za wsparcie udzielone przez Fundusz poprzez likwidację ograniczenia dla organów
Funduszu. Kwestia ta powinna być regulowana w drodze umowy lub w niektórych
przypadkach, w ustawie lub aktach wykonawczych, na podstawie obiektywnych
kryteriów. Rozwiązania takie odnośnie do wysokości opłat za udzieloną gwarancję
przewidują przepisy wykonawcze do ustawy o rekapitalizacji.
Projekt ustawy reguluje również problematykę proporcjonalnego (co do wysokości
funduszy) podziału nadwyżki bilansowej Bankowego Funduszu Gwarancyjnego na jego
fundusze własne, tj. fundusz pomocowy i stabilizacyjny (art. 1 pkt 6 lit. b).
Art. 1 pkt 6 lit. c został zaproponowany w celu usunięcia ewentualnych wątpliwości co
do zgodności prawodawstwa polskiego z prawodawstwem unijnym w zakresie
ograniczenia swobody przepływu kapitału. W związku z powyższym proponuje się
rozszerzenie możliwości inwestycyjnych wolnych środków Bankowego Funduszu
Gwarancyjnego z zachowaniem maksymalnego poziomu bezpieczeństwa, tj. o papiery
wartościowe emitowane gwarantowane lub poręczane przez rządy lub banki centralne
państw będących członkami Unii Europejskiej, stronami umowy o Europejskim
Obszarze Gospodarczym lub członkami Organizacji Współpracy Gospodarczej
i Rozwoju.
Projektowany art. 1 pkt 7 ma charakter redakcyjny i polega na ujednoliceniu nazwy
jednego z funduszy własnych, tj. funduszu własnego, tworzonego w celu zapewnienia
11