Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o księgach wieczystych i hipotece

– 5 –
– uwzględniając zasady sprawności, racjonalności i szybkiego działania sądu, zasadę
jawności ksiąg wieczystych.”.
Art. 2. Do sposobu prowadzenia ksiąg wieczystych i dokonywania wpisów w księgach
wieczystych, których treść nie została przeniesiona do struktury księgi wieczystej
prowadzonej w systemie informatycznym, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art. 3. Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 grudnia 2013 r.




















08/12/EP
UZASADNIENIE

Jawność ksiąg wieczystych ma istotne znaczenie dla pewności obrotu
nieruchomościami. Księgi wieczyste są jawne pod względem formalnym, co oznacza
uprawnienie każdego do przeglądania księgi wieczystej oraz otrzymywania jej odpisów.
Obecnie istnieje możliwość przeglądania ksiąg wieczystych prowadzonych w systemie
informatycznym przez Internet i w każdym sądzie rejonowym prowadzącym księgi
wieczyste. Natomiast księga prowadzona w postaci papierowej może być przeglądana
tylko w sądzie prowadzącym księgę – po przyniesieniu jej z archiwum. Dlatego
zakładanie ksiąg w systemie informatycznym, jak też przemigrowanie do centralnej
bazy danych ksiąg wieczystych (dalej: CBDKW) wszystkich ksiąg prowadzonych przez
sądy, urzeczywistni w pełni zasadę formalnej jawności ksiąg, wyrażoną w art. 2 ustawy
z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124,
poz. 1361, z późn. zm.), dopiero po faktycznym udostępnieniu ksiąg wieczystych.
W obecnym stanie prawnym przeglądanie księgi wieczystej prowadzonej w systemie
informatycznym realizowane jest na podstawie przepisów wykonawczych i polega na
wywołaniu na ekran monitora treści dokonanych w niej wpisów i uczynionych
wzmianek. Celem projektowanej regulacji jest zagwarantowanie ustawowego dostępu
do jawnej księgi wieczystej, przy uwzględnieniu aktualnych możliwości technicznych,
w szczególności za pośrednictwem Internetu, co ma istotne znaczenie dla faktycznego
realizowania zasady jawności. Księgi wieczyste prowadzone w formie papierowej po
ich przemigrowaniu, stosownie do art. 15 ustawy z dnia 14 lutego 2003 r.
o przenoszeniu treści księgi wieczystej do struktury księgi wieczystej prowadzonej
w systemie informatycznym (Dz. U. Nr 42, poz. 363), są dołączane do akt księgi
wieczystej i zgodnie z art. 361 ust. 4 ustawy może je przeglądać osoba mająca interes
prawny oraz notariusz.
Dotychczasowy katalog dokumentów wydawanych przez Centralną Informację Ksiąg
Wieczystych (dalej: Centralna Informacja) należy rozszerzyć o możliwość wydawania,
na wniosek, odpisów z poszczególnych działów księgi wieczystej (wyciągów). Ten
nowy rodzaj dokumentu pozwoli uzyskiwać przez wnioskodawców konkretne
potrzebne im informacje, a nie, tak jak dotychczas, tylko odpis zawierający wszystkie
dane wpisane do księgi wieczystej.
Proponuje się także wprowadzenie możliwości złożenia, za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego, wniosku o wydanie odpisu księgi wieczystej, wyciągu z księgi
wieczystej lub zaświadczenia o zamknięciu księgi wieczystej, prowadzonej w systemie
informatycznym. W ramach tego należy stworzyć możliwość samodzielnego
wydrukowania przez wnioskodawcę żądanego dokumentu i nadanie takiemu
wydrukowi mocy dokumentu wydawanego przez sąd.
Projekt ustawy uwzględnia następujące cele:
1) ustawowe zagwarantowanie powszechnego, bezpłatnego dostępu do przeglądania
księgi wieczystej za pośrednictwem Internetu (przeglądanie księgi wieczystej);
2) wprowadzenie instytucji umożliwiającej wyszukiwanie w CBDKW ksiąg
wieczystych spełniających warunki zapytania (wyszukiwanie ksiąg wieczystych
w CBDKW);
3) wprowadzenie nowego dokumentu wydawanego przez Centralną Informację –
wyciągu z księgi wieczystej, obejmującego dane ze wskazanych działów księgi
wieczystej;
4) wprowadzenie możliwości złożenia, za pośrednictwem systemu
teleinformatycznego, wniosku o wydanie odpisu księgi wieczystej, wyciągu
z księgi wieczystej i zaświadczenia o zamknięciu księgi wieczystej;
5) wprowadzenie możliwości samodzielnego wydrukowania odpisu księgi wieczystej,
wyciągu z księgi wieczystej i zaświadczenia o zamknięciu księgi wieczystej,
uzyskanych z Centralnej Informacji oraz nadanie wydrukowi takiego dokumentu
mocy dokumentu wydawanego przez sąd;
6) wprowadzenie systemu teleinformatycznego Centralnej Informacji jako systemu
dystrybucji wyżej opisanych dostępów do informacji zawartych w CBDKW;
7) uregulowanie kwestii odpłatności za wniosek o wyszukanie ksiąg wieczystych
w CBDKW oraz za wniosek o wyciąg z księgi wieczystej, a także wniosek, złożony
za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, o wydanie odpisu księgi
wieczystej, wyciągu z księgi wieczystej lub zaświadczenia o jej zamknięciu;
8) określenie podmiotów, którym udostępnia się możliwość wyszukiwania ksiąg
wieczystych w CBDKW;
9) stworzenie możliwości wielokrotnego nieograniczonego w czasie wyszukiwania
ksiąg wieczystych bez konieczności każdorazowego składania do Centralnej
Informacji wniosków o wyszukanie.

2
Obecnie dostęp do księgi wieczystej za pośrednictwem Internetu realizowany jest na
podstawie rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 20 sierpnia 2003 r.
w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie informatycznym
(Dz. U. Nr 162, poz. 1575, z późn. zm.). Stworzenie ustawowej regulacji tego sposobu
korzystania z zasobów CBDKW będzie odpowiadało nie tylko aktualnemu poziomowi
techniki, ale przede wszystkim podkreśli wagę, jaką prawodawca przywiązuje do
faktycznej jawności ksiąg wieczystych. Konieczne jest uporządkowanie przepisów
w zakresie powszechnego dostępu realizowanego za pośrednictwem Internetu, tak aby
realizacja tego dostępu stanowiła standard w zarządzaniu informacją przechowywaną
w rejestrach sądowych. Trwa proces przenoszenia treści ksiąg wieczystych do postaci
elektronicznej (migracja ksiąg wieczystych do CBDKW). Według stanu na dzień
1 stycznia 2012 r. prawie 16 mln ksiąg wieczystych (z ok. 20 mln wszystkich ksiąg
wieczystych) prowadzi się już w systemie informatycznym, o którym mowa w art. 251
ust. 1 ustawy. Mimo to, w dalszym ciągu przepisy ustawowe nie wspierają realizacji
zasady jawności ksiąg wieczystych w sposób adekwatny do możliwości technicznych
i potrzeb społeczeństwa. Ustawa w art. 251 ust. 1 stanowi, że księgi wieczyste mogą być
zakładane i prowadzone także w systemie informatycznym. Ponadto art. 251 ust. 2
ustawy zawiera delegację dla Ministra Sprawiedliwości do wprowadzenia, w drodze
rozporządzenia, systemu informatycznego zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych,
określenia szczegółowego sposobu zakładania oraz prowadzenia ksiąg wieczystych
w
systemie informatycznym, tak aby zachowane zostały wszystkie cechy ksiąg
wieczystych prowadzonych w sposób, o którym mowa w art. 25 ust. 1 i 2 ustawy,
sposób przeglądania ksiąg wieczystych prowadzonych w tym systemie, oraz do
wyznaczenia sądów, które zakładają i prowadzą księgi wieczyste w systemie
informatycznym.
Wydane na podstawie delegacji rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia
20 sierpnia 2003 r. w sprawie zakładania i prowadzenia ksiąg wieczystych w systemie
informatycznym w § 3 ust. 1 stanowi, iż przeglądanie księgi wieczystej polega na
wywołaniu na ekran monitora żądanej księgi wieczystej. Przepis § 3 ust. 2 powołanego
rozporządzenia umożliwia powierzenie zadań związanych z przeglądaniem ksiąg
wieczystych ekspozyturze Centralnej Informacji.
Działając na podstawie art. 364 ustawy Minister Sprawiedliwości utworzył Centralną
Informację Ksiąg Wieczystych z ekspozyturami przy wydziałach sądów rejonowych

3
prowadzących księgi wieczyste w systemie informatycznym. Centralna Informacja
wydaje na wniosek odpisy ksiąg wieczystych oraz zaświadczenia o zamknięciu księgi
wieczystej, prowadzonych w systemie informatycznym (art. 364 ust. 2 ustawy). Wzory
formularzy wniosków o wydanie odpisów ksiąg wieczystych prowadzonych w systemie
informatycznym oraz zaświadczenia o zamknięciu księgi wieczystej określa
rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości wydane na podstawie art. 364 ust. 3 ustawy.
Zgodnie z art. 364 ust. 4 ustawy odpisy i zaświadczenia wydawane przez Centralną
Informację mają moc dokumentów wydawanych przez sąd. Na podstawie art. 365
ustawy Centralna Informacja pobiera opłatę od wniosku o wydanie odpisu księgi
wieczystej oraz od wniosku o wydanie zaświadczenia o zamknięciu księgi wieczystej.
Wysokość opłat określa, w drodze rozporządzenia, Minister Sprawiedliwości
w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych. Wniosek
o wydanie odpisu księgi wieczystej oraz wniosek o wydanie zaświadczenia
o zamknięciu księgi wieczystej złożony przez sąd, prokuratora lub organ administracji
rządowej są wolne od opłat.
Postęp technologiczny w zakresie możliwości zdalnego dostępu do baz danych
w połączeniu ze znacznym stopniem zaawansowania procesu przenoszenia ksiąg
wieczystych do postaci elektronicznej, czyli migracji danych z ksiąg wieczystych
prowadzonych w postaci papierowej do centralnej bazy danych ksiąg wieczystych
pozwala wprowadzić w ramach przepisów ustawy o księgach wieczystych i hipotece
nowe sposoby korzystania z zasobów CBDKW. Pierwszy z nich to dostęp powszechny
realizowany za pośrednictwem publicznej sieci teleinformatycznej (Internet),
przysługujący każdej osobie fizycznej, polegający na możliwości bezpłatnego
przeglądania treści konkretnej księgi wieczystej po podaniu jej numeru. Dostęp taki,
określany jako przeglądanie księgi wieczystej, gwarantowany przez przepisy rangi
ustawowej pozwala osobom znającym numer konkretnej księgi wieczystej na
zapoznanie się z jej treścią.
Drugi rodzaj dostępu, określany jako wyszukiwanie ksiąg wieczystych w CBDKW,
przysługuje podmiotom wskazanym w ustawie i polega na możliwości wyszukiwania
ksiąg wieczystych według konkretnego, zdefiniowanego kryterium wyszukania (np.
danych identyfikacyjnych nieruchomości, danych osobowych właściciela).
Wyszukiwanie ksiąg wieczystych w CBDKW jest nową instytucją mającą gwarantować

4