Rządowy projekt ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych

– 5 –
2. W przypadku, o którym mowa w ust. 1, jeżeli dłużnik otrzymał fakturę lub rachunek,
potwierdzające dostawę towaru lub wykonanie usługi, przed dniem rozpoczęcia badania
towaru lub usługi lub w trakcie tego badania, termin zapłaty jest liczony od dnia zakończenia
badania towaru lub usługi.
Art. 10. 1. Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o którym mowa
w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, bez wezwania, przysługuje od dłużnika z tytułu rekompensaty
za koszty odzyskiwania należności równowartość kwoty 40 euro przeliczonych na złote
według średniego kursu walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski ostatniego
dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się
wymagalne.
2. W przypadku gdy koszty odzyskiwania należności poniesione z tytułu opóźnień
w zapłacie w transakcji handlowej przekroczą kwotę, o której mowa w ust. 1, wierzycielowi
przysługuje zwrot tych kosztów, w tym kosztów postępowania sądowego, pomniejszonych
o tę kwotę.
Art. 11. Jeżeli strony zastrzegły w umowie, że świadczenie pieniężne będzie
następować częściami, uprawnienie do:
1)
odsetek, o którym mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1 – przysługuje w stosunku do
niezapłaconej części;
2)
kwoty, o której mowa w art. 10 ust. 1, oraz do zwrotu kosztów odzyskiwania należności,
o których mowa w art. 10 ust. 2 – przysługuje odrębnie do niezapłaconej części.
Art. 12. Krajowa lub regionalna organizacja, której celem statutowym jest ochrona
interesów podmiotów, o których mowa w art. 2, może wystąpić, na wniosek wierzyciela
będącego takim podmiotem, w jego imieniu i na jego rzecz, o zapłatę odsetek, o których
mowa w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 i 3, art. 8 ust. 1, kwoty, o której mowa w art. 10 ust. 1,
i o zwrot kosztów odzyskiwania należności, o których mowa w art. 10 ust. 2.
Art. 13. Postanowienia umowy wyłączające lub ograniczające uprawnienia wierzyciela
lub obowiązki dłużnika, o których mowa w art. 5, art. 6 ust. 1, art. 7 ust. 1 i 3, art. 8 ust. 1
i art. 10 – 12, są nieważne.
– 6 –
Art. 14. W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego
(Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn. zm.) w art. 485 § 2a otrzymuje brzmienie:
„§ 2a. Sąd wydaje nakaz zapłaty na podstawie dołączonej do pozwu umowy,
dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia, dowodu doręczenia dłużnikowi faktury
lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego,
odsetek w transakcjach handlowych lub kwoty, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy
z dnia … o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. poz. ...), oraz na
podstawie dokumentów potwierdzających poniesienie kosztów odzyskiwania
należności, jeżeli powód dochodzi również zwrotu kosztów, o których mowa w art. 10
ust. 2 tej ustawy.”.
Art. 15. Do transakcji handlowych zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy
stosuje się przepisy dotychczasowe.


8) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157
i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z 1983 r. Nr 5,
poz. 33, z 1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41,
poz. 324, z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306,
Nr 55, poz. 318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12,
poz. 53, z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189,
Nr 73, poz. 350 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102,
poz. 643, Nr 117, poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940
i Nr 141, poz. 944, z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22,
poz. 269 i 271, Nr 48, poz. 552 i 554, Nr 55, poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191
i 1193 i Nr 122, poz. 1314, 1319 i 1322, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98,
poz. 1069, 1070 i 1071, Nr 123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368 i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253,
Nr 26, poz. 265, Nr 74, poz. 676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153,
poz. 1271, Nr 219, poz. 1849 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60,
poz. 535, Nr 109, poz. 1035, Nr 119, poz. 1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939
i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 9, poz. 75, Nr 11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93,
poz. 891, Nr 121, poz. 1264, Nr 162, poz. 1691, Nr 169, poz. 1783, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091,
Nr 210, poz. 2135, Nr 236, poz. 2356 i Nr 237, poz. 2384, z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185, Nr 86,
poz. 732, Nr 122, poz. 1024, Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz. 1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1413
i 1417, Nr 172, poz. 1438, Nr 178, poz. 1478, Nr 183, poz. 1538, Nr 264, poz. 2205 i Nr 267, poz. 2258,
z 2006 r. Nr 12, poz. 66, Nr 66, poz. 466, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 186, poz. 1379, Nr 208, poz. 1537
i 1540, Nr 226, poz. 1656 i Nr 235, poz. 1699, z 2007 r. Nr 7, poz. 58, Nr 47, poz. 319, Nr 50, poz. 331,
Nr 99, poz. 662, Nr 106, poz. 731, Nr 112, poz. 766 i 769, Nr 115, poz. 794, Nr 121, poz. 831, Nr 123,
poz. 849, Nr 176, poz. 1243, Nr 181, poz. 1287, Nr 192, poz. 1378 i Nr 247, poz. 1845, z 2008 r. Nr 59,
poz. 367, Nr 96, poz. 609 i 619, Nr 110, poz. 706, Nr 116, poz. 731, Nr 119, poz. 772, Nr 120, poz. 779,
Nr 122, poz. 796, Nr 171, poz. 1056, Nr 220, poz. 1431, Nr 228, poz. 1507, Nr 231, poz. 1547 i Nr 234,
poz. 1571, z 2009 r. Nr 26, poz. 156, Nr 67, poz. 571, Nr 69, poz. 592 i 593, Nr 131, poz. 1075, Nr 179,
poz. 1395 i Nr 216, poz. 1676, z 2010 r. Nr 3, poz. 13, Nr 7, poz. 45, Nr 40, poz. 229, Nr 108, poz. 684,
Nr 109, poz. 724, Nr 125, poz. 842, Nr 152, poz. 1018, Nr 155, poz. 1037, Nr 182, poz. 1228, Nr 197,
poz. 1307, Nr 215, poz. 1418, Nr 217, poz. 1435 i Nr 241, poz. 1621, z 2011 r. Nr 34, poz. 173, Nr 85,
poz. 458, Nr 87, poz. 482, Nr 92, poz. 531, Nr 112, poz. 654, Nr 129, poz. 735, Nr 138, poz. 806 i 807,
Nr 144, poz. 854, Nr 149, poz. 887, Nr 224, poz. 1342 i Nr 233, poz. 1381 oraz z 2012 r. poz. 908 i 1254.
– 7 –
Art. 16. Traci moc ustawa z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach
handlowych (Dz. U. Nr 139, poz. 1323, z późn. zm.)).
Art. 17. Ustawa wchodzi w życie z dniem 16 marca 2013 r.



9) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2004 r. Nr 19, poz. 177, Nr 96, poz. 959 i Nr 173,
poz. 1808 oraz z 2009 r. Nr 157, poz. 1241.

10/62rch
UZASADNIENIE

Celem projektowanej ustawy jest zwalczanie pogłębiającego się problemu zatorów
płatniczych przez wprowadzenie instrumentów wspomagających zmniejszanie opóźnień
w zapłacie należności oraz dyscyplinujących strony do stosowania krótkich terminów
zapłaty.
Wprowadzenie zmian i nowych rozwiązań w obowiązujących przepisach wynika
również z obowiązku wdrożenia do krajowego systemu prawnego dyrektywy
Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/7/UE z dnia 16 lutego 2011 r. w sprawie
zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych (zwanej dalej
Dyrektywą), która zastąpiła poprzednio obowiązującą dyrektywę Parlamentu
Europejskiego i Rady 2000/35/WE z dnia 29 czerwca 2000 r., wdrożoną do polskiego
systemu prawnego ustawą z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach
handlowych (Dz. U. Nr 139, poz. 1323, z późn. zm). Państwa członkowskie
zobowiązane są do implementacji nowej dyrektywy do dnia 16 marca 2013 r.
Wprowadzone ustawą z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach
handlowych (Dz. U. Nr 139, poz. 1323, z późn. zm.) instrumenty, których celem było
zdyscyplinowanie stron transakcji handlowych (w szczególności dłużników) do
stosowania krótkich terminów zapłaty po dostarczeniu towarów lub wykonaniu usługi,
okazały się niewystarczające. Wiele płatności w transakcjach handlowych między
przedsiębiorcami oraz między przedsiębiorcami a organami publicznymi
dokonywanych jest po terminach ustalonych w umowie). Według badań ankietowych
przeprowadzonych w październiku 2011 r. przez Ministerstwo Gospodarki (próba 287
przedsiębiorców) przeciętne opóźnienie w zapłacie należności przez kontrahentów
będących przedsiębiorcami wynosiło 36,22 dni. W przypadku 20% ankietowanych
przedsiębiorców pojawiły się problemy w terminowym otrzymywaniu zapłaty
w ramach realizacji umów zawieranych z organami administracji rządowej
i samorządowej. Przeciętne opóźnienie w zapłacie należności przez organy publiczne
wynosiło 27,44 dni. Wśród najczęściej wymienianych przyczyn opóźnionych płatności
wskazywano: spóźnione płatności od innych kontrahentów (37% wskazań), trudną
sytuację finansową dłużnika (23%) oraz uzależnienie wierzyciela od dłużnika, tj.

1) Ankieta KE: „Opóźnienia w płatnościach w transakcjach handlowych” przeprowadzona w ramach
European Business Test Panel, maj – czerwiec 2008 r.; ankieta MG przeprowadzona w październiku
2011 r.
wykorzystywanie przez dłużnika pozycji dominującej (11% wskazań). Z kolei jako
najważniejsze skutki opóźnionych płatności na sytuację wierzycieli wskazywano:
zmniejszenie płynności finansowej (54% wskazań), dodatkowe koszty, np. konieczność
zaciągnięcia kredytów lub pożyczek (17% wskazań), oraz zagrożenie istnienia firmy
(17%).
Według przeprowadzonych w październiku 2011 r. badań ankietowych przez Krajowy
Rejestr Długów Biura Informacji Gospodarczej i Konferencji Przedsiębiorstw
Finansowych pt. „Portfel należności polskich przedsiębiorstw” tylko 11,4% polskich
firm nie deklarowało kłopotów z otrzymaniem zapłaty za sprzedane towary czy usługi
(w lipcu 2011 r. odsetek ten wynosił 19,7%). Według Raportu BIG InfoMonitor
„Wskaźnik bezpieczeństwa działalności gospodarczej” (luty 2012) 79% ankietowanych
przedsiębiorców uznało nieterminowe regulowanie płatności za poważną przeszkodę
w wykonywaniu działalności gospodarczej w Polsce. 32% ocenia, że suma
przeterminowanych należności, z jakimi zalegają na ich rzecz kontrahenci, przekracza
100 tysięcy złotych. Opóźnienia takie mają negatywny wpływ na płynność finansową,
konkurencyjność i rentowność, z ich powodu bowiem wierzyciele zmuszani są do
sięgania do zewnętrznych źródeł finansowania. Z prowadzonych – zarówno na
poziomie unijnym, jak i krajowym – badań wśród przedsiębiorców wynika, że
problemy zatorów płatniczych pojawiają się nie tylko w transakcjach między
przedsiębiorcami, lecz również w umowach, których stroną (dłużnikiem) są organy
publiczne, stosujące niejednokrotnie długie terminy zapłaty. Pojawia się w związku z
tym konieczność wyraźnego uregulowania tej kwestii. Nowe rozwiązania, które
przewidziano w ustawie, stanowią kolejny etap prac nad ograniczaniem problemu
zatorów płatniczych.
Zgodnie z § 84 Zasad techniki prawodawczej, jeżeli zmiany wprowadzane w ustawie
miałyby być liczne albo miałyby naruszać konstrukcję lub spójność ustawy albo gdy
ustawa była już poprzednio wielokrotnie nowelizowana, opracowuje się projekt nowej
ustawy. Biorąc zatem pod uwagę liczbę zmian, jakie należałoby wprowadzić do obecnej
ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, które
spowodowałyby zmianę w każdym jej przepisie, opracowano nowy projekt ustawy.
W porównaniu z obecnie obowiązującą ustawą nowa regulacja przewiduje szerszy
zakres podmiotowy, obejmując dodatkowo przedsiębiorców z państw członkowskich
Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym
2