Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo celne oraz o zmianie niektórych innych ustaw

celnego, co może przedłużać czas, w którym wpłacana kwota zostanie uznana na
rachunku organu celnego. Zaznaczyć przy tym należy, że w tym przypadku nie
ma możliwości zastosowania wobec banku zagranicznego przepisu art. 112a
ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72,
poz. 665, z późn. zm.), który stanowi o odpowiedzialności banku w postaci od-
setek za zwłokę za przedłużającą się (powyżej 5 dni roboczych) realizację opera-
cji bankowej dotyczącą należności celnych. Celem tej propozycji jest zabezpie-
czenie interesów Skarbu Państwa przez zapobieżenie sytuacjom, w których na-
leżności celne uznane za ostatecznie uiszczone w rzeczywistości nie są przez
dłuższy okres udostępniane organowi celnemu z powodu opóźnień w ich przeka-
zaniu przez bank lub instytucję kredytową. Proponowane rozwiązanie jest wzo-
rowane na analogicznej regulacji przewidzianej w projekcie ustawy o zmianie
ustawy – Ordynacja podatkowa [...] z dnia 10 marca 2008 r. (dot. art. 60 Ordyna-
cji podatkowej). Ww. rozwiązanie wykorzystano w projekcie nowelizacji ustawy
– Prawo celne, tym bardziej że organ celny, po pobraniu należności celnej, jest
zobowiązany do jej przekazania tytułem środka własnego do budżetu UE, a jej
nieterminowe przekazanie skutkuje obciążeniem państwa członkowskiego odset-
kami karnymi.
Wprowadzenie w art. 61 ust. 1 zasady odpowiedniego stosowania przepisów Or-
dynacji podatkowej w postępowaniu w sprawie zabezpieczenia należności cel-
nych na majątku dłużnika ma na celu maksymalnie możliwe ujednolicenie regu-
lacji celnych i podatkowych.
Uchylenie w art. 61 ust. 4, art. 62 i w art. 63 ust. 2 jest związane ze zmianą do-
konaną w art. 61 ust. 1, która czyni te przepisy zbędnymi. Uchylenie art. 62 ust. 2
wynika dodatkowo z faktu, iż wskazany w nim trzydniowy termin wydania za-
rządzenia zabezpieczenia jest zbyt trudny do dotrzymania ze względu na fakt, iż
decyzję naczelnika urzędu celnego o zajęciu majątku dłużnika wykonuje dyrek-
tor izby celnej jako wierzyciel i organ egzekucyjny.
Zasadne wydaje się dodanie art. 63a, w którym określono sposób postępowania
organu celnego z należnościami celnymi, które zostały uiszczone, a następnie

15
decyzja określająca ich kwotę została wyeliminowana z obrotu prawnego, nato-
miast brak jest podstaw orzeczenia o ich zwrocie na podstawie art. 236 – 239
WKC (ma to miejsce przede wszystkim w sytuacjach, gdy organ celny II instan-
cji uchyla decyzję organu I instancji i przekazuje sprawę do ponownego rozpa-
trzenia). Istnieje zatem potrzeba stworzenia podstawy prawnej i warunków za-
trzymania tej kwoty przez organ celny do czasu wydania ostatecznego rozstrzy-
gnięcia, a także ewentualnie – zasad jej zwrotu. Obecnie status prawny takich
należności nie jest doprecyzowany w przepisach prawa celnego. Zaproponowane
rozwiązanie jest wzorowane na regulacji zawartej w art. 77 § 3 i 4 Ordynacji po-
datkowej. Przyjęto przy tym, iż najbardziej racjonalnym rozwiązaniem będzie
traktowanie kwoty należności celnych uiszczonych na podstawie decyzji wyeli-
minowanej następnie z obrotu prawnego, gdy nie wydano jednocześnie ostatecz-
nego rozstrzygnięcia w sprawie, jak kwoty zabezpieczenia. W tej sytuacji jej
ewentualny zwrot nie będzie stał w sprzeczności z przewidzianą w WKC instytu-
cją zwrotu należności celnej – będzie to bowiem zwrot zabezpieczenia, a nie
kwoty stanowiącej zapłatę należności celnych. W takich przypadkach znajduje
zastosowanie zasada wynikająca z art. 858 RWKC, zgodnie z którą zwrot zabez-
pieczenia nie daje podstaw wypłaty odsetek przez organ celny.
Uchylenie art. 64 jest uzasadnione jego niezgodnością z przepisami wspólnoto-
wego prawa celnego. Przepis ten reguluje sposób postępowania organu celnego,
w przypadku gdy nie zostało złożone zabezpieczenie albo gdyby kwota złożone-
go zabezpieczenia nie pokryła długu celnego. W takiej sytuacji istnieje możli-
wość zajęcia towaru, na którym ciążą należności celne, a w przypadku nieuisz-
czenia tych należności – możliwość sprzedaży towaru przez organ celny w celu
ich pokrycia. Z brzmienia powyższego przepisu wynika, iż miał on stanowić
realizację dyspozycji przewidzianych w art. 75 lit. a tiret trzecie WKC. Zgodnie
z tym ostatnim przepisem, w przypadku nieuiszczenia lub niezabezpieczenia
należności celnych organ celny jest zobowiązany do podjęcia wszelkich kroków
zmierzających do uregulowania sytuacji towaru, w stosunku do którego powstał
dług celny, łącznie ze sprzedażą tego towaru. Warunki i sposoby sprzedaży towa-
ru przez organ celny zostały natomiast uregulowane w art. 867a RWKC. Z prze-

16
pisu tego wynika, że sprzedane mogą zostać towary, które zostały zajęte, uległy
przepadkowi lub zrzeczeniu na rzecz Skarbu Państwa. Obowiązująca ustawa
– Prawo celne zawiera obecnie dwie regulacje przewidujące możliwość sprzeda-
ży towaru po zajęciu go przez organ celny, zawarte w art. 30 – 32 oraz w art. 64.
Powstaje zatem wątpliwość, które z ww. przepisów krajowego prawa celnego
powinny mieć zastosowanie przy realizacji postanowień powołanego wyżej
art. 75 lit. a tiret trzecie WKC.
Udzielenie wyczerpującej odpowiedzi na to pytanie wymaga uwzględnienia re-
gulacji zawartych w tym zakresie w art. 867a RWKC. Z analizy przepisów tego
rozporządzenia wynika, że art. 867a jest jedyną regulacją wspólnotowego prawa
celnego zawierającą katalog czynności, jakie ma prawo podjąć organ celny
w przypadku zajęcia towaru, a zatem również w związku z zaistnieniem sytuacji
określonych w art. 75 WKC. W katalogu tym mieści się sprzedaż towaru lub inne
samodzielne zadysponowanie nim przez właściwe organy. Wobec faktu, iż
sprzedaż towaru przez organ celny może, zgodnie z ww. przepisem, dotyczyć
wyłącznie towarów określonych w art. 867a ust. 1 RWKC, a więc uważanych za
towary, w stosunku do których nie powstał dług celny, zajęcie towaru na pod-
stawie ww. przepisu nie może być utożsamiane z zajęciem na podstawie art. 64
Prawa celnego. Literalne brzmienie tego ostatniego przepisu prowadzi do wnio-
sku, iż zajęcie towaru może być dokonane w celu zabezpieczenia kwoty należno-
ści celnych, które ciążą na tym towarze, a zajęty w takim przypadku towar może
zostać sprzedany w celu ich pokrycia. Instytucja przewidziana w art. 64 Prawa
celnego zakłada zatem istnienie przypadków, w których zajęcie towaru nie po-
woduje uznania długu celnego za niepowstały. Należy więc stwierdzić, iż dyspo-
zycja art. 64 Prawa celnego stoi w sprzeczności z postanowieniami art. 867a
ust.

1 RWKC. W
przypadku zaistnienia okoliczności określonych m.in.

w art. 75 lit. a tiret trzecie WKC, ewentualnego zajęcia towaru organ celny po-
winien więc dokonać na podstawie art. 30 Prawa celnego.
Proponowana zmiana art. 65 ma m.in. charakter doprecyzowujący. Jej celem jest
wyeliminowanie wątpliwości interpretacyjnych dotyczących poboru odsetek za

17
nieterminowe uiszczenie należności celnych, w sytuacji gdy zaistniały przesłanki
do poboru odsetek, o których mowa w art. 65 ust. 4 i 5 ustawy. Obecne brzmie-
nie przepisów art. 65 ust. 4 i 5 ustawy może bowiem sugerować, że w sytuacjach,
w których dług celny powstał na podstawie art. 202 – 205, 210 i 211 WKC albo
gdy kwota wynikająca z długu celnego została zaksięgowana na podstawie nie-
prawidłowych lub niekompletnych danych i dodatkowo nastąpiła zwłoka w uisz-
czeniu należności celnych, istnieje obowiązek uiszczenia, za okres od dnia upły-
wu terminu płatności do dnia zapłaty, odsetek z obu tytułów. Proponowana
zmiana przepisu art. 65 ust. 4 i 5 wyeliminuje możliwość takiego interpretowania
tej regulacji.
Odsetki, o których mowa w art. 65 ust. 4 i 5, pobierane są w przypadkach, gdy
między datą powstania długu celnego a datą formalnego potwierdzenia (w decy-
zji administracyjnej) faktu jego powstania lub datą określenia prawidłowej kwoty
wynikającej z tego długu, upływa pewien okres. Celem ich poboru jest
w pewnym stopniu zrekompensowanie strat po stronie administracji celnej, wy-
nikających z faktu, iż mimo istnienia długu, przez pewien czas nie tylko nie jest
uiszczana kwota wynikająca z tego długu, ale także nie są naliczane odsetki za
zwłokę w uiszczeniu należnej prawnie, lecz nieokreślonej wiążąco, należności
wynikającej z tego długu. Odsetki te mają ponadto na celu zapewnienie prze-
strzegania przepisów prawa celnego przez dyscyplinowanie uczestników obrotu
towarowego z krajami trzecimi, w zakresie ciążącego na nich obowiązku prawi-
dłowego obliczania w zgłoszeniach celnych kwoty wynikającej z długu celnego i
terminowego jej uiszczania. Zasadność poboru odsetek określonych
w art. 65 ust. 4 i 5 Prawa celnego nie ulega zatem wątpliwości. Okres, za który
powinny być one pobierane, nie powinien się natomiast różnić od okresu, za któ-
ry pobierane są odsetki za zwłokę w przypadku nieuiszczenia w terminie należ-
ności celnych wynikających ze zgłoszenia celnego (a więc w sytuacji, gdy kwota
należności wynikająca z długu celnego jest określana już w momencie powstania
tego długu). Wówczas bowiem naliczanie odsetek za zwłokę rozpoczyna się do-
piero od 10 dnia następującego po dniu zwolnienia towaru do procedury (równo-
znacznego z powiadomieniem dłużnika o kwocie należności celnych), do której

18
został zgłoszony, a nie od dnia powstania długu celnego (co następuje w dniu
przyjęcia przez organ celny zgłoszenia celnego). Wyłączenie 10 dni

z okresu naliczania odsetek, o których mowa w art. 65 ust. 4 i 5 Prawa celnego,
jest niezbędne ze względu na konieczność ujednolicenia obciążeń finansowych,
jakim podlegają dłużnicy w poszczególnych sytuacjach.
Uzupełnienie ust. 6 w art. 65 ma na celu doprecyzowanie zakresu, w jakim do
poboru odsetek od należności celnych mają zastosowanie przepisy dotyczące
poboru odsetek za zwłokę od należności podatkowych.
Dodanie nowych art. 65a i 65b ma na celu uregulowanie kwestii dokonywania
przez operatora publicznego poboru należności celnych i podatkowych z tytułu
importu towarów w obrocie pocztowym z państwami trzecimi. Zgodnie z art. 18
wiatowej Konwencji Pocztowej, administracje pocztowe są upoważnione do
pobierania od nadawców lub adresatów przesyłek, zależnie od okoliczności,
opłat celnych i wszystkich ewentualnych innych należności.
W chwili obecnej Poczta Polska, będąca publicznym operatorem pocztowym,
korzysta z uprawnień, o których mowa w art. 18 wiatowej Konwencji Poczto-
wej, na warunkach i w trybie określonych jedynie porozumieniem z dnia 22 maja
2007 r. między Ministrem Finansów a państwowym przedsiębiorstwem użytecz-
ności publicznej „Poczta Polska” w sprawie współpracy organów administracji
celnej i Poczty Polskiej.
Dokonywanie przez operatora pocztowego poboru należności celnych i podat-
kowych z tytułu importu towarów w obrocie pocztowym z państwami trzecimi
wymaga jednakże szczegółowego uregulowania w przepisach rangi ustawowej
– ze względu na konieczność przyznania uczestnikom tego obrotu określonych
uprawnień i nałożenia na nich związanych z tym obowiązków. Usankcjonuje to
ponadto realizację zadań wykonywanych w chwili obecnej przez Pocztę Polską.
Rolę publicznego operatora pocztowego na gruncie art. 65a projektu można zde-
finiować jako pośrednictwo w zapłacie przez odbiorcę przesyłki należności cel-
nych i podatkowych, dokonywanej w momencie doręczenia mu przesyłki przez
organy pocztowe. Zasady, na jakich obecnie odbywa się na terytorium Rzeczy-

19