Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo celne oraz o zmianie niektórych innych ustaw

– potrzeby dostosowania tego przepisu do zmian w prawie wspólnotowym
(usunięcie pkt 5 w związku z rezygnacją przez Komisję Europejską z systemu
prefinansowania),
– przeniesienia niektórych przepisów o charakterze kontrolnym do ustawy
o Służbie Celnej (usunięcie pkt 6),
– potrzeby dostosowania brzmienia przepisu do faktycznych czynności wyko-
nywanych przez organy celne (zmiana brzmienia pkt 2).
Natomiast nowelizacja art. 96 ust. 5 jest konsekwencją zmiany ust. 1 i polega na
dostosowaniu treści delegacji ustawowej do zmienionych przepisów.
Zmiana treści ust. 3 w art. 101 ma na celu ujednolicenie terminów określonych
w art. 101 ust. 3 Prawa celnego i art. 223 Ordynacji podatkowej, przez wydłuże-
nie terminu wyznaczonego do uiszczenia kary pieniężnej do 14 dni. Karę pie-
niężną organ celny nakłada w drodze decyzji (art. 101 ust. 2). Ordynacja podat-
kowa przewiduje termin 14 dni na złożenie odwołania od decyzji i daje również
możliwość złożenia wraz z odwołaniem wniosku o wstrzymanie wykonania tej
decyzji, przy czym strona może złożyć pisma ostatniego dnia terminu. Obowią-
zujący 10-dniowy termin płatności kary powoduje konieczność wykonania decy-
zji przed upływem terminu wniesienia odwołania i złożenia wniosku
o wstrzymanie wykonania tej decyzji.
W art. 2 ustawy proponuje się dokonanie zmian w ustawie z dnia 10 września
1999 r. – Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. Nr 111, poz. 765, z późn.
zm.), zwanej dalej „kks”, związanych z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego
z dnia 15 kwietnia 2008 r., sygn. akt P 26/06, polegających na dostosowaniu
przepisów kks do tego wyroku oraz mających na celu odejście od obligatoryjne-
go przepadku przedmiotów za wykroczenia skarbowe i określenie tego przepad-
ku jako fakultatywnego. Proponowane zmiany mają na celu również uporządko-
wanie przepisów dotyczących przepadku przedmiotów, a budzących wątpliwości
interpretacyjne.
Proponowana zmiana brzmienia art. 29 pkt 4 polega na usunięciu wyrazów „jako
przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe”. Dodanie tych wyrazów

30
przez ustawodawcę na podstawie art. 1 pkt 21 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r.
o zmianie ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw
(Dz. U. Nr 178, poz. 1479) spowodowało wątpliwości interpretacyjne i zawęże-
nie zakresu tego przepisu do przedmiotów przestępstw skarbowych. Mając jed-
nak na uwadze, że wobec wielu przedmiotów istnieją różnego rodzaju ogranicze-
nia wynikające z przepisów odrębnych niż kks, w tym także z przepisów karnych
innych ustaw, przepisy kks, dotyczące przepadku przedmiotów, powinny
uwzględniać, że określony rodzaj przedmiotów jest zabroniony na podstawie
przepisów odrębnych. W praktyce zdarzają się bowiem przypadki, w których
mimo wystąpienia idealnego zbiegu przepisów kks z przepisami karnymi innych
ustaw, występują różnego rodzaju przeszkody natury prawnej do orzeczenia
przepadku na podstawie przepisów ustaw odrębnych. Wówczas taki przepadek
powinien być orzekany na podstawie przepisów kks. W przypadku takich towa-
rów zasadne jest określenie przepadku jako obowiązkowego, skoro są to przed-
mioty tzw. zakazane i jako takie nie powinny być zwracane sprawcy czynu za-
bronionego.
Zmiana w art. 30 § 2 kks polega na rozszerzeniu katalogu przestępstw skarbo-
wych wskazanych w § 2 art. 30 kks o przestępstwo skarbowe – oszustwo podat-
kowe określone w art. 56 kks. Propozycja ta wiąże się z występowaniem licz-
nych przypadków wprowadzenia w błąd organów celnych, które z uwagi na ze-
rową stawkę celną na określone rodzaje towarów nie skutkują narażeniem na
uszczuplenie należności celnych, a jedynie należności podatkowych z tytułu im-
portu towarów. W rezultacie czyny takie nie wyczerpują znamion oszustwa cel-
nego określonego w art. 87 kks, a jedynie oszustwa podatkowego określonego
w art. 56 kks. W związku z powyższym, za wprowadzenie w błąd organu celne-
go, w jednych przypadkach grozi obligatoryjny przepadek przedmiotów, gdy
czyn wyczerpuje znamiona oszustwa celnego określonego w art. 87 kks, podczas
gdy w innych przypadkach w ogóle nie występuje takie zagrożenie, jeżeli czyn
wyczerpuje jedynie znamiona oszustwa podatkowego określonego w art. 56 kks.
Mając na uwadze, że w jednym i w drugim przypadku organ celny jest wprowa-
dzany w błąd w podobnej sytuacji, czyli podczas importu towarów, takie zróżni-

31
cowanie wydaje się być nieuzasadnione. Dlatego też proponuje się wprowadze-
nie fakultatywnego przepadku przedmiotów, ponieważ za przestępstwa skarbowe
– podatkowe taki charakter przepadku należy uznać za bardziej racjonalny.
W związku z powyższym proponuje się również zastąpienie w art. 30 § 2 kks
obecnie używanego zwrotu „przepadek obejmuje” zwrotem „można orzec prze-
padek”. Należy zauważyć, iż wprowadzenie przez ustawodawcę
w art. 30 i 49 kks zwrotu „przepadek obejmuje” skutkowało powstaniem wątpli-
wości interpretacyjnych co do fakultatywnego bądź obligatoryjnego charakteru
tego przepadku, w szczególności w kontekście używania w tych samych artyku-
łach również zwrotu „orzeka się przepadek”, który wyraźnie wskazuje na obliga-
toryjny charakter przepadku tak określonego. Ponadto w proponowanym brzmie-
niu art. 30 § 2 kks usunięto część odnoszącą się do znaku urzędowego określo-
nego w art. 59 § 1 i 2 kks. Należy bowiem zauważyć, iż przepis art. 59 został
uchylony na mocy art. 16 ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o opłacie skarbowej
(Dz. U. Nr 225, poz. 1635, z późn. zm.), która weszła w życie z dniem 1 stycznia
2007 r. Ograniczono się wówczas jedynie do uchylenia art. 59 kks. Usunięcie
występującego w art. 30 § 2 kks odesłania do uchylonego wcześniej przepisu art.
59 kks ma więc charakter porządkowy.
Zmiany proponowane w art. 31 § 1 kks są związane z potrzebą usunięcia wątpli-
wości interpretacyjnych w zakresie znaczenia zwrotu „podlegają przepadkowi”.
Zwrot ten budzi wątpliwości, czy oznacza on przepadek obowiązkowy, czy też
oznacza on jedynie zagrożenie przepadkiem określonych przedmiotów. Przepis
ten odnosi się do całego art. 30, w którym są określone przypadki, gdy przepadek
jest obowiązkowy albo fakultatywny. W związku z tym proponuje się odejście
od użycia zwrotu „podlegają przepadkowi” i wskazanie, że „sąd może orzec albo
orzeka przepadek przedmiotów w wypadkach przewidzianych w kodeksie”. Ta-
kie sformułowanie wyraźnie wskazuje, że przepis stanowiący o orzekaniu prze-
padku przedmiotów niebędących własnością sprawcy przestępstwa skarbowego
odnosi się odpowiednio zarówno do przypadków, w których przepadek jest fa-
kultatywny, jak też do przypadków, gdy przepadek przedmiotów jest określony
jako obowiązkowy.

32
W dniu 15 kwietnia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny wydał wyrok w sprawie
o sygn. akt P 26/06, w którym orzekł, że art. 47 § 4, art. 137 § 3 oraz art. 138 § 6
kks w zakresie, w jakim przewidują możliwość orzeczenia przez sąd przepadku
przedmiotów tytułem środka zabezpieczającego, po uprzednim nałożeniu na
sprawcę wykroczenia skarbowego kary grzywny w drodze prawomocnego man-
datu karnego, są niezgodne z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej.
W związku z ww. wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego proponuje się nadanie
nowego brzmienia przepisom art. 47 § 4, art. 49, art. 137 § 3 kks, dodanie pkt 4
w art. 137 § 2 kks oraz uchylenie przepisu art. 138 § 6.
W art. 47 § 4 kks zmiana polega na usunięciu drugiego zdania, stanowiącego
o możliwości orzeczenia przepadku przedmiotów tytułem środka zabezpieczają-
cego po nałożeniu kary grzywny w drodze mandatu karnego. Taki tryb postępo-
wania został uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją.
W związku z ww. wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego została wyeliminowana
możliwość stosowania postępowania mandatowego w sprawach o wykroczenia
skarbowe, za które przepisy kks przewidują obligatoryjny przepadek przedmio-
tów. Obecnie w takich sprawach powinno być prowadzone postępowanie według
zasad ogólnych, co budzi wątpliwości w zakresie kosztów takiego postępowania
w relacji do wagi drobnych wykroczeń skarbowych, które jednak nie mogą być
rozpatrywane w kategoriach znikomej społecznej szkodliwości.
W związku z powyższym proponuje się odejście od obligatoryjnego przepadku
przedmiotów za niektóre wykroczenia skarbowe, w szczególności celne.
W proponowanym nowym brzmieniu art. 49 kks przepadek przedmiotów jest
określony jako fakultatywny za większość wykroczeń skarbowych. Mając na
uwadze zakres zmian, proponuje się nadanie nowego brzmienia całemu art. 49
kks. Proponuje się również wskazanie w wyraźny sposób, że przepadek przed-
miotów ma charakter fakultatywny, przez użycie zwrotu „można orzec”. Obecnie
używany w art. 49 § 2 kks zwrot „przepadek obejmuje” powoduje wątpliwości
interpretacyjne co do charakteru przepadku określonego w ten sposób.

33
Ponadto proponuje się dodanie do katalogu wykroczeń skarbowych, za które
grozi przepadek przedmiotów, wykroczenia skarbowego – oszustwa podatkowe-
go określonego w art. 56 § 3 kks. Uzasadnienie w tym przypadku jest analogicz-
ne jak to wskazano powyżej dla zmiany w art. 30 § 2 kks, polegającej na dodaniu
do katalogu przestępstw skarbowych zagrożonych przepadkiem przedmiotów
przestępstwa skarbowego oszustwa podatkowego.
Z uwagi na specyfikę wykroczenia skarbowego określonego w art. 106d kks,
polegającego na nielegalnej działalności kantorowej, nie proponuje się odejścia
w tym przypadku od obowiązkowego przepadku wartości dewizowych lub kra-
jowych środków płatniczych.
W przypadku fakultatywnego przepadku przedmiotów organ ścigania miałby
alternatywę w postaci możliwości wszczęcia postępowania na zasadach ogólnych
albo też zastosowania postępowania mandatowego z odstąpieniem od zajmowa-
nia przedmiotów wykroczeń skarbowych do postępowania karnego skarbowego.
W związku z tym proponuje się dodanie w art. 137 w § 2 pkt 4 stanowiącego, że
postępowania mandatowego nie stosuje się, jeżeli za wykroczenie skarbowe na-
leżałoby orzec przepadek przedmiotów.
Podobnie, w celu dostosowania przepisów kks do ww. wyroku Trybunału Kon-
stytucyjnego, proponuje się nadanie nowego brzmienia art. 137 § 3, w którym
został usunięty warunek nałożenia kary grzywny w drodze mandatu karnego
w postaci zgody sprawcy wykroczenia skarbowego na przepadek przedmiotów.
Poza tym proponuje się, aby zgoda na przyjęcie mandatu była wyrażana obo-
wiązkowo tylko na dokumencie mandatu karnego – ewentualne odnotowanie
zgody na przyjęcie mandatu w protokole przesłuchania jest niewystarczające,
albowiem zgoda taka musi być wówczas odnotowana również dodatkowo na do-
kumencie mandatu karnego, gdyż jest to niezbędne do celów egzekucyjnych,
w razie gdy sprawca nie uiści kary grzywny w wymaganym terminie.
W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego proponuje się uchylenie
art. 138 § 6 kks, ponieważ przepis ten w całości dotyczy trybu występowania do

34