Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw

Ze względów systemowych zdecydowano się na odwołanie do przepisów
proceduralnych regulujących postępowanie w sprawie europejskiego nakazu
aresztowania, nie zaś na dosłowne powtórzenie odpowiednich przepisów
decyzji ramowej.
Odpowiednie stosowanie art. 607r § 2 powoduje, że analogicznie do przepisów
o europejskim nakazie aresztowania, nie jest możliwa odmowa wykonania
orzeczenia przepadku, jeżeli czyn nie stanowi przestępstwa z powodu braku lub
odmiennego uregulowania w prawie polskim opłat, podatków, ceł lub zasad
obrotu dewizowego.
Pozostałe przesłanki odmowy wykonania orzeczenia zostały wymienione
w art. 611fw § 3 pkt 2 – 10, które odpowiadają regulacjom zawartym w art. 8
ust. 1 i 2 decyzji ramowej. Przesłanki te są analogiczne do przesłanek odmowy
wykonania orzeczenia przewidzianych w uprzednich instrumentach prawnych
z zakresu współpracy sądowej w sprawach karnych, opartych o zasadę
wzajemnego uznawania orzeczeń.
Wdrażając postanowienia art. 8 ust. 4 decyzji ramowej, art. 611fw § 4
przewiduje tryb konsultacyjny poprzedzający ewentualną odmowę wykonania
orzeczenia zagranicznego. W wypadkach wskazanych w § 1 i § 2 oraz w § 3
ust. 2, 3, 5, 6, 8 i 10 skorzystanie z tego trybu jest obligatoryjne. Zgodnie
z art. 611fw § 5 nieudzielenie informacji przez właściwy organ państwa wydania
orzeczenia w terminie wskazanym przez właściwy sąd nie wstrzymuje wydania
decyzji w przedmiocie wykonania orzeczenia. Może natomiast wiązać się
z
negatywnymi konsekwencjami w postaci odmowy wykonania takiego
orzeczenia.
Stosownie do treści art. 611fw § 6 należy niezwłocznie powiadomić właściwy
organ państwa wydania orzeczenia o braku możliwości wykonania orzeczenia.
Z art. 8 ust. 5 decyzji ramowej wynika, że powodem braku możliwości
wykonania orzeczenia może być wykonany wcześniej przepadek, zniknięcie lub
zniszczenie mienia, nieodnalezienie go w miejscu wskazanym w zaświadczeniu
lub nieprecyzyjne określenie jego lokalizacji.
W § 1 art. 611fx wskazany został tryb podejmowania decyzji o wykonaniu
orzeczenia zagranicznego. W posiedzeniu w przedmiocie wykonania
orzeczenia mają prawo wziąć udział sprawca, który przebywa na terytorium

9


Rzeczypospolitej Polskiej i jego obrońca oraz osoba trzecia, której prawa mogą
zostać naruszone przez wykonanie orzeczenia, co oznacza, że o terminie
takiego posiedzenia należy ich zawiadomić. Przepis przewiduje możliwość
ustanowienia obrońcy z urzędu dla sprawcy, który nie przebywa w kraju. Na
postanowienie w przedmiocie wykonania orzeczenia organu państwa obcego,
przysługuje zażalenie stronom i osobie trzeciej. O wniesieniu zażalenia należy
powiadomić właściwy organ państwa wydania orzeczenia (art. 611fx § 2).
Przepis art. 611fx, implementujący art. 9 decyzji ramowej, określa tryb
postępowania, w tym postępowania odwoławczego, jak również strony
uprawnione do uczestnictwa w posiedzeniu sądu.
Art. 611fy § 1 pkt 1 – 4, implementujący art. 10 ust. 1 decyzji ramowej,
wskazuje sytuacje, w których niezwłoczne podjęcie decyzji jest niemożliwe.
Powołany przepis decyzji ramowej mówi w takich wypadkach o „odroczeniu
wykonania orzeczenia”. Z uwagi na polską nomenklaturę prawną oraz istotę
omawianego przepisu zdecydowano się na implementowanie przewidzianych w
nim przesłanek jako podstaw zawieszenia postępowania wykonawczego. Na
postanowienie w przedmiocie zawieszenia postępowania przysługuje zażalenie
stronom i osobie trzeciej, której prawa mogą zostać naruszone. O zawieszeniu
postępowania należy powiadomić właściwy organ państwa wydania orzeczenia
(art. 611fy § 2). W przypadku zawieszenia postępowania, obowiązkiem sądu
jest podjęcie czynności zmierzających do zabezpieczenia wykonania
orzeczenia zgodnie z przepisami o zabezpieczeniu majątkowym na mieniu
oskarżonego, zawartymi w rozdziale 32 Kodeksu postępowania karnego
(art. 611fy § 3).
Art. 611 fz, implementujący art. 11 decyzji ramowej, dotyczy sytuacji, gdy
mienie podlegające egzekucji nie jest wystarczające dla wykonania dwóch lub
więcej orzeczeń wydanych przeciwko tej samej osobie i dotyczących kwoty
pieniężnej, lub sytuacji, w której dwa lub więcej orzeczeń dotyczy określonego
składnika mienia. W przedmiocie wykonania takich orzeczeń sąd orzeka
łącznie. Z art. 11 powołanej decyzji ramowej wynika, że wydając decyzję sąd
winien brać pod uwagę m.in. wagę i miejsce popełnienia przestępstwa, terminy
wydania poszczególnych orzeczeń oraz terminy ich przekazania do państwa
wykonania.

10


Art. 611fza, wdrażający art. 12 ust. 2 decyzji ramowej, opisuje sytuację, w której
polskiemu sądowi wykonującemu orzeczenie obcego państwa, przedstawiony
zostanie dowód wykonania w całości lub w pewnej części tego orzeczenia.
Przepis nakazuje w takiej sytuacji przeprowadzenie (w formie wezwania)
konsultacji z organem, który wydał orzeczenie, w celu potwierdzenia dokonanej
wpłaty. Dopiero po ich przeprowadzeniu, sąd podejmuje decyzję w przedmiocie
wykonania orzeczenia.
Art. 16 ust. 2 decyzji ramowej sposób rozporządzenia mieniem innym niż
pieniądze pozostawia do decyzji państwa wykonania orzeczenia. Mienie to
można sprzedać, a uzyskaną kwotę rozdysponować według ogólnej zasady,
dotyczącej podziału kwot pieniężnych, o ile nie uzgodniono inaczej, albo
przekazać je państwu wykonania orzeczenia. W przypadku niemożności
postąpienia w opisany wyżej sposób, decyzja ramowa dopuszcza inny,
przewidziany przez prawo krajowe państwa wykonania orzeczenia, sposób
rozporządzenia uzyskanym mieniem. Zgodnie z art. 16 ust. 3 decyzji ramowej,
nie wymaga się od państwa wykonania orzeczenia sprzedaży lub zwrotu
określonych przedmiotów objętych przepadkiem, będących dobrami kultury
stanowiącymi część narodowego dziedzictwa kulturowego tego państwa.
Również w tym przypadku przewidziano możliwość innych uzgodnień między
państwem wydania i wykonania orzeczenia.
W art. 611fzb, implementującym art. 16 decyzji ramowej, ustanowiono zasadę,
zgodnie z którą kwoty uzyskane w wyniku wykonania orzeczenia nie
przewyższające równowartości 10 000 euro stanowią dochód budżetu państwa
(§ 1), chyba że z państwem wydania orzeczenia zawarte zostało porozumienie,
o którym mowa w art. 611fzb § 5. W pozostałych przypadkach państwu wydania
orzeczenia przekazuje się połowę uzyskanej kwoty na rachunek bankowy
wskazany przez właściwy sąd lub inny właściwy organ. § 3 art. 611fzb zawiera
uregulowania dotyczące postępowania w sytuacji uzyskania, w wyniku
wykonania orzeczenia, mienia innego niż pieniądze i zawiera zastrzeżenie, że
w sytuacji, gdy wystąpienie tego organu dotyczy przepadku kwoty pieniężnej,
przekazanie mienia może mieć miejsce tylko za zgodą tego organu.
Zgodnie z projektem, w zakresie sposobów rozdysponowania mieniem innym
niż pieniądze odpowiednie zastosowanie znajdą przepisy Kodeksu karnego

11


wykonawczego (klauzula zawarta w dodanym art. 195b Kodeksu karnego
wykonawczego).
W projekcie jako zasadę przyjęto sprzedaż rzeczy uzyskanych z egzekucji. To
rozwiązanie koresponduje z polskim prawem wykonawczym, a ponadto
zapewnia wpływy do budżetu Państwa. Wszelkie inne dyspozycje mają
charakter subsydiarny, a ponadto przewidują uproszczenie rozwiązań
wykonawczych wtedy, gdy z różnych przyczyn spieniężenie mienia nie jest
rozwiązaniem w pełni skutecznym.
Projekt zawiera również przepis mający na celu ochronę dziedzictwa
narodowego przez obligatoryjną odmowę przekazania państwu wydania
orzeczenia przedmiotów będących dobrami kultury stanowiącymi część
narodowego dziedzictwa kulturowego.
Art. 611fzc, wdrażający art. 15 decyzji ramowej, przewiduje niezwłoczne
umorzenie postępowania wykonawczego w razie uzyskania od państwa
wykonania informacji, że przekazane do wykonania orzeczenie nie podlega
dalszemu wykonaniu. Przyczyny, dla których taki stan może zaistnieć nie są tu
możliwe do wyliczenia z uwagi na fakt, że dotyczą one wyłącznie okoliczności
przewidzianych w prawie państwa wydania orzeczenia. Tytułem przykładu
można wymienić przedawnienie wykonania kary, darowanie kary na mocy
amnestii lub zastosowanie wobec oskarżonego prawa łaski. Sąd polski nie bada
tych okoliczności, a jedynie podejmuje decyzję o zakończeniu prowadzonego
postępowania. Na wydane przez ten sąd postanowienie, zażalenie nie
przysługuje.
Art. 611fzd, implementujący art. 17 decyzji ramowej, traktuje o obowiązkach
informacyjnych nałożonych na sąd polski wykonujący orzeczenie organu
państwa obcego. Dotyczy on decyzji o uznaniu lub odmowie wykonania
orzeczenia oraz o zakończeniu postępowania egzekucyjnego.
Art. 611fze w § 1 rozstrzyga o kosztach wykonania orzeczenia państwa
członkowskiego Unii Europejskiej i stanowi implementację art. 20 decyzji
ramowej. Obowiązek ten dotyczy także innych państw członkowskich UE.
Oznacza to, że winny one wprowadzić do prawa krajowego regulację
obciążającą ich Skarb Państwa kosztami wykonania obcego orzeczenia.
Propozycja podziału kosztów może zostać złożona w uzasadnionych

12


wypadkach zwłaszcza, jeśli państwo wykonania poniosło duże lub wyjątkowe
koszty. Propozycja taka nie jest wiążąca dla państwa wydania orzeczenia. § 2
art. 611fze przewiduje analogiczne rozwiązania w zakresie odpowiedzialności
regresowej państwa wydania orzeczenia do regulacji przewidzianych
w art. 611ft.
Wprowadzenie przepisów rozdziału 66d Kodeksu postępowania karnego
przewidujących wykonywanie na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej orzeczeń
właściwych organów innych państw UE o przepadku nierozerwalnie wiąże się
z zagadnieniem ich egzekucji. Rodzi to konieczność dokonania odpowiedniej
zmiany w ustawie Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. z 1997 r. Nr 90, poz. 557,
z późn. zm.), której dokonano przez dodanie art. 195b, przewidującego
odpowiednie stosowanie Oddziału 3 „Przepadek” do wykonania orzeczeń
zagranicznych.
W art. 3 projektu ustawy dokonano zmiany art. 122 § 1 pkt 1 Kodeksu karnego
skarbowego (t.j. Dz. U. z 2007 r., Nr 111, poz. 765, z późn. zm.), co jest
uzasadnione koniecznością zachowania spójności między regulacjami Kodeksu
postępowania karnego oraz Kodeksu karnego skarbowego. Zmiana ta umożliwi
finansowym organom postępowania przygotowawczego inicjowanie i udział w
postępowaniach objętych proponowaną nowelizacją.
Określając termin wejścia w życie projektowanych zmian, podobnie jak
w przypadku wcześniejszych nowelizacji prawa karnego procesowego
i materialnego mających na celu implementację postanowień decyzji ramowych
i innych instrumentów prawnych Unii Europejskiej, nie przewidziano wydłużenia
vacatio legis.


13