Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw

OCENA SKUTKÓW REGULACJI


1. Podmioty, na które będzie oddziaływała ustawa
Wejście w życie projektowanej ustawy będzie miało bezpośredni wpływ na
funkcjonowanie sądów, prokuratorów i urzędów skarbowych.
Regulacje te będą oddziaływały również na osoby fizyczne będące
sprawcami czynów zabronionych oraz na postępowania prowadzone
przeciwko podmiotom zbiorowym, przez stworzenie prawnych warunków do
bezpośredniego wykonania prawomocnych orzeczeń dotyczących
przepadku przedmiotów pochodzących z przestępstwa, które służyły lub
były przeznaczone do popełnienia przestępstwa, korzyści majątkowej
osiągniętej chociażby pośrednio z popełnienia przestępstwa lub ich
równowartości.

2. Konsultacje
społeczne
Projekt ustawy został przedstawiony do konsultacji Sądowi Najwyższemu,
Krajowej Radzie Sądownictwa, Stowarzyszeniu Sędziów Polskich „Iustitia”,
Stowarzyszeniu Prokuratorów Rzeczypospolitej Polskiej, Naczelnej Radzie
Adwokackiej, Krajowej Radzie Radców Prawnych, Prezesom Sądów
Apelacyjnych i Sądów Okręgowych, Prokuratorom Prokuratur Apelacyjnych
i Prokuratur Okręgowych oraz Generalnemu Inspektorowi Ochrony Danych
Osobowych.
Uwagi do projektu ustawy zgłosił Sąd Najwyższy, Krajowa Rada
Sądownictwa oraz Prezesi Sądów Okręgowych w Opolu, Płocku, Gdańsku,
Nowym Sączu i Koszalinie oraz Prezes Sądu Apelacyjnego w Szczecinie.
Sąd Najwyższy zwrócił uwagę, że projektowane brzmienie art. 611 fw § 1
odnosi się wyłącznie do orzeczeń przepadku korzyści majątkowej opartych
na domniemaniach przestępnego pochodzenia mienia, innych niż
przewidziane w decyzji ramowej 2005/212/WSiSW. Projekt nie wdraża
natomiast przepisu art. 8 ust. 3 decyzji.

14


Wątpliwości Sądu Najwyższego budził także sposób uregulowania
w projekcie zakazu ne bis in idem jako fakultatywnej przesłanki odmowy
wykonania orzeczenia przepadku. W tym względzie Sąd Najwyższy
wskazał, że decyzja ramowa w sprawie uznawania nakazów konfiskaty
w art. 8 ust. 2 (a) przewiduje możliwość odmowy wykonania nakazu
konfiskaty, jeżeli jego wykonanie „byłoby sprzeczne z zasadą ne bis in
idem”. Tymczasem w projekcie ujęto ten zakaz w postaci opisowej, uznając
za przesłankę odmowy wykonania orzeczenia przepadku sytuację, gdy
„przekazane do wykonania orzeczenie dotyczy tego samego czynu tej
samej osoby co do której postępowanie karne zostało prawomocnie
zakończone, a orzeczenie w zakresie przepadku zostało wykonane”.
Według Sądu Najwyższego proponowane brzmienie art. 611 fw § 2 pkt 3
sugerowało, że możliwość odmowy wykonania orzeczenia zaistnieje
jedynie wtedy, gdy dany czyn danej osoby został prawomocnie osądzony,
orzeczono przepadek i orzeczenie w zakresie przepadku zostało
wykonane. Tymczasem ogólne ujęcie zakazu ne bis in idem w decyzji
ramowej nie pozostawia wątpliwości, że przesłanka odmowy wykonania
orzeczenia przepadku aktualizuje się także wtedy, gdy czyn danej osoby
osądzono w innym toczącym się postępowaniu, np. w państwie wykonania
orzeczenia lub innym państwie członkowskim UE, nie orzekając
jednocześnie przepadku korzyści pochodzących z przestępstwa. Co więcej,
zakaz ne bis in idem będzie przeszkodą do wykonania orzeczenia
przepadku także wtedy, gdy zapadł już wyrok uniewinniający daną osobę
od popełnienia tego samego czynu.
Uwagi zgłoszone przez Sąd Najwyższy zostały uwzględnione. Nowa
redakcja przepisu art. 611 fw uwzględnia – a zarazem wyraźnie rozróżnia –
dwie podstawy odmowy wykonania orzeczenia, przewidziane w decyzji
ramowej. Ponadto, zgodnie z sugestią
Sądu Najwyższego,
przeredagowano przepis dotyczący zakazu ne bis in idem, jako
fakultatywnej przesłanki odmowy wykonania orzeczenia przepadku.
Nowy sposób zredagowania art. 611 fw uwzględnił także uwagę Prezesa
Sądu Okręgowego w Nowym Sączu, wskazującego, że w pierwotnie

15


projektowanej wersji był on przepisem nadmiernie skomplikowanym
i nieczytelnym.
Krajowa Rada Sądownictwa zgłosiła wątpliwość odnośnie zaproponowanej
przez projektodawców numeracji przepisów. Zdaniem Rady jest ona
nieczytelna, dlatego racjonalniejszym byłoby zamiast trójczłonowego
literowego dodatkowego oznaczenia numeru artykułów wprowadzenie
indeksów do poszczególnych artykułów.
Uwaga ta nie zasługiwała na uwzględnienie. Zgodnie bowiem z § 89
rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r.
w sprawie „Zasad techniki prawodawczej” (Dz. U. nr 100, poz. 908),
w przypadku dodawania do tekstu ustawy nowych jednostek redakcyjnych
należy zachować dotychczasową numerację przepisów, oznaczając nowe
jednostki dodaniem małej litery alfabetu łacińskiego, a w razie wyczerpania
liter należy stosować oznaczenia dwu, a następnie wieloliterowe.
Prezes Sądu Okręgowego w Opolu zwrócił uwagę na konieczność
połączenia proponowanej zmiany Kodeksu postępowania karnego ze
zmianą art. 122 § 1 pkt 1 Kodeksu karnego skarbowego, przez wskazanie
w tym przepisie, że wyrażenie „prokurator” użyte w projektowanym art.
611fs będzie odnosić się także do „finansowego organu postępowania
przygotowawczego”.
Powyższa uwaga została uwzględniona, co uzasadnione jest koniecznością
zachowania spójności między regulacjami Kodeksu postępowania karnego
oraz Kodeksu karnego skarbowego. Stosowna zmiana tego ostatniego aktu
prawnego umożliwi finansowym organom postępowania przygotowawczego
inicjowanie i udział w postępowaniach objętych nowelizacją.
Prezes Sądu Okręgowego w Płocku zgłosił uwagę dotyczącą zakresu
podmiotowego projektu, wskazując na niefortunne operowanie w nim
pojęciem skazanego, podczas, gdy na gruncie Kodeksu karnego
ustawodawca posługuje się pojęciem sprawcy, które jest znaczeniowo
szersze.
Zgłaszający uwagę wskazał, że posługiwanie się w projekcie pojęciem
skazanego spowoduje, że proponowana regulacja nie obejmie osób, wobec

16


których przepadek został orzeczony jako środek zabezpieczający na
podstawie art. 99 i art. 100 Kodeksu karnego.
Przedmiotowa uwaga została uwzględniona, przez zastąpienie terminu
„skazany” słowem „sprawca”, dzięki czemu zakres podmiotowy
projektowanej regulacji będzie odnosił się nie tylko do przepadków
orzeczonych w wyrokach skazujących, lecz także do przepadków
zawartych w wyrokach warunkowo umarzających postępowanie karne oraz
orzeczeniach umarzających to postępowanie.
Prezes Sądu Okręgowego w Gdańsku zgłosił uwagę do art. 611 fs
w
zakresie, w którym przewiduje on zaskarżalność wystąpienia
do właściwego sądu lub innego właściwego organu państwa
członkowskiego Unii Europejskiej o wykonanie orzeczenia przepadku,
wskazując, że zaskarżalność takiego postanowienia jest zbędna, gdyż
dotyczy ono orzeczenia prawomocnego, które podlegało wcześniejszej
kontroli merytorycznej w postępowaniu odwoławczym. W tym względzie
podniesiono także, że możliwość zaskarżenia takiego orzeczenia ułatwi
sprawcy ukrycie lub zbycie majątku położonego za granicą.
Powyższa uwaga została uwzględniona, zwłaszcza, że decyzja ramowa nie
przewiduje zaskarżalności wystąpień o wykonanie nakazów konfiskaty.
Uwagi Prezesów Sądu Okręgowego w Koszalinie oraz Sądu Apelacyjnego
w Szczecinie wskazywały na konieczność doprecyzowania przepisów
o właściwości sądu mającego rozpoznawać sprawy, których dotyczą
projektowane zmiany.
Uwagi te nie zasługiwały na uwzględnienie. Właściwość sądu
uprawnionego do wystąpienia do państwa członkowskiego Unii
Europejskiej o wykonanie orzeczenia przepadku oraz sądu uprawnionego
do rozpoznawania wystąpień zagranicznych została jasno określona
w przepisach art. 611 fn § 1 i art. 611 fu § 1. Właściwość ta wynika wprost
z treści art. 4 decyzji ramowej i nie może być modyfikowana w trakcie
implementacji.
Projekt niniejszej ustawy został udostępniony w Biuletynie Informacji
Publicznej, stosownie do postanowień ustawy z dnia 7 lipca 2005 r.
o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U. Nr 169,

17


poz. 1414) i w tym trybie nie zgłoszono zainteresowania pracami nad
projektem.

3. Wpływ aktu normatywnego na sektor finansów publicznych, rynek pracy,
konkurencyjność gospodarki i rozwój regionalny
Projektowana ustawa, nie spowoduje skutków na rynku pracy oraz
pozostanie bez wpływu na sytuację i rozwój regionalny.
Wstępna analiza wprowadzanego mechanizmu wzajemnego uznawania
do nakazów konfiskaty wskazuje na pozytywne skutki finansowe ustawy dla
budżetu państwa. W ramach obowiązujących obecnie uregulowań
prawnych brak jest czytelnych reguł wskazujących, czyją własność powinny
stanowić środki uzyskane w wyniku wykonania przepadku w obrocie
prawnym z zagranicą. Przepisy projektu wdrażające decyzję ramową
porządkują tę sytuację. Zgodnie z nimi, określona część przepadków
wykonywanych za granicą na podstawie orzeczeń sądów polskich
przekazywana ma być stronie polskiej. Większość środków uzyskiwanych
w wykonaniu obcych orzeczeń również zasili Skarb Państwa. Ich wysokość
w chwili obecnej nie jest możliwa do oszacowania. Będzie ona uzależniona
od ilości wykonywanych orzeczeń i od treści zawieranych porozumień
dotyczących podziału uzyskanych w wyniku wykonania orzeczenia kwot.

4. Zgodność z prawem Unii Europejskiej
Projekt jest zgodny z prawem europejskim, a w szczególności z decyzją
ramową Rady 2006/783/WSiSW z dnia 6 października 2006 r. w sprawie
stosowania zasady wzajemnego uznawania do nakazów konfiskaty.
07/28-KT


18