Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw

W art. 5 ust. 3 decyzji ramowej wskazuje się, że taka szczególna potrzeba
zachodzi wtedy, gdy dane mienie nie zostało zabezpieczone „zamrożone” na
podstawie decyzji ramowej Rady 2003/577/WSiSW z dnia 22 lipca 2003 r.
w sprawie wykonania w Unii Europejskiej postanowień o zabezpieczeniu mienia
i środków dowodowych lub gdy wartość mienia, które może zostać
skonfiskowane w państwie wydającym oraz w jednym z państw wykonujących
prawdopodobnie nie jest wystarczająca w celu wyegzekwowania całej kwoty
objętej nakazem konfiskaty.
Do podlegającego wykonaniu orzeczenia, dołącza się zaświadczenie, w postaci
standardowego druku, którego treść, w oparciu o przepis art. 611fn § 9
zostanie określona przez rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Wskazane
dokumenty tłumaczy się na język urzędowy państwa jego wykonania lub język
wskazany przez to państwo w oświadczeniu złożonym do decyzji ramowej
(art. 611fn § 6). Orzeczenie wraz z zaświadczeniem (oraz ewentualnie sto-
sownym pismem przewodnim) przekazuje się bezpośrednio organowi
sądowemu państwa wykonania orzeczenia. Dokumenty te mogą zostać
przekazane w dowolny sposób, pozostawiający ślad na piśmie oraz
umożliwiający państwu wykonującemu stwierdzenie ich autentyczności,
np.
faksem lub pocztą elektroniczną. Jednakże na żądanie organu
wykonującego orzeczenie, należy przekazać poświadczony za zgodność
z oryginałem odpis orzeczenia oraz oryginał zaświadczenia (art. 611fn § 7).
W
razie problemów z identyfikacją organu właściwego do wykonania
orzeczenia, sąd polski może skorzystać z pomocy punktów kontaktowych
Europejskiej Sieci Sądowej (art. 611fn § 8).
Art. 611fn stanowi implementację art. 4 ust. 1, 2, 3, 4, art. 5 ust. 1, 2, 3 oraz
art. 19 ust. 1 decyzji ramowej.
Art. 611fo stanowi, że sąd polski powinien wezwać właściwy organ państwa
członkowskiego Unii Europejskiej do przekazania na jego rachunek połowy
kwoty uzyskanej tytułem wykonania orzeczenia o przepadku, o ile kwota ta
przewyższa równowartość 10 000 euro. W przeciwnym razie uzyskana kwota
przypada państwu wykonania orzeczenia. Rozwiązanie to stanowi wykonanie
art. 16 ust. 1 decyzji ramowej, który co do zasady nakazuje taki podział
uzyskanej kwoty, jednak w ust. 4 dopuszcza odmienne uregulowanie tej kwestii

4


przez państwo wydania i wykonania orzeczenia. Stąd uznano za trafne
pozostawienie odstępstw od wskazanej wyżej zasady do indywidualnego
rozstrzygnięcia między państwami członkowskimi, w drodze stosownych
porozumień (art. 611fo § 3).
Wystąpienie o wykonanie orzeczenia za granicę nie skutkuje wstrzymaniem
postępowania wykonawczego (art. 611fp).
W toku czynności podejmowanych przez sąd państwa wykonania orzeczenia
w celu wykonania orzeczenia sądu polskiego, na gruncie krajowym zajść może
szereg okoliczności prawnych, których konsekwencją jest niedopuszczalność
kontynuowania postępowania wykonawczego. Wśród nich wymienić można
m.in. uchylenie wyroku na skutek kasacji lub wznowienia postępowania,
zatarcie skazania, darowanie kary, przedawnienie jej wykonania. O takiej
sytuacji należy niezwłocznie zawiadomić organ wezwany do wykonania
orzeczenia (art. 611fr § 1). Obowiązek ten dotyczy także przekazywania
informacji o zmianie sytuacji faktycznej, wynikającej z uzyskania każdej kwoty
z tytułu wykonania orzeczenia (art. 611fr § 2). Na podstawie przekazanej
informacji, organ obcego państwa zakończy prowadzone przez siebie
postępowanie lub też je ograniczy do wartości pozostałej do uiszczenia.
Regulujący powyższe zagadnienia art. 611fr implementuje art. 14 ust. 3 lit. b i c
oraz art. 15 decyzji ramowej.
Art. 611 ft, implementujący art. 18 ust. 1 decyzji ramowej, przewiduje
odpowiedzialność regresową państwa wydania orzeczenia z tytułu
odszkodowań faktycznie wypłaconych przez państwo wykonania orzeczenia
zainteresowanym osobom, w tym działającym w dobrej wierze osobom trzecim,
za szkody wyrządzone wskutek wykonania orzeczenia.
Projektowany rozdział 66d Kodeksu postępowania karnego odnosi się
do nakazów konfiskaty wydanych przez sądy lub inne właściwe organy państw
członkowskich Unii Europejskiej, które podlegać mają wykonaniu na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 611fu – 611fze regulują mechanizm wykonywania przez polskie sądy
orzeczeń o przepadku przekazanych im bezpośrednio przez właściwe organy
sądowe innych państw członkowskich Unii Europejskiej.

5


Art. 611fu nakłada obowiązek wykonania obcych orzeczeń na sądy rejonowe,
w okręgu których sprawca posiada mienie lub osiąga dochody, albo stale lub
czasowo przebywa. Wykonanie orzeczenia następuje według prawa polskiego,
a sąd ma obowiązek procedować bez zwłoki. Sąd, do którego mylnie
skierowano orzeczenie organu innego państwa członkowskiego, jest
zobowiązany do przekazania go sądowi właściwemu.
Art. 611fu implementuje art. 4 ust. 5, art. 6 ust. 3, art. 7 ust. 1 i 4 oraz art. 12
ust. 1 decyzji ramowej.
Art. 611fw § 1 dotyczy obligatoryjnej podstawy odmowy wykonania orzeczenia,
przewidzianej w art. 7 ust. 5 decyzji ramowej. Obejmuje ona orzeczenia
przepadku korzyści majątkowej w ramach tzw. konfiskaty rozszerzonej, ale tylko
wówczas, gdy orzeczenie oparte zostało na innym domniemaniu niż jedno
z trzech przewidzianych w art. 3 ust. 2 decyzji ramowej Rady 2005/212/WSiSW
z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia
pochodzących z przestępstwa. Zgodnie z tym przepisem każde państwo
członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu umożliwienia konfiskaty
w następujących przypadkach:
a) gdzie sąd krajowy na podstawie określonych faktów jest w pełni przekonany,
że dane mienie pochodzi z działalności przestępczej osoby skazanej
w okresie poprzedzającym skazanie za przestępstwo, co sąd uznał za
uzasadnione na podstawie okoliczności danej sprawy; lub
b) gdzie sąd krajowy na podstawie określonych faktów jest w pełni przekonany,
że dane mienie pochodzi z podobnej działalności przestępczej osoby
skazanej w okresie poprzedzającym skazanie za przestępstwo, co sąd uznał
za uzasadnione na podstawie okoliczności danej sprawy; lub
c) gdzie ustalono, że wartość mienia jest nieproporcjonalna w stosunku do
legalnych dochodów osoby skazanej, a sąd krajowy na podstawie
określonych faktów jest w pełni przekonany, że dane mienie pochodzi
z działalności przestępczej tej osoby.
Przesłanka ta ma zastosowanie tylko wtedy, gdy państwo członkowskie złoży
oświadczenie w Sekretariacie Generalnym Rady UE, że nie będzie wykonywać
takich orzeczeń.

6


Rzeczpospolita Polska oświadczenie takie złożyła. Przewiduje ono, że jej
właściwe organy nie będą uznawać i wykonywać nakazów konfiskaty
w
przypadkach, gdy konfiskata mienia została orzeczona na zasadach
konfiskaty rozszerzonej zgodnie z art. 2(d)(iv) decyzji ramowej w sprawie
stosowania zasady wzajemnego uznawania do nakazów konfiskaty, to jest
orzeczonej na podstawie przepisów prawa państwa wydania orzeczenia innych
niż wynikające z zastosowania jednego z rodzajów konfiskaty rozszerzonej,
określonej w art. 3 ust. 1 i 2 decyzji ramowej w sprawie konfiskaty korzyści,
narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa. Oznacza to, że odmowa
wykonania takiego orzeczenia przez polski sąd musi mieć charakter
obligatoryjny.
Przepis art. 611fw § 1 pkt 1 – 3 zawiera proste odwołanie się do domniemań
przewidzianych w decyzji ramowej 2005/212/WSiSW, z dostosowaniem użytej
tam terminologii do polskich standardów. Należy zaznaczyć, że przesłanki
przewidziane w tym artykule odpowiadają rubrykom i).1.2.(iii).a – c

standardowego zaświadczenia dołączanego do orzeczenia podlegającego
wykonaniu. Tym samym sąd polski, stosując omawiany przepis w praktyce,
odmówi wykonania orzeczenia zawsze wtedy, gdy sąd jego wydania zaznaczy
w zaświadczeniu rubrykę i).1.2.(iv).
Zarówno oświadczenie, o którym jest mowa, jak i omawiany przepis projektu,
ma na celu uniknięcie ryzyka związania polskich sądów obowiązkiem
wykonania orzeczeń przepadku wykraczających poza podstawowe zasady
polskiego systemu prawnego. W istocie, zważywszy na minimalny charakter
regulacji przewidzianych w powołanej decyzji ramowej w sprawie konfiskaty
korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa, państwa
członkowskie mają pełną swobodę w konstruowaniu przepisów dalej idących,
których wykonanie w Polsce rodziłoby wątpliwości konstytucyjne. Wzgląd na
gwarancyjny charakter przepisów procedury karnej zadecydował o ograniczeniu
przedmiotowego zakresu orzeczeń objętych projektem.
Odrębną podstawę odmowy przewiduje art. 611fw § 2, wdrażający art. 8 ust. 3
decyzji ramowej. Wprowadza on fakultatywną możliwość ograniczenia
wykonania orzeczenia przepadku korzyści majątkowej, opartego na
domniemaniach przestępnego pochodzenia mienia przewidzianych w decyzji

7


ramowej Rady 2005/212/WSiSW z dnia 24 lutego 2005 r. w sprawie konfiskaty
korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa. Stosując ten przepis
sąd państwa wykonania może wykonać orzeczenie w takiej części, w jakiej
byłoby to dopuszczalne przez przepisy jego prawa krajowego, implementujące
decyzję ramową. Nie jest wykluczone, że w niektórych wypadkach może to
prowadzić do odmowy wykonania orzeczenia w całości. Zważywszy, że
Komisja Europejska uznała, że obecnie obowiązujące przepisy polskie prawie w
pełni implementują decyzję ramową5 możliwa jest w tym wypadku taka redakcja
przepisu, która będzie się odwoływać do treści prawa polskiego.
Art. 611fw § 3, stanowiący implementację art. 6 ust. 1 oraz art. 8 ust. 1 i 2
decyzji ramowej, wskazuje katalog fakultatywnych przesłanek odmowy
wykonania orzeczenia przepadku. W pierwszej kolejności w pkt 1 § 3 przepis
ten stanowi, że sąd może odmówić wykonania orzeczenia z uwagi na brak
podwójnej karalności z tym, że wymóg ten nie ma zastosowania w odniesieniu
do przestępstw wskazanych w art. 607w pkt 1 – 33. Chodzi tutaj o katalog
przestępstw, wobec których wyłączone jest badanie podwójnej przestępności
jako przesłanki przyjęcia orzeczenia do wykonania w ramach wzajemnego
uznawania orzeczeń pomiędzy państwami członkowskimi Unii Europejskiej.
Jedną z podstawowych konsekwencji przyjęcia tej zasady przez państwa
członkowskie jest częściowe odejście od bezwzględnego wymogu badania
podwójnej przestępności. W toku negocjacji nad pierwszymi aktami
wprowadzającymi zasadę wzajemnego uznawania orzeczeń, w drodze
kompromisu osiągnięto rozwiązanie polegające na wyłączeniu badania
podwójnej karalności w odniesieniu do wymienionych z nazwy kategorii
przestępstw. W zasadzie wszystkie instrumenty prawa europejskiego z zakresu
współpracy sądowej w sprawach karnych przewidują katalog przestępstw,
wobec których badanie podwójnej przestępności jest wyłączone. Powołane
przepisy projektu odnoszą się do katalogu tychże przestępstw, wprowadzonego
do polskiego porządku prawnego podczas implementacji decyzji ramowej Rady
2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu
aresztowania i procedur przekazania między Państwami Członkowskimi.

5 Por. sprawozdanie Komisji na podstawie art. 6 decyzji ramowej Rady z dnia 24 lutego 2005 r.
w sprawie konfiskaty korzyści, narzędzi i mienia pochodzących z przestępstwa (2005/212/WSiSW)
COM(2007)805 z dnia 13 lutego 2008 r.

8