Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym

Warszawa, 23 października 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-164(4)/08
DSPA-140-195(4)/08





Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej



Szanowny Panie Marszałku

Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowiska wobec poselskich
projektów ustaw:
-
o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym (druk nr 716).
- o zmianie ustawy – Prawo o ruchu
drogowym (druk nr 835).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Infrastruktury do reprezentowania Rządu w tych sprawach w toku prac
parlamentarnych.

Wiceprezes
Rady Ministrów
(-) Grzegorz Schetyna










Stanowisko Rządu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy
– Prawo o ruchu drogowym (druk nr 835)


Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym (druk nr
835) zakłada nowelizację art. 51 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu
drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą –
Prawo o ruchu drogowym”, poprzez nadanie nowego brzmienia:
1) ust. 1, który ogranicza obowiązek używania świateł mijania przez kierującego
pojazdem podczas jazdy w warunkach normalnej przejrzystości powietrza tak,
aby był on zobowiązany do używania tych świateł podczas jazdy w warunkach
normalnej przejrzystości powietrza jedynie w:
- czasie od zmierzchu do świtu,
- w okresie od dnia 1 listopada do dnia 31 marca - przez całą dobę, oraz
- w tunelach;
2) ust. 4, który utrzymuje obowiązek używania świateł mijania przez kierującego
motocyklem, motorowerem lub pojazdem szynowym przez cały rok, od świtu do
zmierzchu, podczas jazdy, bez względu na warunki przejrzystości powietrza, z
zastrzeżeniem ust. 3;
3) ust. 6, który rozszerza wyłączenia stosowania art. 51 ust. 1-3 ustawy - Prawo o
ruchu drogowym w stosunku do kierujących pojazdami, które nie są wyposażone w
światła mijania, drogowe lub światła do jazdy dziennej, o kierujących pojazdami
wymienionymi w projektowanym ust. 4.
Projektodawcy wprowadzając przedmiotowe zmiany mają na celu zniesienie
obowiązku używania przez kierujących pojazdami świateł mijania w czasie od świtu
do zmierzchu, w okresie od dnia 1 kwietnia do dnia 31 października.
Odnosząc się do projektowanej ustawy nie można zgodzić się z zawartym
w uzasadnieniu do przedmiotowego projektu stwierdzeniem o wzroście ilości
wypadków w związku z obowiązkiem jazdy z włączonymi światłami mijania w ciągu
dnia. Podkreślić należy, że wejście w życie w dniu 17 kwietnia 2007 r. przepisu
dotyczącego nakazu jazdy z włączonymi światłami mijania przez cały rok poprawiło
bezpieczeństwo jazdy na polskich drogach.
Faktem jest, że w roku 2007 liczba wypadków ruchu drogowym wyniosła
49 536 i była większa od liczby wypadków w roku 2006 o 2 660, to jest o 5,7%.
Wzrosła też liczba zabitych o 6,5% oraz liczba rannych o 6,9%. Nie można jednak
zapominać, że na stan bezpieczeństwa ruchu drogowego ma wpływ także stan
infrastruktury drogowej, przygotowanie osób ubiegających się o uprawnienia do
kierowania pojazdami jak i kierowców do uczestnictwa w ruchu drogowym, kontrola i
nadzór nad ruchem drogowym, zarządzanie nim, natężenie ruchu, warunki
atmosferyczne, stan psychofizyczny kierujących i pieszych, a na irracjonalnych
zachowaniach na drodze kończąc. Wymienione wyżej czynniki nie wyczerpują
katalogu przyczyn mających wpływ na ilość wypadków.
Przedwczesne jest wyciąganie kategorycznych wniosków o braku pożądanych
rezultatów używania świateł mijania przez całą dobę na podstawie danych
statystycznych ze stosunkowo krótkiego okresu, jaki upłynął od wejścia w życie
nowelizacji ustawy – Prawo o ruchu drogowym.
Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że wzrost liczby zabitych w 2007 r.
w porównaniu z rokiem 2006 jest następstwem znacznie większej liczby wypadków

1
ze skutkiem śmiertelnym, które wydarzyły się w pierwszym kwartale roku, czyli w
okresie kiedy istniał obowiązek używania świateł mijania przez całą dobę w obu
okresach porównawczych.
Instytut Transportu Samochodowego przeprowadził analizę mającą na celu
ocenę przyczyn zwiększenia liczby zdarzeń i ich ofiar na drogach w roku 2007.
Z treści tej analizy wynika, że podstawową przyczyną zwiększenia liczby zdarzeń
była niewłaściwa ocena warunków atmosferycznych dokonywana przez kierujących
w okresie styczeń – marzec. Łagodna zima skłaniała do szybszej jazdy. Kierujący nie
brali pod uwagę, że lokalnych zmian w przyczepności nawierzchni np. w obszarach
leśnych lub tam gdzie jezdnia była zacieniona, nawierzchnia była śliska.
W przypadku nagłej zmiany sytuacji na drodze podejmowane przez kierujących
manewry były więc mało skuteczne.
Odnośnie stosowania świateł mijania w dzień przeprowadzane zostały analizy
statystyk wypadków związane z wprowadzeniem tego obowiązku, jak również
przeprowadzono analizy teoretyczne i badania jakości świateł i żarówek.
Odpowiednie badania zostały przeprowadzone m. in. przez Instytut Transportu
Samochodowego, a także Krajową Radę Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.
W świetle tych badań należy podkreślić, że nie ma prostego przełożenia
między ogólną liczbą wypadków, a obowiązkiem używania świateł również podczas
jazdy w dzień. Warto przypomnieć, iż wprowadzenie jazdy z włączonymi światłami
miało na celu między innymi zmniejszenie liczby zderzeń czołowych pojazdów.
Porównanie danych statystycznych, dotyczących zderzeń czołowych w okresach maj
– październik w roku 2007 i 2006, pozwala stwierdzić, że liczba wypadków tego
rodzaju zmniejszyła się o 1,6%, a liczba zabitych zmniejszyła się o 8,4%. Wstępnie
można zatem ocenić, że jeden z celów wprowadzenia obowiązku jazdy z włączonymi
światłami w ciągu dnia został osiągnięty.
Przeprowadzone przez Instytut Transportu Samochodowego badania
statystyczne wskazują również na znaczące zwiększenie bezpieczeństwa ruchu
drogowego w porze dziennej, do której odnosi się nowo wprowadzony obowiązek
jazdy z włączonymi światłami mijania. Wzrost liczby i ofiar wypadków

w 2007 r. dotyczył natomiast głównie pory nocnej, której nie obejmowało
wprowadzenie ww. obowiązku. Statystyki dotyczące wypadków w porze dziennej i
nocnej w okresie maj - wrzesień 2007 r., w porównaniu z okresem maj - wrzesień
2006 r., przedstawiają się następująco:
• liczba zabitych w dzień wzrosła zaledwie o 0,5% (+7 osób), w tym samym
okresie od maja do września w nocy liczba zabitych wzrosła o 8% (+66 osób);
• ogółem we wszystkich zderzeniach pojazdów (co najmniej dwóch) w dzień
liczba zabitych spadła o 6% (47 osób zabitych mniej);
• liczba zabitych w zderzeniach czołowych pojazdów w dzień spadła o 8%
(mniej o 31 osób), w tym samym czasie w nocy liczba zabitych wzrosła o 17%
(więcej o 20 osób );
• liczba zabitych w wypadkach z udziałem samochodów ciężarowych w dzień
spadła o 14% (mniej o 61 zabitych), w tym samym okresie w nocy liczba
zabitych wzrosła o 4% (8 osób więcej);
• liczba zabitych w zderzeniach czołowych z udziałem samochodów
ciężarowych w dzień spadła o 11 % (57 osób zabitych mniej), w tym samym
okresie liczba zabitych w nocy spadła o 9% (10 osób mniej);
• liczba zabitych pieszych w dzień wzrosła o 1% (+3 osoby) ale w tym samym
okresie w nocy wzrosła o 13% (40 osób zabitych więcej).
Powyższe wyniki potwierdzają korzyści płynące z wprowadzonej regulacji oraz
spójność uzyskanych efektów z korzyściami przewidywanymi w ramach wniosków
w dokumentach źródłowych.

2
Instytut Transportu Samochodowego przeprowadził także badania, z których
wynika, że bardzo duży odsetek świateł mijania jest nieprawidłowo ustawionych.
Ponadto, na skutek dostępności na rynku żarówek złej jakości (zwykle tańszych) -
pomimo, że reflektory są prawidłowo ustawione, to ich wiązka światła oślepia. Do
tego trzeba dodać bardzo groźne zjawisko, które nasiliło się w ostatnich kilku latach:
instalowanie niedozwolonych źródeł
światła w reflektorach fabrycznie
przystosowanych do homologowanych źródeł światła (żarówek halogenowych
określonych kategorii H4, H7, Hl itd.). Nie powinno zatem dziwić, że odczucia
subiektywne kierowców obserwujących takie światła są negatywne. Odsetek
nieprawidłowych świateł w ruchu jest niepokojąco wysoki i rośnie. Jednak
wprowadzenie obowiązku jazdy z włączonymi światłami mijania w ciągu dnia nie było
przyczyną pojawienia się tego problemu, a jedynie powodem jego uwidocznienia, bo
zjawisko obserwują stale wszyscy kierowcy, jednak nie zdają sobie sprawy z jego
przyczyn, kontestując zasadę używania świateł w dzień. Sygnalizowane problemy są
konsekwencją zarówno braku odpowiedzialności kierowców, którzy nie ustawiają
świateł po wymianie żarówek lub instalują niedopuszczalne źródła światła, ale także
warsztatów i stacji kontroli pojazdów, które lekceważą problem oświetlenia.
Niezależnie od argumentów czysto merytorycznych, przemawiających za
utrzymaniem obowiązku jazdy z włączonymi światłami, bardzo ważne jest też, aby
zmiany w ustawie - Prawo o ruchu drogowym nie były wprowadzane zbyt pochopnie.
Jednocześnie uważamy za istotne wyjaśnianie wątpliwości wyrażanych przez
niektórych uczestników ruchu drogowego i dziennikarzy. Warto zwrócić uwagę na
fakt koncentracji dyskusji o używaniu świateł mijania, zamiast świateł do jazdy
dziennej. To światła do jazdy dziennej (DRL) są właściwymi światłami do tego celu i
nacisk powinien zostać położony na ten rodzaj świateł. Światła mijania mają wiązkę
podzieloną na dwie części: dolną przeznaczoną do oświetlenia drogi oraz górną
przeznaczoną do sygnalizowania obecności pojazdu na drodze w nocy. Już w latach
60-tych ubiegłego wieku zauważono, że właśnie ta górna część wiązki powoduje
polepszenie widoczności pojazdów także w ciągu dnia. Podkreślić należy, że
ponieważ światła te nie oślepiają w nocy, ich natężenie oświetlenia (tzw. subiektywna
jasność) tym bardziej nie powinno przeszkadzać w ciągu dnia. Dlatego
dopuszczono w niektórych krajach jazdę z włączonymi w dzień światłami mijania. W
miarę rozwoju motoryzacji i zebrania odpowiedniej liczby doświadczeń, zaczęto
wprowadzać ten obowiązek w niektórych krajach. Korzystne właściwości górnej
części wiązki świateł mijania stały się następnie podstawą do opracowania
specjalnych świateł do jazdy dziennej. Określono dla nich wymagania techniczne. Są
one bardzo zbliżone do górnej części wiązki świateł mijania.
W związku z powyższym, Europejska Komisja Gospodarcza ONZ (UN/ECE)
przyjęła w postaci zmiany do Regulaminu nr 48 regulację wprowadzającą
od 11.07.2008 roku (okresy przejściowe: 30 i 48 miesięcy) obowiązek wyposażania
wszystkich nowo wprowadzanych modeli samochodów w światła do jazdy dziennej
automatycznie włączane przy uruchomieniu silnika. Potwierdza to tezę, że używanie
świateł w ciągu dnia jest korzystne.
Użytkowanie świateł mijania przez cały dzień ma wpływ na dodatkowe zużycie
paliwa w pojeździe. Warto przy tym jednak wskazać, iż Program Europejski ds.
Zmian Klimatu, (ECCP, WG III CCS), który zajmuje się m. in. problemem
„Przechwytywania i Przechowywania Węgla", aby nie zwiększać obecności węgla w
atmosferze w dowolnej formie przyjął, że wzrost zużycia paliwa związanego z
używaniem świateł w ciągu dnia jest pomijany w świetle tego, że używanie świateł
jest rozwiązaniem bezdyskusyjnie poprawiającym bezpieczeństwo na drodze.
Obecnie obowiązek całodobowej jazdy z włączonymi światłami mijania albo
światłami do jazdy dziennej przez cały rok istnieje także w innych krajach.

3
W Europie są to: Czechy, Chorwacja, Dania, Estonia, Finlandia, Islandia, Litwa,
Łotwa, Macedonia, Norwegia, Portugalia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry
i Włochy. W pozostałych krajach nie ma obowiązku włączania świateł mijania
w dzień, w normalnych warunkach. We Francji i Szwajcarii używanie świateł w dzień
jest nieobowiązkowe, ale zalecane zwłaszcza w ruchu pozamiejskim. Obowiązek
jazdy z włączonymi światłami w dzień został jedynie zniesiony w Austrii od dnia
1 stycznia 2008 r. Jednakże Raport EPIGUS - Instytutu Kompleksowego Badania
Wypadków i Bezpieczeństwa, wykonany dla Federalnego Ministerstwa ds.
Transportu, Innowacji i Technologii Austrii budzi zastrzeżenia ekspertów
międzynarodowych. Niezależnie od powyższego, wyniki badań austriackich, na które
powołują się przeciwnicy używania świateł w dzień, wbrew ich oczekiwaniom
potwierdzają znane z wcześniejszych doświadczeń i publikacji zalety korzystania ze
świateł w dzień w określonych sytuacjach wypadkowych.
Zróżnicowane i w znacznej mierze negatywne odczucia subiektywne,
związane z używaniem świateł mijania w ciągu dnia, mają swoje uzasadnienie, ale
nie mogą być decydujące przy rozstrzyganiu o celowości używania świateł w ciągu
dnia, zwłaszcza w kontekście sytuacji zagrożenia na drogach w naszym kraju. Z
dostępnych danych wynika, że zagrożenie śmiercią poniesioną w wypadku
drogowym mieszkańców Polski w 2006 roku było 3 razy wyższe niż w Szwecji,
Holandii i Wielkiej Brytanii, 2 razy wyższe niż w Niemczech, Finlandii czy Francji, a
1,5 razy wyższe niż średnio w krajach Unii Europejskiej. W ciągu pierwszych lat
realizacji Programu Poprawy Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Unii Europejskiej
tj. w latach 2001-2006, liczba zabitych w Polsce spadła zaledwie o 5%, podczas gdy
we Francji i Portugalii o 42%, w Niemczech, Szwecji, Holandii, Hiszpanii o 26%,
a średnio w Unii Europejskiej o 20%. W stosunku do przyjętego przez Unię
Europejską celu (spadek zabitych o 50% do 2010 roku) w 2006 roku na polskich
drogach zginęło o 1 478 osób więcej, a w 2007 już o 2097 osób więcej.
Ponadto należy zwrócić uwagę na niekonsekwencję projektodawcy ustawy.
Projektodawca dowodzi, że wprowadzony obowiązek używania świateł mijania przez
kierujących pojazdami przez cały rok w warunkach normalnej przejrzystości
powietrza wpływa negatywnie m.in. na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Jednakże,
o ile projektowany art. 51 ust. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym ogranicza
obowiązek używania przez kierującego pojazdem świateł mijania podczas jazdy w
warunkach normalnej przejrzystości powietrza w określonym w tym przepisie czasie,
bądź sytuacji, o tyle projektowany art. 51 ust. 4 wprowadza wyjątek od powyższej
regulacji, bowiem de facto utrzymuje obowiązek używania świateł mijania przez
kierującego motocyklem, motorowerem lub pojazdem szynowym przez cały rok, od
świtu do zmierzchu, bez względu na warunki przejrzystości powietrza. W związku z
powyższym skoro, w myśl uzasadnienia do projektu ustawy, używanie świateł mijania
przez cały rok przez kierujących pojazdem może wpływać negatywnie na
bezpieczeństwo w ruchu drogowym, to budzi wątpliwości, dlaczego projektodawca
proponuje zniesienie tego obowiązku tylko wobec części kierujących a wobec
pozostałych jego utrzymanie.

Reasumując, należy stwierdzić, że za utrzymaniem obowiązku jazdy na
włączonych światłach mijania od świtu do zmierzchu przemawiają dane statystyczne
za rok 2007, szczególnie dotyczące zderzeń czołowych, które wskazują na korzystne
skutki wprowadzenia obowiązku jazdy na włączonych światłach mijania w ciągu dnia.
W takiej sytuacji nie jest zasadne podejmowanie jakichkolwiek działań, które mogłyby
negatywnie wpłynąć na bezpieczeństwo ruchu drogowego. Nie bez znaczenia przy
dotychczas obowiązujących przepisach jest również możliwość ograniczenia kosztów
społecznych związanych z wypadkami drogowymi, w tym kosztów opieki medycznej
nad ofiarami wypadków i ubezpieczeń. Ponadto za przedwczesne trzeba uznać

4