Rządowy projekt ustawy o zmianie imienia i nazwiska

12



IX. Ustalenie pisowni imienia lub nazwiska

Instytucja ustalenia nazwiska została wprowadzona do ustawodawstwa
krajowego dekretem z dnia 10 listopada 1945 r. o zmianie i ustalaniu imion
i nazwisk (Dz. U. Nr 56, poz. 310, z późn. zm.). Ratio legis jej ustanowienia
stanowiła specyfika okresu powojennego, kiedy przede wszystkim na
skutek zniszczenia dokumentów tożsamości i aktów stanu cywilnego
zachodziły wątpliwości co do poprawnego brzmienia lub pisowni nazwiska.
Mając na uwadze fakt, że dalsze utrzymywanie regulacji o znaczeniu
historycznym, przy jednoczesnym uwzględnieniu, iż obecnie wywołuje ona
wątpliwości interpretacyjne, gdyż jej zakres przedmiotowy jest w istocie
bardzo zbliżony do zakresu zmiany imienia i nazwiska, bądź sprostowania
błędnego zapisu w aktach stanu cywilnego, jest bezzasadne, instytucja
ustalenia pisowni imienia lub nazwiska została pominięta w projekcie
nowego aktu prawnego.

Konsekwencją wykreślenia regulacji dotyczących ustalenia pisowni imienia
lub nazwiska jest konieczność zmiany wszystkich przepisów odnoszących
się do przedmiotowej instytucji. Tym samym odpowiednich zmian dokonano
w przepisach ustawy o opłacie skarbowej (art. 2 ust. 1 pkt 6 oraz ust. 6
części I załącznika), które określały zwolnienia oraz wysokość opłaty
skarbowej pobieranej od ustalenia pisowni imienia lub nazwiska.


13
OCENA SKUTKÓW REGULACJI
1. Skutki wprowadzenia ustawy
1) Niniejszy projekt ustawy oddziałuje na następujące podmioty:
– właściwe organy administracji publicznej (kierowników urzędów
stanu cywilnego, wojewodów, konsulów, ministra właściwego do
spraw wewnętrznych);
– osoby
występujące o zmianę imienia i nazwiska.
2) Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa
i budżety jednostek samorządu terytorialnego
Wpływ na budżety jednostek samorządu terytorialnego wywrze
likwidacja instytucji ustalenia pisowni imienia i nazwiska. Zgodnie
z ust. 6 części I załącznika do ustawy o opłacie skarbowej, ustalenie
pisowni imienia i nazwiska podlega opłacie skarbowej w wysokości
22 zł. Obliczając obciążenie budżetów jednostek samorządu tery-
torialnego, oparto się na szacunkowych danych z wybranych urzędów
stanu cywilnego. Uwzględniając, że w 2007 r. w średnim urzędzie stanu
cywilnego wydano 5 decyzji w sprawie ustalenia pisowni imienia lub
nazwiska, przy łącznej liczbie 2273 urzędów stanu cywilnego, obli-
czono, że roczny wpływ z tytułu opłaty skarbowej od przedmiotowych
decyzji wynosi około 250.000 zł.
Jednocześnie zaznaczyć należy, że obliczona powyżej suma pieniężna
nie będzie stanowiła obciążenia dla budżetu jednostek samorządu
terytorialnego, gdyż w miejsce wydawanych aktualnie decyzji w sprawie
ustalenia pisowni imienia lub nazwiska, przy tożsamym stanie
faktycznym, wydawane będą decyzje o zmianie imienia i nazwiska lub
o sprostowaniu aktu stanu cywilnego. Zgodnie z ust. 4 i 7 części I
załącznika do ustawy o opłacie skarbowej decyzja o zmianie nazwiska
i imienia podlega opłacie skarbowej w wysokości 37 zł, natomiast
decyzja w sprawie sprostowania aktu stanu cywilnego – opłacie w wy-
sokości 39 zł.


14



Tym samym likwidacja instytucji ustalenia pisowni imienia i nazwiska
wywrze pozytywny wpływ na budżety jednostek samorządu tery-
torialnego. Przy tej samej ilości wniosków (5 w średnim urzędzie stanu
cywilnego) wpływ z tytułu opłaty skarbowej będzie wynosił odpowiednio
około 420.000 zł przy decyzji o zmianie nazwiska i imienia oraz 440.000
zł przy decyzji w sprawie sprostowania aktu stanu cywilnego.
3) Wpływ regulacji na rynek pracy
Wejście w życie ustawy nie będzie miało wpływu na rynek pracy.
4) Wpływ regulacji na konkurencyjność gospodarki i przedsiębiorczości,
w tym na funkcjonowanie przedsiębiorstw
Wejście w życie ustawy nie będzie miało wpływu na konkurencyjność
gospodarki.
5) Wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów
Wejście w życie ustawy nie będzie miało wpływu na sytuację i rozwój
regionów.
2. Wstępna opinia o zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej
Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.
3. Konsultacje społeczne
W ramach konsultacji społecznych, projekt został przekazany Wojewodom,
Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego, Stowarzyszeniu
Urzędników Stanu Cywilnego oraz Radzie Języka Polskiego przy Polskiej
Akademii Nauk. Projekt został również zamieszczony na stronach
internetowych Biuletynu Informacji Publicznej Ministerstwa Spraw Wew-
nętrznych i Administracji, co umożliwiło innym zainteresowanym podmiotom,
w szczególności tym, o którym mowa w przepisach ustawy z dnia 7 lipca
2005 r. o działalności lobbingowej w procesie stanowienia prawa (Dz. U.
Nr 169, poz. 1414), zapoznanie się z jego treścią i zgłoszenie ewentualnych
uwag projektodawcy.
Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego pozytywnie za-
opiniowała projekt.


15



W ramach konsultacji społecznych uwagi zgłosili:
– Stowarzyszenie Urzędników Stanu Cywilnego RP;
– Wojewoda Lubelski;
– Wojewoda więtokrzyski;
– Wojewoda Podlaski;
– Wojewoda Łódzki;
– Wojewoda Małopolski.
Po analizie zgłoszonych uwag, uwzględniono następujące postulaty:
– pominięcie w tytule projektu przymiotnika „administracyjna”;
– zastąpienie pojęcia „miejsce zamieszkania” pojęciem „miejsce pobytu”;
– dookreślenie zakresu przedmiotowego ustawy poprzez wskazanie, jakie
nazwiska podlegają zmianie;
– doprecyzowanie,
że za zmianę nazwiska uważa się również zmianę
formy i pisowni nazwisk;
– przyznanie kompetencji do wydawania decyzji w sprawie zmiany imienia
lub nazwiska zastępcy kierownika urzędu stanu cywilnego;
– doprecyzowanie katalogu dokumentów składanych do wniosku o zmianę
imienia lub nazwiska;
– uwagi natury technicznej.
Nieuwzględnione pozostały następujące uwagi:
– wprowadzenie
większej liberalizacji dotychczasowych przepisów poprzez
rezygnację z wymogu „ważnych względów” – utrzymanie konieczności
wykazania ważnych powodów wynika przede wszystkim z podstawowych
funkcji, jakie pełni nazwisko. Nazwisko określa między innymi pocho-
dzenie człowieka, jego przynależność do określonej rodziny, jak również
umożliwia jego społeczną identyfikację. Dla właściwej realizacji wska-
zanych funkcji niezbędne staje się zapewnienie jego stabilności, którą
zrealizować można przede wszystkim poprzez przeciwdziałanie zmianom


16



nieprzemyślanym lub częstym. Jednocześnie zaznaczyć należy, że
wymóg „ważnych powodów” nie stanowi wyrazu nadmiernej restrykcji,
gdyż projektodawca nie wprowadza zamkniętego katalogu okoliczności
umożliwiających zmianę nazwiska, lecz daje stronie prawo do przed-
stawienia subiektywnych racji;
– wykreślenie jako przykładu „ważnych powodów” – zmiany „na imię lub
nazwisko noszone zgodnie z przepisami prawa państwa, którego
obywatelstwo również się posiada” – wprowadzenie dodatkowej prze-
słanki uzasadniającej zmianę imienia lub nazwiska znajduje uza-
sadnienie w nowej sytuacji społecznej, w której po wstąpieniu Polski do
Unii Europejskiej znaleźli się obywatele polscy. Sytuacja ta jest
konsekwencją nasilonych ruchów migracyjnych, w efekcie których
następuje trwałe lub czasowe przenoszenie ośrodków życiowych poza
granice Polski oraz związana z tym możliwość korzystania przez
obywateli polskich z innych niż krajowe unormowań prawnych.
Wprowadzenie nowego przykładu podyktowane jest również koniecz-
nością dostosowania ustawodawstwa polskiego do regulacji unijnych;
– ograniczenie wprowadzonej restrykcji przy zmianie na nazwisko
historyczne poprzez przywrócenie zapisu „lub jest powszechnie znany
pod tym nazwiskiem” – ograniczenie możliwości używania nazwisk
historycznych oraz wsławionych w dziedzinie kultury, nauki, działalności
politycznej, społecznej albo wojskowej wynika z konieczności wzmożenia
ich ochrony;
– dopuszczenie możliwości złożenia wniosku o zmianę imienia lub
nazwiska przez pełnomocnika – wyłączenie pełnomocnictwa przy
składaniu przedmiotowych wniosków wynika z faktu, że ze względu na
daleko idące faktyczne i prawne konsekwencje, jakie wiążą się ze
zmianą imienia i nazwiska, organ prowadzący sprawę musi mieć
zapewnioną możliwość bezpośredniego potwierdzenia tożsamości
wnioskodawcy;
– ograniczenie zakresu organów informowanych o zmianie imienia lub
nazwiska poprzez usunięcie obowiązku przesyłania decyzji o zmianie