Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych innych ustaw

najszybszego uchwalania planów zagospodarowania przestrzennego nie powinno następować
przez pozbawianie ich wpływów podatkowych wskutek wprowadzania zwolnień lub
wyłączeń podatkowych. Należy podkreślić, że zaproponowana zmiana spowoduje znaczny
ubytek dochodów gmin. W związku z wywodzącą się z art. 167 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej zasadą samodzielności finansowej gmin, spadek ich dochodów wymaga bądź
rekompensaty z innego źródła, bądź ewentualnego zmniejszenia zakresu zadań publicznych,
do realizacji którego jest zobowiązana gmina. Właściwą alternatywą dla zgłoszonej
propozycji może być natomiast wzmocnienie działań wojewody, jako organu nadzorczego
nad działalnością gminy. Należy przypomnieć, że w obecnym stanie prawnym wojewoda
spełnia taką rolę w sytuacji nieuchwalenia przez gminę studium, lub nieuwzględnienia w nim
inwestycji celu publicznego o znaczeniu ponadlokalnym. Podobne rozwiązanie mogłoby być
zastosowane w odniesieniu do obowiązku sporządzenia przez gminę planu miejscowego.
Pozostałe zmiany zaproponowane do ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu
przestrzennym, mające charakter porządkowy, należy uznać za właściwe.
Odnosząc się do całości przedłożonych zmian ustawy o planowaniu
i zagospodarowaniu przestrzennym należy dodać, że propozycje te nie mają charakteru zmian
systemowych. Pomimo, iż intencję projektodawcy i cel zgłoszonych propozycji należy uznać
za właściwe, to jednak projekt ustawy nie rozwiązuje problemów związanych z gospodarką
przestrzenną i planowaniem przestrzennym, w kontekście budowlanych procesów
inwestycyjnych w sposób kompleksowy, a jedynie wycinkowo podchodzi do kilku
wybranych zagadnień związanych z procedurą sporządzania aktów planistycznych
i lokalizacyjnych decyzji administracyjnych. Projekt koncentruje się na wąsko rozumianych
problemach lokalizowania inwestycji, pomijając jednocześnie powiązanie systemu
gospodarki przestrzennej i zasad planowania oraz realizacji inwestycji z wymogami dyrektyw
europejskich (dyrektywy w sprawie oceny wpływu wywieranego przez przedsięwzięcia na
środowisko, dyrektywy przewidującej udział społeczeństwa w odniesieniu do sporządzania
planów i programów oraz innych dyrektyw „środowiskowych”). Braki w tym zakresie zostały
wytknięte stronie polskiej przez Komisję Europejską w uzasadnionej opinii z dnia
29 czerwca 2007 r. (Naruszenie 2006/2281).
W szczególności projekt nie uwzględnia problematyki studium jako wiarygodnego
dokumentu zawierającego informacje o kierunkach i możliwościach rozwoju przestrzennego
gminy, a skupia się wyłącznie na jego funkcji regulacyjnej. We wspomnianym projekcie
rządowym poprzez system parametrów i wskaźników rozwoju urbanistycznego stworzono
jasny i czytelny przekaz zarówno dla mieszkańców gminy, jak i potencjalnych inwestorów
o przyszłych standardach rozwoju i możliwościach zagospodarowania terenów gminy.
Brak jest w projekcie powiązania systemu planowania przestrzennego z gospodarką
nieruchomościami, która poprzez takie instrumenty jak opłata adiacencka pozwala na
racjonalne gospodarowanie terenami gminy.
Ponadto projekt nie przewiduje możliwości wykorzystania potencjału inwestorów
poprzez ich aktywne współdziałanie w procesie planowania i zagospodarowania
przestrzennego. Zgodnie z propozycją rządową przyszły inwestor może, dla terenu nie
objętego planem miejscowym, sporządzić w oparciu o przepisy prawa, w tym prawa
miejscowego, urbanistyczny plan realizacyjny, stanowiący jego propozycję
zagospodarowania terenu, który następnie podlega weryfikacji i zatwierdzeniu w procedurze
administracyjnej, uwzględniającej szeroki udział społeczeństwa. Rozwiązania te stwarzają
również możliwość, na etapie realizacji inwestycji, współfinansowania lub finansowania
w całości przez inwestora wykonania infrastruktury technicznej, poprzez formułę umowy
urbanistycznej.
Projekt poselski nie porusza również bardzo istotnej kwestii koordynacji planowania
przestrzennego zarówno w aspekcie sektorowym, jak i pomiędzy poszczególnymi szczeblami
administracji. Integrująca rola planowania jest warunkiem koniecznym dla prowadzenia
spójnej i racjonalnej polityki przestrzennej.
Ponadto projekt w żadnym stopniu nie odnosi się do funkcji planowania, jaką narzuca
dyrektywa INSPIRE, którą Polska zobowiązana jest wdrożyć do maja przyszłego roku.
Stosownie do jej postanowień planowanie przestrzenne musi zostać włączone do
zestandaryzowanej i upowszechnionej informacji o przestrzeni.
W projekcie nie uwzględniono również bardzo istotnej, z punktu widzenia gospodarki
państwa i wymagającej nowych uregulowań kwestii planowania przestrzennego na terenach
morskich.
Wydaje się, że wymienione powyżej istotne kwestie wymagają kompleksowego
podejścia i rozwiązań prawnych, a nie znalazły właściwego uregulowania w przedmiotowym
projekcie ustawy.
Niektóre zaproponowane w projekcie rozwiązania (m.in. dotyczące ograniczenia
obowiązku uzgadniania studiów gminnych oraz miejscowych planów zagospodarowania
przestrzennego z właściwymi organami administracji publicznej i zastąpienie go
opiniowaniem projektów tych aktów; włączenie w zakres władztwa planistycznego gminy
terenów zamkniętych; zdyscyplinowanie procedury opiniowania i uzgadniania studiów
gminnych i planów miejscowych poprzez wprowadzenie 30-dniowego terminu dla organów
uzgadniających na wypowiedzenie się w przedmiocie uzgodnienia) będą mogły być włączone
do projektu przygotowanego w Ministerstwie Infrastruktury.
Podsumowując, należy podkreślić, że przedstawione przez Komisję Nadzwyczajną
„Przyjazne Państwo” propozycje usprawniające dotychczasowe procedury w swych
założeniach idą w dobrym kierunku, ustawa ta jednak wymaga szczegółowej analizy skutków,
jakie mogą wywołać tak zaproponowane zapisy.