Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

23
2. Opracowanie wniosku o ustanowienie projektu badawczego zamawianego z zakresu
ochrony zdrowia psychicznego w ramach Krajowego Programu Ramowego
podejmującego tematykę:
- indywidualnych i społecznych czynników chroniących zdrowie psychiczne i
zagrażających mu, zwłaszcza w populacjach dzieci i młodzieży oraz osób
starzejących się,
- wpływu nowych zagrożeń społecznych, szczególnie bezrobocia, na zdrowie
psychiczne,
- uwarunkowań oraz czynników ryzyka uzależnienia od alkoholu i innych substancji
psychoaktywnych oraz powikłań zdrowotnych związanych z ich nadużywaniem,
- uwarunkowań i czynników ryzyka zachowań samobójczych,
- uwarunkowań i czynników ryzyka zaburzeń otępiennych,
- rozpowszechnienia niepełnosprawności społecznej z powodu zaburzeń
psychicznych,
- nowych metod prewencji zaburzeń psychicznych,
- nowych metod diagnostyki, terapii i rehabilitacji zaburzeń psychicznych,
- efektywności leczenia i rehabilitacji w różnych formach opieki psychiatrycznej,
- miejsca i roli osoby z zaburzeniami psychicznymi w rodzinie i społeczeństwie,
- uwarunkowań i barier w integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi.
3. Unowocześnienie i poszerzenie zastosowania systemów statystyki medycznej do oceny
stanu zdrowia psychicznego populacji oraz sprawności funkcjonowania i kosztów jego
ochrony.
4. Podjęcie działań mających na celu nadanie Instytutowi Psychiatrii i Neurologii statusu
państwowego instytutu badawczego z docelowym przekształceniem w Narodowy Insty-
tut Zdrowia Psychicznego i powierzeniem roli ośrodka badawczo-rozwojowego w zakre-
sie całości problemów związanych ze zdrowiem psychicznym oraz schorzeniami układu
nerwowego.

Oczekiwane efekty
1. Poszerzenie i usystematyzowanie wiedzy na temat zagrożeń zdrowia psychicznego
i jego ochrony w Polsce.
2. Uzyskanie rzetelnych i trafnych wskaźników epidemiologicznych dotyczących
zaburzeń psychicznych w Polsce.
3. Wprowadzenie nowych metod diagnostyki, leczenia i rehabilitacji zaburzeń zdro-
wia psychicznego oraz rozwiązań organizacyjnych w zakresie ochrony zdrowia
psychicznego.
4. Monitorowanie postępu w dziedzinie realizacji Programu Ochrony Zdrowia Psy-
chicznego.
5. Wzmocnienie empirycznych przesłanek prowadzenia polityki zdrowotnej w dzie-
dzinie ochrony zdrowia psychicznego.

Wskaźniki monitorowania efektów
1. Cykliczne publikacje informacji statystycznych na temat zasobów i wieloletnich
tendencji w ochronie zdrowia psychicznego.
2. Liczba publikacji naukowych.
3. Liczba osiągnięć wdrożeniowych.


24
ETAPY REALIZACJI (HARMONOGRAM)
1. Etap 1 - przygotowawczy

Czas trwania: 1 rok
Zadania:
- utworzenie ciał koordynujących na poziomie centralnym, wojewódzkim i lokal-
nym,
- szkolenie osób koordynujących oraz pracowników samorządowych w zakresie
promocji, zapobiegania i ochrony zdrowia psychicznego oraz zarządzania plano-
wanymi zmianami,
- ocena lokalnych zasobów oraz potrzeb promocyjno-prewencyjnych, zdrowotnych,
szkoleniowych i inwestycyjnych koniecznych do realizacji Programu,
- przygotowanie Regionalnych Programów Ochrony Zdrowia Psychicznego, dosto-
sowujących ogólne cele programu do specyfiki regionu, określających regionalne
zasoby i potrzeby, harmonogram działań oraz przewidywane koszty i sposoby po-
zyskiwania środków na realizację planowanych celów,
- realizacja i ocena regionalnych i lokalnych eksperymentów badających modele
środowiskowych rozwiązań organizacyjnych i finansowych w różnych warunkach
(wiejskim, miejskim, wielkomiejskim).
2. Etap 2 – wła ciwa realizacja

Czas trwania: ostateczny czas trwania zależy od ilości i dynamiki dopływu środków finanso-
wych i jest trudny do określenia, bez wstępnej, realnej oceny potrzeb lokalnych i re-
gionalnych. Należy założyć, że pełna realizacja proponowanych zmian powinna na-
stąpić w ciągu co najwyżej 15 lat, planowanych w okresach pięcioletnich.
Zadania:
- tworzenie i rozbudowa sieci lokalnych ośrodków zdrowia psychicznego,
- przekształcanie systemu opieki zgodnie z modelem środowiskowym,
- dostosowanie systemu szkolenia zawodowego do potrzeb wynikających z zadań
Programu,
- dostosowanie systemu ubezpieczeń społecznych i finansowania świadczeń zdro-
wotnych do środowiskowego modelu opieki psychiatrycznej,
- tworzenie sieci oparcia społecznego, szans aktywności zawodowej i integracji spo-
łecznej osób z zaburzeniami psychicznymi,
- realizacja programów z zakresu promocji i zapobiegania,
- realizacja systemów informatycznych i badan naukowych w zakresie zdrowia psy-
chicznego,
- monitorowanie realizacji Programu.


25
ŹRÓDŁA FINANSOWANIA I OCENA KOSZTÓW
1. Źródła finansowania:

- środki z budżetu państwa,
- środki własne samorządów,
- środki pozyskiwane z funduszy strukturalnych i regionalnych Unii Europejskiej.
2. Ocena kosztów:

Realna ocena pełnych kosztów realizacji zakładanych celów nie jest możliwa przed sporzą-
dzeniem realnej oceny lokalnych zasobów i potrzeb i ujęcia ich w Regionalnych Programach
Ochrony Zdrowia Psychicznego.

rodki z budżetu Państwa
Ponieważ środki te będą przeznaczone na:
- koordynację Programu na szczeblu centralnym oraz
- wspieranie realizacji samorządowych inicjatyw regionalnych i lokalnych
wydaje się, że bardziej celowe niż określanie docelowej sumy nakładów jest zapew-
nienie stałego dopływu środków budżetowych i określenie minimalnych nakładów
rocznych, które pozwolą na podtrzymanie tempa realizacji zadań programowych.
Wydaje się, że suma ta powinna wynosić około 20 mln zł rocznie. W ciągu 15 lat re-
alizacji Programu obciążałoby to budżet Państwa kwotą 300 mln zł, z tego około 85
mln zł w ciągu pierwszych 5 lat realizacji Programu.
Suma ta powinna być zweryfikowana i zmodyfikowana w wyniku realizacji pierwsze-
go etapu Programu – po opracowaniu Regionalnych Programów Ochrony Zdrowia
Psychicznego.

rodki własne samorządów
Będą planowane regionalnie i lokalnie. Wysokość niezbędnych nakładów będzie moż-
liwa do oszacowania po inwentaryzacji zasobów oraz potrzeb programowych (promo-
cyjnych, szkoleniowych, organizacyjnych), jak też koniecznych zmian restrukturyza-
cyjnych i inwestycyjnych.

rodki z funduszy UE

rodki centralne mogłyby uzyskać zasilenie z dwóch programów operacyjnych Naro-

dowej Strategii Spójności:
- w ramach programu Operacyjnego 6 „Infrastruktura i rodowisko”, priorytet XIII
„Bezpieczeństwo zdrowotne i poprawa efektywności systemu ochrony zdrowia”,
- w ramach Programu Operacyjnego „Kapitał ludzki”, priorytet V "Profilaktyka i
Promocja Zdrowia i Poprawa Stanu Zdrowia Społeczeństwa".

rodki regionalne mogłyby uzyskiwać zasilanie ze Zintegrowanego Programu Opera-
cyjnego Rozwoju Regionalnego.




26
ANEKSY

Załącznik nr 1. Zarys modelu CENTRUM ZDROWIA PSYCHICZNEGO

Cel działania
Wprowadzenie nowoczesnego, sprawdzonego modelu opieki psychiatrycznej, który:
1) poprawia jako ć leczenia psychiatrycznego – jego dostępno ć, ciągło ć i skuteczno ć,
2) ogranicza rozmiary i negatywne skutki hospitalizacji, a tym samym koszty opieki psychiatrycznej,
3) uruchamia inicjatywy i zasoby społeczne lokalnej społeczno ci,
4) przeciwdziała stygmatyzacji i wykluczeniu chorych psychicznie obywateli,
5) zapewnia warunki do społecznej integracji osób z zaburzeniami psychicznymi.

Zadania
1. Wszechstronna psychiatryczna opieka zdrowotna (diagnostyka, leczenie i rehabilitacja oraz
orzecznictwo i konsultacje dla podstawowej opieki zdrowotnej).
2. Wszechstronno ć opieki wiadczonej przez CZP wynika ze:
-
zróżnicowania świadczeń zdrowotnych oferowanych przez jego poszczególne zespoły,
-
koordynacji świadczeń udzielanych poszczególnym chorym oraz
-
dostosowania struktury organizacyjnej do lokalnych potrzeb.
3. Centrum tworzy się w celu zapewnienia opieki co najmniej 1500 osobom dorosłym, na obszarze
zamieszkałym przez co najmniej ok. 50 tys. mieszkańców (obszar odpowiadający wielko ci po-
wiatu lub dużej gminy/dzielnicy)
4. Centrum udziela:
-
czynnej opieki długoterminowej (powyżej 60 dni) dla chorych z przewlekłymi zaburze-
niami psychicznymi, wymagających ciągłej opieki i leczenia, związanych z Centrum teryto-
rialnie (możliwo ć dojazdu i kontaktu) oraz społecznie (społeczno ć lokalna),
-
opieki długoterminowej (powyżej 60 dni) dla innych chorych z przewlekłymi zaburzeniami
psychicznymi,
-
opieki krótkoterminowej (do 60 dni) - dla chorych z zaburzeniami epizodycznymi lub na-
wracającymi,
-
pomocy konsultacyjnej (porady jednorazowe lub opieka do 7 dni) – dla innych osób po-
trzebujących wiadczeń diagnostycznych lub krótkotrwałej terapi ,
-
opieki szpitalnej - w niezbędnym zakresie.

Struktura
1. Centrum składa się co najmniej z:
-
zespołu ambulatoryjnego - zadania: porady lekarskie i psychologiczne, indywidualna i
grupowa pomoc psychoterapeutyczna, czynno ci pielęgniarskie, interwencje socjalne,
-
zespołu środowiskowego - zadania: wizyty domowe, terapia indywidualna i grupowa,
praca z rodziną, treningi umiejętno ci, budowanie sieci oparcia społecznego, zajęcia i tur-
nusy rehabilitacyjne,
-
zespołu dziennego - zadania: czę ciowa hospitalizacja,
-
zespół szpitalny – zadania: dostęp do odpowiednio kwalifikowanej psychiatrycznej opieki
stacjonarnej. Podstawowym i docelowym rozwiązaniem powinny być wiadczenia oddziału
psychiatrycznego lokalnego szpitala ogólnego, uzupełniane profilowanymi wiadczeniami
innych szpitali. Tam, gdzie to możliwe, oddział stanowi integralną czę ć Centrum.
2. W zależno ci od miejscowych potrzeb i zasobów:

27
-
opieka nad dziećmi i młodzieżą mogłaby funkcjonować równoległe, niezależnie (Centra
Zdrowia Psychicznego Dzieci i Młodzieży) lub w ramach jednego o rodka (zespół dziecię-
co-młodzieżowy CZP),
-
CZP może ponadto organizować inne zespoły o zadaniach wyspecjalizowanych w le-
czeniu wybranych grup chorych (np. zespoły: zaburzeń nerwicowych , psychogeriatryczne,
rehabilitacyjne) lub inne zespoły o zadaniach specyficznych (np. pomoc kryzysowa, ho-
stele i inne formy chronionego zakwaterowania).
3. W rozwiązywaniu problemów zdrowotnych i społecznych chorych, CZP ci le współpracuje z
placówkami pomocy społecznej – np. w zakresie wiadczeń opiekuńczych, pomocy materialnej i
mieszkaniowej, rehabilitacji zawodowej, domów samopomocy i pomocy społecznej. Współpraca
ta może być zintegrowana instytucjonalnie.

Warunki organizacyjne
1. Większe Centra mogą stanowić samodzielne zakłady opieki zdrowotnej (ZOZ).
2. Działając w strukturze ogólnego ZOZ, CZP musi dysponować odrębno cią organizacyjną, po-
zwalającą na planową realizację specyficznych zadań opieki psychiatrycznej.
3. Gęsto ć sieci i lokalizacja CZP powinna być okre lona w Regionalnych Programach Ochrony
Zdrowia Psychicznego, zgodnie ze wska nikami Programu Narodowego.
4. W przyszło ci należałoby rozważyć możliwo ć finansowania zadań Centrów Zdrowia Psychicz-
nego wg stawki kapitacyjnej, analogicznie i równolegle do działalno ci lekarzy podstawowej
opieki zdrowotnej.

Załącznik nr 2. Proponowane wska niki dostępno ci (minimalne) w opiece psychia-
trycznej.

Minimalna dostępność placówek
Placówki dla dorosłych z zaburzeniami psychicznymi
Placówka Minimalny
wska nik lub liczba placówek
uwagi
czynna codziennie
Poradnia
1 poradnia / 50 tys. mieszk.
w każdym powiecie lub dzielnicy dużego
miasta
Oddziały dzienne
3 miejsca / 10 tys. mieszk.
co najmniej 1 w mie cie >70 tys. mieszk.
Zespoły rodowiskowe 1
zespół / 50 tys. mieszk
1-3 wizyty/ tyg.
Zespoły interwencji kryzysowych i
1 zespół w miastach pow. 200 tys.

pomocy dora nej
mieszk.
4 łóżka / 10 tys. mieszk.
równomiernie
maks. 300 łóżek w szpitalu
jak najbliżej,
psychiatrycznym;
Oddziały psychiatryczne szpitalne
w miastach / dzielnicach miast >80 tys.

mieszk.
przekształcenia w większych szpitalach
optymalnie: w szpitalach ogólnych
Hostel
0,2 / 10 tys. mieszk.

Oddziały opiekuńcze (ZLO, ZOL)
1-2 łózka / 10 tys. mieszk.


Placówki dla dzieci i młodzieży z zaburzeniami psychicznymi
Placówka
Minimalny wska nik lub liczba placówek
Uwagi
Poradnia
1 poradnia / powiat lub kilka (na 150 tys.
czynna codzienne
mieszk.
Oddziały dzienne
1 miejsce na 10 tys. mieszk.

Zespoły rodowiskowe 1
zespół na 150 tys. mieszk.
1-3 wizyt /tyg.
Oddziały szpitalne
0,4 łóżka /10 tys. mieszk.
równomiernie
Hostel
1 hostel w województwie

Poradnia pomocy rodzinie
1 poradnia w województwie