Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o ochronie zdrowia psychicznego

18
- rozwijanie poradnictwa psychologicznego, wychowawczego, małżeńskiego i
rodzinnego, zawodowego itp.
- rozwijanie tych form działania w istniejących placówkach, w tym poradniach
psychologiczno-pedagogicznych, w przedszkolach, szkołach i placówkach za-
trudniających specjalistów w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej
oraz w jednostkach organizacyjnych pomocy.
2. Tworzenie ośrodków pomocy kryzysowej dla osób w stanach kryzysu psychiczne-
go oraz dla rodzin przeżywających trudne sytuacje życiowe.
3. Zapewnienie możliwości wczesnego rozpoznawania zaburzeń psychicznych u ma-
łych dzieci i młodzieży zwłaszcza w praktyce lekarza ogólnego i opiece pedia-
trycznej.
4. Wprowadzenie programów psychoprofilaktycznych dla funkcjonariuszy resortów
mundurowych, służb ratowniczych oraz ofiar przemocy, katastrof i klęsk żywio-
łowych.

Oczekiwane efekty
1. Zwiększenie dostępności do placówek poradnictwa dla osób o różnych potrzebach
i doświadczeniach kryzysowych.
2. Zwiększenie liczby programów i placówek oferujących profesjonalną pomoc i po-
radnictwo osobom narażonym na zaburzenia zdrowia psychicznego – dzieciom i
młodzieży (oraz ich rodzinom), osobom starszym, bezrobotnym i żyjącym w ubó-
stwie, osobom doznającym przemocy.
3. Wcześniejsze rozpoznawanie problemów ze zdrowiem psychicznym u dzieci i
młodzieży i przez to zmniejszenie częstości tych zaburzeń.
4. Poprawa jakości życia osób z problemami zdrowia psychicznego.

Wskaźniki monitorowania efektów
1. Liczba placówek poradnictwa i liczba osób zgłaszających się do nich.
2. Liczba specjalistów (psychologów, pedagogów, logopedów, terapeutów) zatrud-
nionych w przedszkolach, szkołach i placówkach oraz liczba dzieci i młodzieży
zgłaszającej się do nich).
3. Liczba programów profilaktycznych i liczba instytucji realizujących takie progra-
my.
4. Wskaźniki wczesnej wykrywalności.
5. Wskaźniki jakości życia.

2. CEL 2. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej, zintegro-
wanej i dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form pomocy niezbędnych do życia
w rodowisku społecznym (w tym rodzinnym, zawodowym) poprzez systemowe
upowszechnienie:
-
rodowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej
- zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego
- udziału w życiu zawodowym
- koordynacji różnych form opieki i pomocy
2.1 Działania w zakresie upowszechnienia środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki
zdrowotnej:
1. Utworzenie sieci centrów (ośrodków) zdrowia psychicznego, zapewniających
kompleksową (w tym szpitalną) opiekę dla mieszkańców (dorosłych oraz dzieci i

19
młodzieży) określonego terytorium (model centrum przedstawia załącznik nr 1) i
przejęcie przez nią odpowiedzialności za zapewnienie i koordynację opieki:
- struktura organizacyjna centrum jest dostosowana do lokalnych potrzeb zdro-
wotnych ludności
- centrum zdrowia psychicznego zatrudnia wielo-profesjonalny zespół terapeu-
tyczny, koordynujący całość opieki nad pacjentem
- opieka szpitalna jest zapewniana głównie w oddziałach psychiatrycznych szpi-
tali ogólnych.
2. Zmniejszenie dużych szpitali psychiatrycznych i przekształcenie ich w placówki
wyspecjalizowane (m. in. profilowane, rehabilitacyjne, opiekuńcze, hostelowe).
3. Zapewnienie kadr o zróżnicowanych i wysokich kompetencjach odpowiadających
potrzebom opieki środowiskowej (zwłaszcza: psychiatrów, psychiatrów dzieci i
młodzieży, psychologów klinicznych, pielęgniarek, pracowników socjalnych, psy-
choterapeutów, terapeutów środowiskowych, specjalistów i instruktorów tera-
pii/psychoterapii uzależnień).
4. Dostosowanie sposobu finansowania świadczeń zdrowotnych do wymagań środo-
wiskowego modelu opieki.
5. Zapewnienie współpracy i ciągłości opieki nad osobami korzystających ze świad-
czeń placówek podlegających różnym resortom (cywilnych, mundurowych, wię-
ziennych).

Oczekiwane efekty
1. Osiągnięcie oczekiwanych wskaźników dostępności opieki psychiatrycznej.
2. Zmniejszenie dysproporcji terytorialnych w dostępie do zróżnicowanych form opieki
zdrowotnej.
3. Zapewnienie ciągłości i koordynacji opieki nad pacjentem, wraz z usprawnieniem
realizacji zasad opieki czynnej.
4. Zmniejszenie negatywnych skutków instytucjonalizacji spowodowanej przewlekłą
hospitalizacją w znacznym oddaleniu od miejsca zamieszkania.
5. Poprawa warunków w oddziałach psychiatrycznych – zapewnienie godnego i
nowoczesnego standardu warunków pobytu i leczenia.
6. Poprawa satysfakcji osób korzystających z opieki psychiatrycznej oraz ich poczucia
wpływu na kształt tej opieki.
7. Zmniejszenie liczby osób z zaburzeniami psychicznymi w jednostkach
penitencjarnych.


Wskaźniki monitorowania efektów
1. Powierzchnia kraju i liczba ludności objęte opieką centrów zdrowia psychicznego.
2. Maksymalna odległość opieki szpitalnej od miejsca zamieszkania w obszarze
działania centrum zdrowia psychicznego.
3. Dostępność form opieki pozaszpitalnej oraz łóżek szpitalnych według rodzaju i
lokalizacji (według ustaleń projektu rozporządzenia MZ w sprawie docelowej sieci
zakładów psychiatrycznej opieki zdrowotnej lub wykazu wskaźników zawartych w
załączniku nr 2).
4. Liczba pacjentów objętych opieką czynną na 10 tys. populacji.
5.
redni czas trwania hospitalizacji oraz średni czas oczekiwania na uzyskanie
świadczenia pozaszpitalnego i szpitalnego.
6. Zatrudnienie personelu fachowego placówek psychiatrycznych według kwalifikacji i
miejsca pracy (oczekiwane wskaźniki przedstawia załącznik nr 3).
7. Poziom satysfakcji osób korzystających z opieki i pomocy.
20
8. Powrotność do przestępstw osób z zaburzeniami psychicznymi.
9. Częstość rozpoznawania zaburzeń psychicznych dopiero po popełnieniu czynu
zabronionego/przestępstwa.

2.2 Działania w zakresie upowszechnienia zróżnicowanych form pomocy i oparcia spo-
łecznego
1. Poszerzanie zasięgu i dostępności istniejących i inicjowanie nowych form opieki,
pomocy i oparcia bytowego:
- pomoc bytowa (m. in. świadczenia finansowe, rzeczowe oraz usługi specjali-
styczne),
- pomoc mieszkaniowa (m.in. chronione zakwaterowanie),
- pomoc stacjonarna (np. zakładów opiekuńczo-leczniczych/leczniczo-
opiekuńczych, domów pomocy społecznej),
- samopomoc środowiskowa (np. środowiskowych domów samopomocy).
2. Poszerzanie dostępności rehabilitacji zawodowej (warsztatów terapii zajęciowej,
zakładów aktywizacji zawodowej).
3. Pobudzanie i wspieranie samopomocowych inicjatyw organizacji pozarządowych
na rzecz tworzenia form oparcia społecznego w środowisku rodzinnym, szkolnym,
zawodowym (np. działalność klubów, domów pod fontanną).
4. Rozwijanie istniejących Centrów Pomocy Rodzinie.
5. Wspieranie działań (samorządowych i pozarządowych) ograniczających tendencję
do bierności, izolacji, wykluczania i uzależnienia instytucjonalnego:
-
zwiększenie zasięgu i aktywności wolontariatu społecznego,
-
wzmacnianie roli organizacji samopomocowych zrzeszających osoby korzysta-
jące z opieki psychiatrycznej lub ich rodziny oraz wspieranie ich działań.

Oczekiwane efekty
1. Poprawa funkcjonowania społecznego i jakości życia osób z problemami zdrowia
psychicznego oraz umocnienie ich pozycji społecznej i poczucia wpływu na własną
sytuację życiową.
2. Ograniczenie zakresu i stopnia niedostosowania społecznego w populacji osób
chorych psychicznie.
3. Ograniczenie rozmiaru negatywnych, następstw choroby psychicznej:
- indywidualnych (bezradności, ubóstwa, bezdomności, wykluczenia),
- rodzinnych (bezradności, ubóstwa, zagrożeń emocjonalnych, rozpadu).
4. Ograniczenie rozmiarów przewlekłej hospitalizacji z powodu zaburzeń
psychicznych.

Wskaźniki monitorowania efektów
1. Liczba osób przewlekle hospitalizowanych i korzystających ze stacjonarnych form
pomocy instytucjonalnej.
2. Poziom niepełnosprawności zawodowej i niedostosowania społecznego w popula-
cji osób z problemami zdrowia psychicznego.
3. Poziom ubóstwa, bezrobocia, bezdomności, wykluczenia, dysfunkcji w rodzinach
4. Liczba osób z problemami zdrowia psychicznego objętych różnymi formami po-
mocy bytowej i mieszkaniowej.
5. Liczba osób z problemami zdrowia psychicznego objętych różnymi formami reha-
bilitacji zawodowej i zatrudnienia.
6. Poziom funkcjonowania społecznego, jakości życia, poczucia wpływu na własną
sytuację w populacji osób z problemami zdrowia psychicznego.

21
2.3 Działania w zakresie upowszechniania udziału w życiu zawodowym
1. Dostosowywanie regulacji prawnych do potrzeb zawodowych osób chorujących
psychicznie i niepełnosprawnych z powodu zaburzeń psychicznych - tworzenie
podstaw prawnych do rozwoju różnych form dotowanego zatrudnienia na otwartym
rynku pracy oraz zróżnicowanych i zindywidualizowanych form rehabilitacji spo-
łeczno-zawodowej.
2. Organizowanie poradnictwa i szkolenia zawodowego, oraz tworzenie dotowanych
miejsc pracy na poziomie samorządów lokalnych - z zapewnieniem ścisłej współ-
pracy instytucji opieki psychiatrycznej, pomocy społecznej, urzędów pracy oraz or-
ganizacji obywatelskich działających na rzecz osób chorujących psychicznie oraz
niepełnosprawnych z powodu zaburzeń psychicznych.
3. Organizowanie pracy łatwo dostępnej, elastycznie zaplanowanej (np. kluby integra-
cji społecznej, centra integracji społecznej, przedsiębiorstwa społeczne, zakłady ak-
tywności zawodowej, firmy integracyjne, zakłady pracy chronionej, wspierane
miejsca pracy w przedsiębiorstwach wolnorynkowych – w tym w formie robót pu-
blicznych oraz prac społecznie użytecznych).

Oczekiwane efekty
1. Zwiększenie wskaźnika zatrudnienia osób chorujących psychicznie oraz niepełno-
sprawnych z powodu chorób psychicznych na otwartym rynku pracy oraz ich
uczestniczenia w zróżnicowanych formach aktywizacji oraz rehabilitacji społecz-
no-zawodowej.
2. Poprawa funkcjonowania społecznego i jakości życia osób chorujących psychicz-
nie i niepełnosprawnych z powodu chorób psychicznych, oraz umocnienie ich po-
zycji społecznej i poczucia wpływu na własną sytuacją życiową.
3. Ograniczenie niepełnosprawności i stopnia niedostosowania społecznego w popu-
lacji osób chorych psychicznie.
4. Ograniczenie rozmiaru negatywnych, następstw choroby psychicznej przede
wszystkim długotrwałego braku pracy, zależności od pomocy społecznej, ubóstwa,
bezdomności, niezdolności do podtrzymywania więzi rodzinnych oraz we wspól-
nocie lokalnej.

Wskaźniki monitorowania efektów
1. Liczba osób z problemami zdrowia psychicznego objętych różnymi formami
rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia.
2. Poziom niepełnosprawności zawodowej i niedostosowania społecznego w populacji
osób z problemami zdrowia psychicznego.
3. Liczba osób przewlekle hospitalizowanych i korzystających ze stacjonarnych form
pomocy instytucjonalnej.
4. Poziom ubóstwa, bezrobocia, bezdomności, wykluczenia, dysfunkcji w rodzinach.
5. Poziom funkcjonowania społecznego, jakości życia, poczucia wpływu na własną
sytuację w populacji osób z problemami zdrowia psychicznego.

2.4 Działania w zakresie koordynacji różnych form opieki i pomocy
1. Powołanie przez Prezesa Rady Ministrów Rady Ochrony Zdrowia Psychicznego z
powierzeniem ministrowi właściwemu do spraw zdrowia organizacji Krajowego
Biura Ochrony Zdrowia Psychicznego, jako organu koordynującego realizację
Programu:
22
- skład: przedstawiciele parlamentu, rządu, administracji samorządowej i NFZ,
konsultanci krajowi, eksperci z różnych dziedzin zwłaszcza pomocy społecz-
nej i opieki zdrowotnej (w tym z PARPA i KBPN) oraz przedstawiciele orga-
nizacji samopomocowych osób z problemami zdrowia psychicznego i ich ro-
dzin,
- zadania: inicjowanie dyskusji publicznej, badań, ekspertyz, rozwiązań mode-
lowych oraz standardów opieki i szkolenia w zakresie ochrony zdrowia psy-
chicznego, monitorowanie i aktualizowanie celów Programu Ochrony Zdro-
wia Psychicznego, opiniowanie zasad podziału centralnych środków budżeto-
wych na ten cel.
2. Powołanie przez marszałków województw regionalnych zespołów ochrony zdro-
wia psychicznego
- skład: przedstawiciele sejmiku wojewódzkiego, urzędu wojewody i NFZ, kon-
sultant wojewódzki, eksperci z różnych dziedzin, przedstawiciele organizacji
samopomocowych,
- zadania: przygotowanie, koordynowanie i monitorowanie realizacji Regional-
nego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, organizowanie szkoleń w za-
kresie psychiatrii środowiskowej oraz opiniowanie przeznaczenia i wykorzy-
stania środków własnych i przyznanych w ramach dotacji środków budżeto-
wych.
3. Powołanie przez władze samorządów lokalnych zespołów ochrony zdrowia psy-
chicznego na terenie powiatów, dzielnic, a w razie potrzeby na poziomie gmin
- skład: przedstawiciele władz samorządowych, kierownicy placówek opieki
zdrowotnej i pomocy społecznej z danego terenu, przedstawiciele lokalnych
organizacji samopomocowych,
- zadania: ocena potrzeb ludności w zakresie zdrowia psychicznego i opieki psy-
chiatrycznej oraz realizacja lokalnych zadań wynikających z Regionalnego
Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego, opiniowanie wykorzystania przy-
znanych środków finansowych, ustalenie podziału odpowiedzialności i zasad
współpracy między opieką psychiatryczną, podstawową opieką zdrowotną
oraz pomocą społeczną, organizowanie szkoleń w zakresie psychiatrii środowi-
skowej.

Wskaźniki monitorowania efektów:
1. Powołanie zespołów koordynujących na szczeblu krajowym, regionalnym i
lokalnym.
2. Liczba opracowanych i realizowanych regionalnych programów ochrony zdrowia
psychicznego.
3. Proporcja środków przeznaczanych na realizację programu uzyskanych z dotacji do
środków własnych na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym.

1. CEL 3. Rozwój badań naukowych i systemów informacji z zakresu ochrony zdrowia
psychicznego

Działania
1. Promowanie badań:
-
epidemiologicznych ocen przekrojowych oraz długoterminowych studiów
wybranych zbiorowości,
- ocen skuteczność realizacji Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego.