Poselski projekt ustawy o zniesieniu finansowania partii politycznych z budżetu państwa

Uzasadnienie

Ustawa o zniesieniu finansowania partii politycznych z budżetu państwa wprowadza istotne
zmiany do sposobu pozyskiwania środków na działalność statutową partii politycznych. W
miejsce dotychczasowych, ustawowych zapisów o subwencjach i dotacjach podmiotowych na
rzecz partii politycznych bezpośrednio z budżetu państwa, wnioskodawcy proponują
przekazywanie 1% podatku dochodowego od osób fizycznych na zasadach bardzo zbliżonych do
wspierania organizacji pożytku publicznego.

Ustawa realizuje następujące cele:
- likwidacja
obciążeń związanych z finansowaniem partii politycznych bezpośrednio z
budżetu państwa,
- wprowadzenie
pełnej dobrowolności przekazywania części (1%) podatku dochodowego
na rzecz partii politycznych (decyzja o wsparciu, lub nie, działalności partii politycznej
pozostaje w wyłącznej gestii podatnika),
- likwidacja dyskryminacji partii cieszących się mniejszym poparciem społecznym, w
szczególności ugrupowań pozaparlamentarnych, które uzyskały wynik w wyborach
powszechnych do Sejmu poniżej 3%,
- wzrost
świadomości społecznej, postaw obywatelskich i poczucia więzi obywateli z
przedstawicielami reprezentujących ich ugrupowań.

Projekt ustawy o zniesieniu finansowania partii politycznych z budżetu państwa przewiduje
zmiany w następujących aktach prawnych:
-
Ustawa o partiach politycznych,
-
Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i Senatu RP,
-
Ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego,
-
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych,
- Ustawa
o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne.

W ustawie o partiach politycznych:
- ogranicza
się źródła finansowania partii do składek członkowskich, darowizn, spadków,
zapisów, oraz dochodów z majątku, dodając jednocześnie art. 25a, przewidujący
możliwość przekazania 1% podatku dochodowego na rzecz partii politycznych,
- skreśla się wszystkie przepisy regulujące zasady otrzymywania, gospodarowania i
rozliczania subwencji na działalność statutową,
- w
związku ze skreśleniem art. 34b ust. 2-4, które miały odpowiednie zastosowanie
rozpatrywania skargi, za postanowieniem PKW, o odrzuceniu sprawozdania (art.38b)
dodaje skreślone ustępy 2-4 art. 34b do dotychczasowego art. 38b,
- ustanawia
się sankcję w postaci wykreślenia partii politycznych co jest równoznaczne z
jej likwidacją , w przypadku niezłożenia w terminie sprawozdania wyborczego , o którym
mowa w art. 120 ust. 1 Ordynacji wyborczej do Sejmu RP i Senatu RP oraz sprawozdania
wyborczego, o którym mowa w art. 93 ust. 1 ordynacji wyborczej do Parlamentu
Europejskiego . Dotychczas sankcja taka istniała w przypadku niezłożeni przez partię w
terminie dorocznego sprawozdania o źródłach pozyskania środków finansowych oraz
wydatkach ze środków Funduszu Wyborczego, natomiast niezłożeni w terminie
sprawozdania wyborczego było karane utratą prawa do dotacji podmiotowej ( zwrotów
kosztów kampanii wyborczej),
- ustanawia
się nową sankcję finansową w przypadku odrzucenia przez Państwową
Komisję Wyborczą sprawozdania lub – w razie skargi na postanowienie o odrzuceniu
sprawozdania - w przypadku oddalenia skargi na postanowienie o odrzuceniu
sprawozdania - w przypadku oddalenia skargi przez Sąd Najwyższy. W takiej sytuacji
partia polityczna podlega karze grzywny w wysokości do równowartości korzyści
majątkowych przyjętych przez partię polityczną lub Fundusz Wyborczy z naruszeniem
przepisów art. 24 ust. 3, 6 i 8, art. 25 ust. 1-3 i 5, art. 36 ust. 1 i 3 lub art. 36a. Naruszenie
tych przepisów jest zarazem podstawą odrzucenia sprawozdania przez PKW, a
jednocześnie - tak jak dotychczas - wymienione w tych przepisach korzyści lub ich
równowartość podlegają przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa. Dotychczas karą dla
partii politycznych była utrata prawa do subwencji na działalność statutową w kolejnych
trzech latach i przepadek korzyści.

W ustawie Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i Senatu RP:
- w
związku z likwidacją subwencji i dotacji podmiotowej zmienia treść art. 125.
Dotychczas niezłożenie w terminie sprawozdania wyborczego było karane utratą prawa
do subwencji i dotacji. Niniejsza ustawa wprowadza sankcję w postaci kary grzywny w
wysokości do 30% limitu ponadokręgowego przysługującego danemu komitetowi
wyborczemu. Dotyczy to zarówno komitetów wyborczych utworzonych przez partie
polityczne jak i przez wyborców . Jednocześnie, jak już była o tym mowa, wobec partii
politycznych wszczynane jest postępowanie o wykreślenie z ewidencji,
- podobnie jak w ustawie o partiach politycznych wprowadza nową sankcję finansową w
razie odrzucenia przez Państwową Komisję Wyborczą sprawozdania wyborczego lub
odrzucenia skargi, o której mowa w art. 123 ust. 1 Ordynacji. W takim wypadku partia
polityczna, która samodzielnie utworzyła komitet wyborczy, partia polityczna, która
weszła w skład koalicji wyborczej lub komitet wyborczy wyborców podlegają karze
grzywny w wysokości do równowartości korzyści majątkowych przyjętych przez komitet
wyborczy partii politycznej, koalicyjny komitet wyborczy lub komitet wyborczy
wyborców z naruszeniem przepisów z art. 110 ust. 4, art. 111, art. 112, albo art. 113.
Naruszenie tych przepisów jest zarazem podstawą odrzucenia sprawozdania przez PKW,
a jednocześnie - tak jak dotychczas - wymienione w tych przepisach korzyści lub ich
równowartość podlegają przepadkowi na rzecz Skarbu Państwa. Dotychczas sankcją było
zmniejszenie wysokości przysługującej subwencji i dotacji.

W ustawie ordynacja wyborcza do Parlamentu Europejskiego wprowadza się zmiany analogiczne
do zaproponowanych w ustawie Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i Senatu RP.

Nowy katalog sankcji jest konieczny ze względu na likwidację subwencji i dotacji podmiotowej,
które miały dyscyplinujący charakter i zmuszały partie polityczne chcące uzyskać środki z
budżetu do rzetelnego wywiązywania się z obowiązku sprawozdawczości oraz przestrzegania
zasad pozyskiwania funduszy. Warto jednak podkreślić, że intensywność tego dyscyplinowania
drastycznie spada w przypadku ugrupowań, których wynik wyborczy nie kwalifikuje do
uzyskania subwencji lub dotacji. Proponowane zmiany, odmiennie od sytuacji dotychczasowej,
przywracają pewną równość działania partii politycznych, co się wyraża również w jednolitym
katalogu kar.


W ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych:
- do
słowniczka ustawy dodaje się odwołanie do ustawy o partiach politycznych,
- w art. 26 ust. 1 pkt 9 uzupełnia się katalog zmniejszeń podstawy obliczenia podatku o
darowiznę na cele statutowe partii politycznych,
- zmienia
się zapisy art. 45 ust. 5f i dodaje ustępy 5h-k regulujące w sposób szczegółowy
zasady przekazywania 1% podatku w sposób zbliżony do przekazywania 1% podatku na
rzecz opp.

Analogiczne zmiany proponuje się w ustawie o zryczałtowanym podatku dochodowym od
niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.

W chwili obecnej trudno jest jednoznacznie oszacować skutki budżetowe. Wejście w życie
przepisów ustawy spowoduje zmniejszenie wydatków budżetu państwa z tytułu subwencji w
kwocie ok. 100 mln zł rocznie oraz z tytułu dotacji podmiotowej dla partii politycznych w
kwocie około 40 mln zł po każdych wyborach. Z drugiej strony, ustawa spowoduje uszczuplenie
dochodów budżetowych poprzez możliwość przekazywania 1% podatku dochodowego na rzecz
partii politycznych. Analiza ubytków w dochodach budżetu państwa powinna bazować na
kwotach przekazywanych z tyt. 1% na rzecz organizacji pożytku publicznego.

Projekt nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej.

Warszawa, 7 marca 2008 roku
BAS-WAEM-518/08
Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie zgodności poselskiego projektu ustawy o zniesieniu finansowania
partii politycznych z budżetu państwa (przedstawiciel wnioskodawców:
poseł Jakub Szulc) z prawem Unii Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z 2002 r.,
Nr 23, poz. 398 z późn. zm.) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt zmierza do zmiany ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach
politycznych (Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 857 z późn. zm.), ustawy z dnia 12
kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej
Polskiej i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z 2007 r. Nr 190, poz. 1360 z
późn. zm.), ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. – Ordynacja wyborcza do
Parlamentu Europejskiego (Dz. U. Nr 25, poz. 219 z późn. zm.), ustawy z dnia
26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr
14, poz. 176 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o
zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych
przez osoby fizyczne (Dz.U. z 1998 r. Nr 144, poz. 930 z późn. zm.).
Projektowane zmiany mają na celu zniesienie finansowania partii politycznych z
dotacji i subwencji z budżetu państwa i zastąpienie go możliwością przekazania
przez podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych 1% podatku na rzecz
wybranej partii politycznej. Zmiany szczegółowe dotyczą systemu sankcji za
naruszenie zasad finansowania kampanii wyborczej (wprowadzenie grzywny)
oraz zasad przekazywania podatku na rzecz partii politycznych.
Zgodnie z art. 6 projektu, ustawa ma wejść w życie z dniem 1 stycznia
2009 r. „z możliwością rozliczenia zeznań podatkowych za rok 2008.”

2. Stan prawa wspólnotowego w materii objętej projektem
Kwestie stanowiące przedmiot projektu ustawy nie są regulowane prawem
Unii Europejskiej.

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
wspólnotowego.
Prawo Unii Europejskiej nie reguluje zagadnień, o których mowa w
projekcie.