Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości

UZASADNIENIE

Z dniem .......................... na mocy art. 1 pkt. 37 ustawy z dnia .......o zmianie ustawy o
rachunkowości (Dz. U. Nr ......, poz. ....), uległ zmianie art. 81 ust. 2 pkt 6 lit a) ustawy o
rachunkowości, stanowiący podstawę prawną obowiązującego rozporządzenia Ministra
Finansów z dnia 8 grudnia 2003r. w sprawie szczególnych zasad rachunkowości zakładów
ubezpieczeń. Wobec powyższego, niezbędnym stało się wydanie nowego aktu
wykonawczego w tym zakresie.


W odnośniku do podstawy prawnej rozporządzenia wskazano (w związku z
wymogiem § 122 ust. 1 rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 czerwca 2002 r. w
sprawie „Zasad techniki prawodawczej”) na przepis § 1 ust. 2 pkt 3 rozporządzenia Prezesa
Rady Ministrów z dnia 18 lipca 2006 r. w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra
Finansów (Dz. U. Nr 131, poz. 908 oraz Dz. U. Nr 169, poz. 1204). na mocy którego,
Minister Finansów kieruje działem administracji rządowej - instytucje finansowe.


Proponowane w zakresie tworzenia rezerw techniczno – ubezpieczeniowych zgodne są z
zapisami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 listopada 2002 roku w sprawie
ubezpieczeń na życie. Obejmują one w szczególności:
1. określenie obowiązku uwzględniania wszelkiego rodzaju przyszłych premii, zgodnie ze
wszystkimi innymi założeniami co do przyszłych zdarzeń oraz aktualną metodą
przyznawania premii przy ustalaniu rezerw techniczno – ubezpieczeniowych,
2. określenie zakresu świadczeń obowiązkowo uwzględnianych przy wycenie rezerw,
3. określenie obowiązku tworzenia dodatkowych rezerw związanych z ryzykiem
dotyczącym części lub całości portfela umów,
4. ustalenie minimalnego poziomu rezerw dla umów ubezpieczenia na życie przewidujących
gwarancje wykupu,
5. wprowadzenie dodatkowych ograniczeń w zakresie zillmeryzacji kosztów,
6. rozszerzenie zakresu regulacji dotyczących stosowanych przez zakłady ubezpieczeń stóp
technicznych, w tym:
• wyłączenie rezerw ubezpieczeń na życie, gdy ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający z
zakresu stosowania stopy technicznej,
• wprowadzenie przepisów określających: sposób obliczenia wysokości maksymalnej stopy
technicznej, termin ogłaszania wysokości maksymalnej stopy technicznej przez organ
nadzoru w danym roku jak również termin i zakres jej obowiązywania,
• uwzględniania przy ustalaniu rezerw stopy zwrotu z lokat,
• wprowadzenie górnego limitu stosowanych stóp technicznych stosowane przez zakład
ubezpieczeń w wys. 80% średniej ważonej stopy zwrotu z inwestycji aktywów
stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, w ostatnich 3 latach
obrotowych. Ponadto stopy techniczne stosowane w umowach ubezpieczenia na życie nie
trwających dłużej niż 8 lata, ze składką jednorazową, zostały wyłączone z ogólnych
ograniczeń, przy czym dla powyższych umów został określony odrębny warunek
wskazujący, iż stosowane stopy techniczne nie mogą odbiegać od stóp zwrotu z inwestycji
aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych dotyczących tych
umów,
• ujednolicenie wymogów dotyczących ograniczeń wysokości stóp technicznych
stosowanych do wyceny zobowiązań ustalanych w złotych i w walutach obcych,
• zasad stosowania nowych stóp technicznych ogłaszanych przez organ nadzoru,
• obowiązku tworzenia dodatkowych rezerw w przypadku gdy zakład ubezpieczeń nie
osiąga poziomu stóp zwrotu z lokat wymaganych do pokrycia rezerw.

Harmonizacja przepisów prawa w zakresie działalności inwestycyjnej obejmuje m.in.
wprowadzenie zasad kwalifikacji i wyceny aktywów finansowych zakładu ubezpieczeń w
zakresie zgodnym z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 12 grudnia 2001 roku w
sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, sposobu ujmowania i prezentacji
instrumentów finansowych przy jednoczesnym uwzględnieniu specyfiki działalności
zakładów ubezpieczeń. Proponuje się, aby zakład ubezpieczeń wyceniał m.in:
a) aktywa finansowe przeznaczone do obrotu oraz dostępne do sprzedaży, gdy możliwe
jest ustalenie wartości godziwej w sposób wiarygodny - według wartości godziwej;
b) aktywa finansowe przeznaczone do obrotu oraz dostępne do sprzedaży, gdy nie jest
możliwe ustalenie wartości godziwej w sposób wiarygodny - według wartości nabycia
z uwzględnieniem odpisów z tytułu trwałej utraty wartości,
c) udziały w jednostkach podporządkowanych – metodą praw własności, z
uwzględnieniem zasad wyceny określonych w art. 63 ustawy o rachunkowości,
d) aktywa finansowe utrzymywane do terminu wymagalności - wg skorygowanej ceny
nabycia z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej oraz odpisów z tytułu
trwałej utraty wartości,
Jednocześnie projekt zawiera propozycję, aby zakład ubezpieczeń zarządzając
odpowiednio portfelami aktywów finansowych przeznaczonych do obrotu, utrzymywanych
do terminu wymagalności oraz dostępnych do sprzedaży uwzględniał zarówno
dotychczasowe jak i prognozowane wpływy i wydatki z tytułu prowadzonej działalności
operacyjnej oraz działalności inwestycyjnej jak również terminy wymagalności zobowiązań
wynikających z zawartych umów ubezpieczenia, uwzględniając przy tym przyjętą przez
zakład strategię inwestycyjną a w przypadku ubezpieczeń działu I grupa 3 odpowiednio zasad
określonych w regulaminie środków ubezpieczeniowego funduszu kapitałowego, o którym
mowa w art. 13 ust.4 pkt 3 ustawy o działalności ubezpieczeniowej.

Uwzględnienie kierunków rozwoju w zakresie rachunkowości ubezpieczeniowej
obserwowane na świecie znalazło swój wyraz w projekcie rozporządzenia poprzez:
a) uregulowanie sposobu ujmowania w księgach rachunkowych zakładu ubezpieczeń
oraz prezentacji w sprawozdaniu finansowym aktywów i zobowiązań oraz
przychodów i kosztów ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych, jak również
nałożenie obowiązku ustalenia wielkości wyodrębnionych aktywów funduszu oraz
zmian wielkości tych aktywów w okresie sprawozdawczym
b) uregulowanie zasad ewidencji transakcji połączenia z innym zakładem ubezpieczeń,
przejęcia innego zakładu ubezpieczeń oraz transakcji przeniesienia portfela
ubezpieczeń stosowane były zapisy rozdziału 4a ustawy, z zastrzeżeniem, iż w
przypadku przeniesienia portfela ubezpieczeń:
– na dzień przejęcia portfela ubezpieczeń rezerwy techniczno – ubezpieczeniowe
wyceniane są wg zasad obowiązujących w spółce przejmującej, zaś powstałe z tego
tytułu różnice odpowiednio zwiększają lub zmniejszają powstałą w wyniku przejęcia
wartość firmy lub ujemną wartość firmy;
– wartość firmy powstała w wyniku przejęcia portfela ulega umorzeniu
proporcjonalnie do terminów rozwiązywania przejętych rezerw techniczno –
ubezpieczeniowych, ale nie może przekroczyć 5 lat. W uzasadnionych szczególnym
charakterem przejmowanych zobowiązań przypadkach zakład ubezpieczeń może
wydłużyć termin umorzenia wartości firmy do 20 lat;
– jeżeli w wyniku zaistniałych po dniu przeniesienia portfela zdarzeń lub uzyskanych
informacji stwierdzono, iż wartość bilansowa aktywów i zobowiązań określona na
dzień przeniesienia portfela była niewłaściwa, należy dokonać do końca następnego
roku obrotowego, po roku w którym nastąpiło przeniesienie portfela, odpowiedniej
korekty wartości firmy lub ujemnej wartości firmy, pod warunkiem że jednostka
przewiduje odzyskanie wartości korekty z przyszłych korzyści ekonomicznych. W
przeciwnym przypadku korektę taką zalicza się odpowiednio do pozostałych
przychodów lub kosztów operacyjnych.

Projekt obejmuje również uregulowanie:
a) sposobu kwalifikacji kosztów odnowień umów poprzez ich zaliczenie do kosztów
akwizycji – przepisy dyrektywy Rady z dnia 19 grudnia 1991r. w sprawie rocznych
sprawozdań finansowych i skonsolidowanych sprawozdań finansowych zakładów
ubezpieczeń (91/674/EEC) dają krajom możliwość wyboru sposobu ujęcia tych
kosztów w kosztach akwizycji lub w kosztach administracyjnych,
b) rozszerzenie zakresu jednostek zależnych objętych obowiązkiem konsolidacji pełnej.
Zgodnie z proponowanymi zapisami metodą konsolidacji pełnej objęte zostały
dodatkowo jednostki nie będące zakładami ubezpieczeń, a które wykonują na rzecz
zakładu czynności określone w ustawie o działalności ubezpieczeniowej m.in. w
zakresie zarządzania lokatami, likwidacji szkód i windykacji regresów, przetwarzania
danych dotyczących zawartych umów ubezpieczenia.

Znaczącą część projektu stanowią również zapisy dotyczące zakresu informacji
dodatkowej do sprawozdania finansowego uwzględniające zapisy ustawy o działalności
ubezpieczeniowej, zapisy dyrektywy Rady z dnia 19 grudnia 1991 roku w sprawie rocznych i
skonsolidowanych sprawozdań finansowych zakładów ubezpieczeń oraz kierunki rozwoju
założeń określonych przez Radę Międzynarodowych Standardów Rachunkowości w zakresie
rachunkowości ubezpieczeniowej a określonych w opublikowanym w dniu 31 lipca 2003 roku
projekcie standardu ds. umów ubezpieczenia. Obejmują one w szczególności obowiązek
ujawniania m.in.:
1. zasad kwalifikacji i wyceny aktywów finansowych,
2. danych dotyczących rachunkowości instrumentów pochodnych zabezpieczających
wartość aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno – ubezpieczeniowych,
3. informacji o celach i zasadach zarządzania ryzykiem w zakładach ubezpieczeń,
4. informacji dotyczących nabycia, zbycia lub umorzenia udziałów własnych w przypadku
towarzystw ubezpieczeń wzajemnych,
5. informacji o stosowanych dyskontach lub odpisach w przypadku rezerwy na
skapitalizowaną wartość świadczeń rentowych,
6. informacje o przebiegu procesów likwidacji szkód, w tym informacje o średnim czasie
likwidacji szkody, o wielkości szkód zaistniałych w okresie sprawozdawczym,
7. danych o strukturze kosztów działalności ubezpieczeniowej,
8. wartości jednostek rozrachunkowych ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych,
9. ujawnianie wielkości środków lokowanych poza terytorium Rzeczpospolitej Polskiej , w
tym na terenie Unii Europejskiej,
10. obowiązek ujawniania wielkości składek kapitałowych, z wyróżnieniem składek z
ubezpieczeń, gdzie ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający,
11. wielkości składek z tytułu umów zawartych z osobami nie będącymi członkami TUW,
12. uszczegółowienie zasad sposobu prezentacji w sprawozdaniu finansowym nieruchomości,
kwot ujmowanych w pozycji depozyty u cedentów, lokat ubezpieczeń na życie, gdzie
ryzyko lokaty ponosi ubezpieczający, zarachowanych odsetek uprzednio ujętych w
wartości lokat jak również wartości odpisów aktualizujących należności z tytułu
ubezpieczeń bezpośrednich oraz reasekuracji.

W projekcie rozporządzenia proponuje się również uregulowania zasad
rachunkowości oddziałów oraz głównych oddziałów zagranicznych zakładów ubezpieczeń.
Proponuje się, aby główne oddziały oraz oddziały zagranicznych zakładów ubezpieczeń
stosowały zasady rachunkowości określone przez jednostkę macierzystą, chyba że są one
sprzeczne z przepisami ustawy o rachunkowości oraz aktów do niej wykonawczych.


Projekt rozporządzenia zostanie uzgodniony i zaopiniowany przez Komisję Nadzoru
Finansowego.

Wejście rozporządzenia nie spowoduje skutków finansowych dla budżetu państwa.

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2008r.


Ocena Skutków Regulacji (OSR)

1. Cel wprowadzenia rozporządzenia:
Celem wprowadzenia rozporządzenia jest wypełnienie delegacji zawartej w ustawie z dnia 29
września 1994 r. o rachunkowości art. 81 ust. 2 pkt 6 lit. a (Dz. U. z 2002 r. Nr 76, poz. 694, z
późn. zm.).

2.Konsultacje społeczne:
Projekt rozporządzenia zostanie uzgodniony, z poszczególnymi resortami, a także z
Komisją Nadzoru Finansowego, Polską Izba Ubezpieczeń, Rzecznikiem Ubezpieczonych,
Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym, Polskim Stowarzyszeniem Aktuariuszy,
Stowarzyszeniem Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i Reasekuracyjnych, Polskim
Biurem Ubezpieczycieli Komunikacyjnych.

3.Zakres Oceny Skutków Regulacji:
Wejście w życie rozporządzenia będzie dostosowaniem zapisów do zmian wprowadzonych
do ustawy o rachunkowości. Wprowadzane regulacje w zakresie rachunkowości zakładów
ubezpieczeń zgodne są z regulacjami zawartymi w Dyrektywach Parlamentu Europejskiego i
Rady oraz przepisami ustawy z dnia 22 maja 2003r. o działalności ubezpieczeniowej.
finansowych.
4. Skutki wprowadzenia rozporządzenia:
wpływ regulacji na dochody i wydatki budżetu i sektora publicznego
Wejście w życie rozporządzenia nie spowoduje powstania kosztów lub obciążeń
budżetowych.
wpływ regulacji na rynek pracy
Wejście w życie rozporządzenia nie spowoduje żadnych istotnych zmian na rynku pracy.
wpływ regulacji na konkurencyjność wewnętrzną i zewnętrzną gospodarki:
Wejście w życie rozporządzenia nie spowoduje żadnych istotnych zmian w tej dziedzinie
gospodarki.
wpływ regulacji na sytuację i rozwój regionów:
Wejście w życie rozporządzenia nie spowoduje żadnych istotnych zmian w tej dziedzinie.




09/57zb