Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej oraz niektórych innych ustaw

25


cudzoziemca ubiegającego się o nadanie statusu uchodźcy wypełnia także
wymóg art. 18 ust. 1 dyrektywy 2005/85/WE, dotyczący stosowania tego
rodzaju środków w sposób wyjątkowy.
Należy jednak przypuszczać, biorąc pod uwagę okoliczności uzasadniające
stosowanie ww. środków zapobiegawczych, że zatrzymywani będą
cudzoziemcy, wobec których postępowanie o nadanie statusu uchodźcy
będzie bardziej skomplikowane niż w przypadku innych cudzoziemców,
a wyjaśnienie wszystkich okoliczności stanowiących podstawę podjęcia
określonej decyzji w sprawie o nadanie statusu uchodźcy będzie wymagało
dłuższej procedury. Stąd zdecydowano się na wydłużenie okresu pobytu
w strzeżonym ośrodku lub areszcie z 30 do 60 dni.
W konsekwencji zmiany przesłanek zatrzymania doprecyzowania wymagał
przepis dotyczący możliwości zwolnienia cudzoziemca ze strzeżonego
ośrodka lub aresztu w celu wydalenia, w drodze decyzji Szefa Urzędu do
Spraw Cudzoziemców. Według projektowanej regulacji Szef Urzędu może
wydać taką decyzję nie tak jak to było dotychczas, tzn. niezależnie od
podstawy zatrzymania cudzoziemca, ale tylko, jeżeli jego zatrzymanie
nastąpiło w celu zapobieżenia nadużyciu procedury o nadanie statusu
uchodźcy. Jedynie ta przesłanka jest związana z postępowaniem o nadanie
statusu uchodźcy i nie jest zasadne dalsze stosowanie środka
zapobiegawczego w stosunku do cudzoziemca, wobec którego istnieje
duże prawdopodobieństwo, że spełnia on warunki do nadania mu statusu
uchodźcy lub udzielenia ochrony uzupełniającej. Pozostałe przesłanki
zatrzymania są niezależne od przewidywanego wyniku zakończenia
postępowania o nadanie statusu uchodźcy. W projekcie ustawy wydłużono
z 3 do 7 dni termin na wniesienie do sądu odwołania od decyzji Szefa
Urzędu do Spraw Cudzoziemców o odmowie uwzględnienia wniosku
o
zwolnienie ze strzeżonego ośrodka lub aresztu w celu wydalenia.
W rozdziale tym wyłączono możliwość umieszczenia w strzeżonym ośrodku
lub zastosowania aresztu w celu wydalenia wobec małoletniego bez opieki
oraz cudzoziemca, którego stan psychofizyczny stwarza domniemanie, że
był poddany przemocy albo niepełnosprawnego. Dotychczas przepisy


26


zawierające te wyłączenia były zamieszczone w rozdziałach dotyczących
postępowań prowadzonych z udziałem tych cudzoziemców. W projekcie
ustawy zostały one wprowadzone do rozdziału właściwego przedmiotowo.
Podstawowe zmiany wprowadzone w rozdziale dotyczącym praw i obo-
wiązków cudzoziemców posiadających status uchodźcy polegają na
rozszerzeniu, z odpowiednimi modyfikacjami, praw i obowiązków przy-
sługujących obecnie cudzoziemcom, którym nadano status uchodźcy, na
cudzoziemców, którym udzielono ochrony uzupełniającej. Zgodnie z pro-
jektowanymi przepisami cudzoziemcy posiadający ochronę uzupełniającą
będą objęci systemem pomocy integracyjnej przewidzianym w ustawie
z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593,
Nr 99, poz. 1001 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 64, poz. 565, Nr 94,
poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 175, poz. 1462, Nr 179, poz. 1487 i Nr 180,
poz. 1493, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 186, poz. 1380, Nr 249,
poz. 1830 i Nr 251, poz. 1844 oraz z 2007 r. Nr 35, poz. 219 i Nr 36,
poz. 226) oraz będą im przysługiwać uprawnienia cudzoziemca, któremu
udzielono zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony, chyba że
przepisy szczególne stanowią inaczej. Ponadto będzie im wydawana karta
pobytu o dwuletnim okresie ważności. Nie stoi temu na przeszkodzie art. 24
ust. 2 dyrektywy 2004/83/WE, który przewiduje wydawanie kart pobytu
cudzoziemcom, którym udzielono ochrony uzupełniającej, na okres co
najmniej roku. Natomiast okres ważności karty pobytu wydawanej
cudzoziemcom, którym nadano status uchodźcy został wydłużony, zgodnie
z art. 24 ust. 1 dyrektywy 2004/83/WE, do 3 lat. Wprowadzono zasadę, że
każdemu cudzoziemcowi, któremu nadaje się status uchodźcy, wydaje się
odrębny dokument podróży przewidziany w Konwencji Genewskiej. Zasada
ta dotyczy także małoletnich cudzoziemców, których dane dotychczas były
wpisywane do dokumentu rodziców, a tylko wyjątkowo można było im
wydać odrębny dokument, jeżeli było to niezbędne do realizacji praw
dziecka. Ponadto uzupełniono dotychczasowe przepisy o obowiązek
przekazania przez cudzoziemca Szefowi Urzędu do Spraw Cudzoziemców
fotografii. W związku z tym, że postępowanie o nadanie statusu uchodźcy
jest długotrwałe, może nastąpić w tym czasie zmiana wyglądu cudzoziemca


27


utrudniająca jego rozpoznanie w oparciu o fotografie dołączone do wniosku.
W projekcie ustawy przewidziano możliwość wydania nowego dokumentu
podróży przewidzianego w Konwencji Genewskiej, w miejsce dotychcza-
sowego przedłużania ważności tego dokumentu.
Rozdział dotyczący Rady do Spraw Uchodźców nie zawiera zmian
merytorycznych, a jedynie redakcyjne, wynikające ze zmian dokonanych
w poprzednich rozdziałach działu II.
Zmiany przewidziane w dziale III rozdziale 2 mają generalnie charakter
porządkujący i są konsekwencją wprowadzenia w projekcie ustawy ochrony
uzupełniającej oraz wynikają z konieczności uwzględnienia przepisów
ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Centralnym Biurze Antykorupcyjnym
(Dz. U. Nr 104, poz. 708), ustawy z dnia 9 czerwca 2006 r. o Służbie
Kontrwywiadu Wojskowego oraz Służbie Wywiadu Wojskowego (Dz. U.
Nr 104, poz. 709). Dodana została przesłanka uprawniająca do uzyskania
zgody na pobyt tolerowany w sytuacji, gdy wydalenie cudzoziemca
naruszałoby prawo do życia rodzinnego w rozumieniu Konwencji o ochronie
praw człowieka i podstawowych wolności lub prawa dziecka określone
w Konwencji o prawach dziecka. Należy zaznaczyć, że wprowadzenie
ochrony uzupełniającej nie czyni zbędnymi przepisów dotyczących zgody
na pobyt tolerowany, które nadal będą stosowane w postępowaniach
wydaleniowych. Przepisy zawarte w rozdziale 2 działu III umożliwiają
legalizację pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tych cudzo-
ziemców, wobec których w trakcie postępowania o wydalenie ujawnią się
okoliczności, z których m.in. wynika, że wydalenie może skutkować
naruszeniem praw cudzoziemca, wynikających z umów międzynarodowych,
które Polska ratyfikowała, tj. Konwencji o ochronie praw człowieka
i podstawowych wolności czy Konwencji o prawach dziecka. Należy
ponadto podkreślić, że według przyjętej dotychczas koncepcji, sugerowanej
przez dyrektywę, ochrona uzupełniająca jest powiązana wyłącznie
z postępowaniem o nadanie statusu uchodźcy i nie można jej uzyskać
w drodze innego postępowania, np. o wydalenie. Stąd zdecydowano się
utrzymać instytucję pobytu tolerowanego, pomimo wprowadzenia wymaga-


28


nej przepisami prawa wspólnotowego ochrony uzupełniającej, której
przesłanki udzielenia częściowo pokrywają się z przesłankami uzasad-
niającymi dotychczas udzielenie zgody na pobyt tolerowany.
W dziale IV dodany został nowy rejestr do obsługi spraw prowadzonych na
podstawie rozporządzenia Rady (WE) nr 343/2003 z dnia 18 lutego 2003 r.
ustanawiającego kryteria i mechanizmy określania Państwa Człon-
kowskiego, które jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o azyl
złożonego w jednym z Państw Członkowskich przez obywatela kraju
trzeciego.
W dalszej części projektu ustawy zostały zawarte zmiany w przepisach
innych ustaw.
Wdrożenie dyrektywy 2004/83/WE i dyrektywy 2005/85/WE do prawa
krajowego spowodowało konieczność dokonania zmian w szeregu ustaw,
regulujących różne sfery życia cudzoziemców oraz obywateli polskich,
w celu dostosowania tych aktów prawnych do uregulowań przyjętych w ww.
dyrektywach.
W związku z powyższym nowelizuje się:
1) ustawę z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach
osobistych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 i Nr 144, poz. 1043),
2) ustawę z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników
(Dz. U. z 1998 r. Nr 7, poz. 25, Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 756,
z 1999 r. Nr 60, poz. 636, z 2000 r. Nr 45, poz. 531, z 2001 r. Nr 73,
poz. 764, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, z 2003 r. Nr 45, poz. 391, Nr 228,
poz. 2255 i Nr 229, poz. 2273, z 2004 r. Nr 91, poz. 873, Nr 146,
poz. 1546 i Nr 236, poz. 2355, z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 132,
poz. 1110, Nr 150, poz. 1248 i Nr 163, poz. 1362 oraz z 2006 r. Nr 75,
poz. 519, Nr 170, poz. 1217 i Nr 195, poz. 1437),
3) ustawę z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r.
Nr 256, poz. 2572, Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 2781, z 2005 r.
Nr 17, poz. 141, Nr 94, poz. 788, Nr 122, poz. 1020, Nr 131, poz. 1091,


29


Nr 167, poz. 1400 i Nr 249, poz. 2104 oraz z 2006 r. Nr 144, poz. 1043,
Nr 208, poz. 1532 i Nr 227, poz. 1658),
4) ustawę z dnia 9 listopada 2000 r. o repatriacji (Dz. U. z 2004 r. Nr 53,
poz. 532, z 2005 r. Nr 94, poz. 788 oraz z 2006 r. Nr 249, poz. 1828),
5) ustawę z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r.
Nr 234, poz. 1694),
6) ustawę z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej (Dz. U. Nr 135,
poz. 1268, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 120, poz. 1252, z 2005 r. Nr 94,
poz. 788 oraz z 2006 r. Nr 144, poz. 1043),
7) ustawę z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U.
z 2006 r. Nr 139, poz. 992 i Nr 222, poz. 1630),
8) ustawę z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64,
poz. 593, Nr 99, poz. 1001 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 64,
poz. 565, Nr 94, poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 175, poz. 1462, Nr 179,
poz. 1487 i Nr 180, poz. 1493, z 2006 r. Nr 144, poz. 1043, Nr 186,
poz. 1380, Nr 249, poz. 1830 i Nr 251, poz. 1844 oraz z 2007 r. Nr 35,
poz. 219 i Nr 36, poz. 226),
9) ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach
rynku pracy (Dz. U. Nr 99, poz. 1001 i Nr 273, poz. 2703, z 2005 r. Nr 64,
poz. 565, Nr 94, poz. 788, Nr 164, poz. 1366, Nr 175, poz. 1462 i Nr 267,
poz. 2257 oraz z 2006 r. Nr 94, poz. 651, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 144,
poz. 1043, Nr 149, poz. 1074, Nr 158, poz. 1121 i Nr 217, poz. 1588),
10) ustawę z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
(Dz. U. Nr 173, poz. 1807 i Nr 281, poz. 2777, z 2005 r. Nr 33, poz. 289,
Nr 94, poz. 788, Nr 143, poz. 1199, Nr 175, poz. 1460, Nr 177,
poz. 1468, Nr 178, poz. 1480, Nr 179, poz. 1485, Nr 180, poz. 1494
i Nr 183, poz. 1538 oraz z 2006 r. Nr 17, poz. 127, Nr 144, poz. 1043
i 1045, Nr 158, poz. 1121, Nr 171, poz. 1225 i Nr 235, poz. 1699),
11) ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej
finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135,