Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o obrocie instrumentami finansowymi oraz niektórych innych ustaw

10



działalno cią z jednoczesnym zachowaniem zasad gwarantujących pełny
nadzór nad wykonywanymi czynno ciami (zarówno przez KDPW S.A. – nadzór
korporacyjny, jak również przez KNF – nadzór wynikający z objęcia pełnym
nadzorem działalno ci spółek zależnych od KDPW S.A.). Jednocze nie z uwagi
na fakt, iż KDPW S.A. jest podmiotem ustawowo umocowanym do prowadzenia
rozliczeń i prowadzi tę działalno ć profesjonalnie od kilkunastu lat przyjęto
założenie, iż powierzenie czynno ci nowo utworzonym zależnym od KDPW
S.A. spółkom zostanie dokonane w sposób gwarantujący najwyższą staranno ć
i z zachowaniem wymogów przewidzianych dla spółek prowadzących izbę
rozliczeniową lub izbę rozrachunkową. Z tych względów, w ocenie projekto-
dawcy, nie jest uzasadnione wprowadzanie obowiązku uzyskiwania odrębnego
zezwolenia dla tego typu spółek, jak to ma miejsce w przypadku innych spółek
(niepowiązanych z KDPW S.A.) zamierzających prowadzić izbę rozrachunkową
lub rozliczeniową.
Wprowadzenie powyższych rozwiązań pociągnęło za sobą również koniecz-
no ć dokonania odpowiednich zmian w przepisach odrębnych, w tym:
1) w ustawie z dnia 24 sierpnia 2001 r. o ostateczno ci rozrachunku
w systemach płatno ci i systemach rozrachunku papierów warto ciowych
oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami (Dz. U. Nr 123, poz. 1351,
z późn. zm.), która obecnie zakłada odrębny tryb licencjonowania podmio-
tów dokonujących rozrachunku w papierach warto ciowych oraz nie prze-
widuje ochrony przewidzianej wobec systemów rozrachunku papierów
warto ciowych organizowanych przez KDPW S.A. w przypadku przekazania
wykonywania tych czynno ci spółce zależnej,
2) w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym
(Dz. U. Nr 183, poz. 1537, z późn. zm.), której przepisy musiały zostać
uzupełnione o możliwo ć wykonywania przez KNF nadzoru nad nowo
wprowadzanymi podmiotami wykonującymi okre lone czynno ci z zakresu
rejestrowania instrumentów finansowych, dokonywania rozliczeń i rozra-
chunku transakcji zawieranych na rynku regulowanym,

11



3) w ustawie z dnia 16 listopada 2000 r. o przeciwdziałaniu wprowadzaniu do
obrotu finansowego warto ci majątkowych pochodzących z nielegalnych
lub nieujawnionych źródeł oraz o przeciwdziałaniu finansowaniu terroryzmu
(Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1505, z późn. zm.), która wprowadzając
obowiązki z zakresu przeciwdziałania „praniu pieniędzy” i finansowaniu
terroryzmu, powinna obejmować swym zakresem wszystkie podmioty
dokonujące czynno ci związane z po rednictwem w przenoszeniu warto ci
majątkowych, w tym również spółkę zależną od KDPW S.A., której zostały
przekazane do wykonywania czynno ci obejmujące prowadzenie rachunków
papierów warto ciowych.
Projekt zakłada zmianę funkcjonującego obecnie w Polsce modelu nadzoru nad
rynkiem towarowym. Powyższe również w dużej mierze stanowi konsekwencję
transponowania do polskiego porządku prawnego przepisów dyrektywy
w sprawie rynków instrumentów finansowych. Zgodnie ze wskazaną dyrektywą,
derywaty opiewające na towary giełdowe szeregowane są do kategorii
instrumentów finansowych, co z kolei przesądza o tym, że obrót nimi w sposób
zorganizowany (rozumiany jako organizowanie rynku) dokonywany może być
wyłącznie na rynkach regulowanych lub w alternatywnych systemach obrotu
organizowanych przez licencjonowane firmy inwestycyjne (lub rynki regulo-
wane). Powyższe spowodowało konieczno ć „przeniesienia” regulacji doty-
czących towarowych instrumentów pochodnych z ustawy z dnia 26 paź-
dziernika 2000 r. o giełdach towarowych (Dz. U. z 2005 r. Nr 121, poz. 1019,
z późn. zm.) do ustawy o obrocie instrumentami finansowymi. Powyższe
spowodowało w efekcie ograniczenie materii ustawy o giełdach towarowych
wyłącznie do regulacji z zakresu rynku rzeczywistego towarów giełdowych,
z zastrzeżeniem praw majątkowych, które ze względu na charakter podmiotów
zaangażowanych w obrót tymi prawami, nie będą kwalifikowane przez przepisy
ustawy o obrocie instrumentami finansowymi do katalogu instrumentów
finansowych (prawa majątkowe spełniające kryteria ustalone w art. 38 ust. 4
rozporządzenia Komisji (WE) nr 1287/2006 z dnia 10 sierpnia 2006 r. wpro-
wadzającego
rodki wykonawcze do dyrektywy 2004/39/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady w odniesieniu do zobowiązań przedsiębiorstw inwesty-

12



cyjnych w zakresie prowadzenia rejestrów, sprawozdań z transakcji, przej-
rzysto ci rynkowej, dopuszczania instrumentów finansowych do obrotu oraz
pojęć zdefiniowanych na potrzeby tejże dyrektywy).
Jednocze nie ze względu na funkcjonujący obecnie rynek towarowy działający
na podstawie ustawy z dnia 6 października 2000 r. o giełdach towarowych,
który z zamierzenia miał organizować również obrót instrumentami finan-
sowymi, projekt został uzupełniony o propozycję przepisów przej ciowych
umożliwiających podmiotowi organizującemu ten rynek dostosowanie się do
projektowanych przepisów i uzyskanie w ten sposób statusu podmiotu
organizującego rynek regulowany (w zakresie obrotu instrumentami finan-
sowymi). W projekcie założono ponadto obniżenie wymogów kapitałowych dla
spółek ubiegających się o uzyskanie statusu rynku regulowanego oraz
umożliwienie organizowania spółkom prowadzącym rynki giełdowe lub
pozagiełdowe obrotu towarami rzeczywistymi. Należy przy tym podkre lić, iż
pomimo obniżenia omawianego wymogu, warunki kapitałowe dla regulowanego
rynku giełdowego (10 mln zł) pozostaną w dalszym ciągu wyższe niż
przewidziane dla regulowanych rynków pozagiełdowych, które również zgodnie
z koncepcją przyjętą w projekcie ulegają obniżeniu do 5 mln zł. Biorąc pod
uwagę względy, o których mowa wyżej, w projekcie obniżeniu uległa również
minimalna liczba firm inwestycyjnych, których zobowiązanie do działania na
rynku musi istnieć już w momencie ubiegania się przez podmiot organizujący
ten rynek o stosowne zezwolenie. Podkre lenia jednocze nie wymaga fakt, iż
przewidziane w projekcie zmiany odno nie wymogów kapitałowych dotyczących
spółek prowadzących rynek regulowany nie wpłyną niekorzystnie na bez-
pieczeństwo rynku instrumentów finansowych, gdyż uwzględniają one rodzaj
i skalę ryzyka związanego z organizowaniem rynku finansowego. Powyższe
jest przede wszystkim konsekwencją zmiany formuły, według której badana
będzie sytuacja finansowa danego podmiotu: obecne przepisy statuują obo-
wiązek posiadania kapitału założycielskiego w okre lonej wysoko ci, natomiast
przepisy obecnie projektowane odnosić będą wprowadzane wysoko ci do
tzw. kapitałów własnych, czyli wielko ci ruchomej odzwierciedlającej aktualną
kondycję finansową badanego podmiotu.

13



Dodatkowym skutkiem zmian polegających na objęciu towarowych instru-
mentów pochodnych z ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach
towarowych postanowieniami ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, jest
rezygnacja z dalszego utrzymywania w ustawie o giełdach towarowych
instytucji maklera niezależnego. Zgodnie z przepisami tej ustawy przez maklera
niezależnego rozumiano osobę fizyczną, wpisaną na listę maklerów giełd
towarowych lub maklerów papierów warto ciowych, która jest członkiem giełdy
towarowej i zawiera transakcje giełdowe w imieniu własnym i na własny
rachunek, na warunkach okre lonych w ustawie. Makler niezależny mógł być
wyłącznie stroną transakcji giełdowych zawieranych na rachunek własny,
których przedmiotem są towary giełdowe, o których mowa obecnie w art. 2 pkt 2
lit. d i e ustawy o giełdach towarowych (instrumenty pochodne, które jak
wskazano wyżej, objęte zostaną zasadami obrotu ustanowionymi w ustawie
o obrocie instrumentami finansowymi).
Wskazane zmiany, w założeniach, powinny prowadzić do zmniejszenia
obciążeń biurokratycznych dla uczestników obrotu towarowego i potencjalnie
przyczynić się do rozwoju tego rynku. Umożliwienie regulowanym rynkom
giełdowym lub pozagiełdowym prowadzenia działalno ci w zakresie
organizowania obrotu rzeczywistymi towarami na zasadach identycznych do
tych, na jakich obecnie organizowany jest on przez towarowe rynki giełdowe,
ma z kolei zapewnić jednakowe traktowanie wszystkich podmiotów
uczestniczących w tym obrocie i umożliwić uzyskanie statusu rynku regu-
lowanego przez platformy organizujące obrót jednocze nie w zakresie
instrumentów terminowych i towarów rzeczywistych. Analogiczne powody legły
również u podstaw propozycji obniżenia wymogów kapitałowych dla rynku
regulowanego.
W przypadku spółek prowadzących regulowany rynek giełdowy i pozagiełdowy,
zamierzających organizować obrót rzeczywistymi towarami giełdowymi,
proponuje się by uzyskały one takie prawo wskutek złożenia zawiadomienia
skierowanego do Komisji Nadzoru Finansowego (dodawane ust. 3a-3c w art. 21
oraz ust. 3a-3c w art. 33 ustawy), nie za wskutek uzyskania zezwolenia, jak
to ma miejsce w przypadku spółki akcyjnej zamierzającej prowadzić giełdę

14



towarową. Za przyjęciem takiej formuły przemawia fakt, iż spółki prowadzące
rynki regulowane są obowiązane do spełnienia surowszych wymogów
kapitałowych oraz techniczno-organizacyjnych, niż w przypadku warunków
przewidzianych przy tworzeniu i funkcjonowaniu giełd towarowych. Nie bez
znaczenia jest również podwyższony stopień zawodowego charakteru
działalno ci podmiotów prowadzących rynek regulowany, wynikający w na-
turalny sposób z organizacji obrotu instrumentami finansowymi. Niezależnie od
powyższego, przyjęto rozwiązanie zastrzegające prawo zgłoszenia sprzeciwu
przez Komisję Nadzoru Finansowego, w sytuacji gdyby planowana organizacja
obrotu towarami giełdowymi mogła naruszyć bezpieczeństwo obrotu tymi
towarami, jak i wpłynąć na bezpieczeństwo prowadzonego obrotu instru-
mentami finansowymi. Kierując się tymi samymi przesłankami ustanowiono
kontrolę następczą Komisji Nadzoru Finansowego sposobu prowadzenia obrotu
rzeczywistymi towarami giełdowymi, która zaistnieje przy zmianach w regu-
laminie obrotu towarami giełdowymi wprowadzanych przez spółki prowadzące
rynki regulowane.
W związku z planowanym dopuszczeniem możliwo ci uzyskiwania statusu
rynku regulowanego przez platformy organizujące obrót jednocze nie w za-
kresie towarowych instrumentów terminowych i towarów rzeczywistych oraz
związanym z tym poszerzeniem potencjalnego zakresu działalno ci rynku
regulowanego, w projekcie zaproponowano zmianę definicji pojęcia giełda
(nowelizowany pkt 10 w art. 3 ustawy), które obecnie ograniczone jest
wyłącznie do rynków papierów warto ciowych. W konsekwencji dokonywanych
zmian pojawiła się również konieczno ć rezygnacji z funkcjonującej dotychczas
w przepisach ustawy o obrocie instrumentami finansowymi koncepcji towa-
rowego rynku instrumentów finansowych, jako rynku regulowanego. W pro-
jekcie zaproponowano również, aby spółka prowadząca regulowany rynek
giełdowy miała prawo zamieszczać w swojej firmie wyrazy „giełda papierów
warto ciowych” wyłącznie w przypadku, gdy organizuje ona na prowadzonym
przez siebie rynku obrót papierami warto ciowymi. W przypadku nieorga-
nizowania obrotu papierami warto ciowymi spółka prowadząca rynek giełdowy
mogłaby natomiast posługiwać się w swojej firmie wyrazami „giełda instru-