Poselski projekt ustawy o rodzinnej opiece zastępczej

34
12) w art. 110 dodaje się ust. 6a w brzmieniu:

„6a. O rodek pomocy społecznej wykonuje również zadania okre lone
w ustawie z dnia … 2007 r. o rodzinnej opiece zastępczej, w zakresie
okre lonym w tej ustawie.”;

13) w art. 112:

a) dodaje się ust. 4a w brzmieniu:

„4a. Powiatowe centrum pomocy rodzinie wykonuje również
zadania okre lone w ustawie z dnia … 2007 r. o rodzinnej opiece
zastępczej, w zakresie okre lonym w tej ustawie.”,

b)
uchyla
się ust. 11.


Dział VII
Przepisy dostosowawcze, przejściowe i końcowe

Art. 68.

Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wej cia w życie ustawy stosuje
się przepisy dotychczasowe.

Art. 69.


Starostowie przedstawią zawodowym niespokrewnionym z dzieckiem rodzinom
zastępczym w terminie miesiąca od dnia wej cia w życie niniejszej ustawy projekty
zmian umów o pełnienie funkcji zawodowej niespokrewnionej z dzieckiem rodziny
zastępczej, dostosowujących umowy zawarte przed dniem wej cia w życie niniejszej
ustawy do wymagań okre lonych w niniejszej ustawie.

Art. 70.

Sądy opiekuńcze dostarczą wojewodom w terminie 3 miesięcy od dnia wej cia w
życie niniejszej ustawy odpisy zarządzeń, o którym mowa w art. 109 § 2 pkt 5 oraz
orzeczeń na podstawie art. 110 -112 ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy
wydanych w okresie 3 lat przed dniem wej cia w życie niniejszej ustawy.

Art. 71.

1. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) wstępuje z mocy prawa z dniem wej cia w
życie niniejszej ustawy w prawa i obowiązki starosty wynikające z decyzji
administracyjnych, wydanych przez starostę w odniesieniu do spokrewnionych rodzin
zastępczych z obszaru danej gminy, które stały się ostateczne przed tym dniem.
2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) wstępuje z mocy prawa w prawa i obowiązki
starosty wynikające z decyzji administracyjnych wydanych po dniu wej cia w życie
ustawy, z dniem, w którym decyzje te stają się ostateczne.

35
3. Starostowie przekażą niezwłocznie wójtom (burmistrzom, prezydentom miast)
dokumentacje związane z decyzjami, o których mowa w ust. 1 i 2.

Art. 72.

Osoby pełniące funkcję rodziców zastępczych przed dniem wej cia w życie ustawy
pełnią te funkcje po tym dniu.

Art. 73.

Dotychczasowe przepisy wykonawcze wydane na podstawie art. 78 ust. 11, art. 81
ust. 10, art. 83 ust. 13 oraz art. 90 ust. 4 ustawy o pomocy społecznej zachowują
moc do czasu wej cia w życie przepisów wykonawczych wydanych na podstawie
niniejszej ustawy, nie dłużej niż 6 miesięcy.

Art. 74.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy.

U Z A S A D N I E N I E
Ogólna charakterystyka projektu ustawy o rodzinnych formach opieki zastępczej.

Projekt ustawy swym zakresem obejmuje wszelkie kwestie związane z opieką
nad dzieckiem pozbawionym opieki rodziny biologicznej. Dzięki zebraniu w jednym
akcie normatywnym regulacji dotyczących:
- zasad sprawowania rodzinnej opieki zastępczej;
- form rodzinnej opieki zastępczej;
- praw dziecka umieszczonego w rodzinnej opiece zastępczej;
- praw i obowiązków rodziców zastępczych;
- zadań władz publicznych w zakresie zapewnienia dziecku rodzinnej opieki
zastępczej, został stworzony system opieki nad dzieckiem, który w sposób sprawny i
kompleksowy ma możliwość zapewnić dziecku pozbawionemu opieki rodziny
biologicznej szanse wychowania rodziny stabilnym i rodzinnym środowisku
wychowawczym.

Głównym celem ustawy jest:
Zapewnienie każdemu dziecku stabilnego, trwałego i rodzinnego środowiska
wychowawczego. Obowiązek w tym zakresie spoczywa na Państwie. Aby w
odpowiedni sposób zaakcentować to doniosłe zadanie, jakie ma do spełnienia władza
publiczna, projekt ustawy zawiera preambułę. Mając świadomość, że w obowiązującym
porządku prawnym nie ma tradycji umieszczania preambuł w ustawach, uwzględniając
fakt, że tak ważne społecznie ustawy jak ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w
rodzinie lub ustawa o planowaniu rodziny, ochrony płodu ludzkiego i warunkach
dopuszczalności przerywania ciąży posiadają preambuły, pragnąc podkreślić wpływ
jaki ma ustawa dla funkcjonowania społeczeństwa, w projekcie ustawy została
umieszczona preambuła.
Dotychczasowy stan prawny obejmował szereg regulacji znajdujących się w kilku
odrębnych aktach prawnych takich jak ustawa o pomocy społecznej lub kodeks
rodzinny i opiekuńczy. Obowiązujące normy prawne cechowała znaczna ogólność, co
w praktyce powodowało powstawanie licznych wątpliwości interpretacyjnych

i skutkowało niejednolitą praktyką postępowania w ramach opieki zastępczej na

2



.
różnych obszarach kraju. Brak spójności w interpretacji przepisów przysparza wielu
rodzinom zastępczym praktycznych problemów w sprawowaniu opieki nad dziećmi, a
ponadto nie zachęca rodzin, które mogłyby starać się o status rodzin zastępczych, do
podjęcia się obowiązków związanym z opieką nad dziećmi. Podstawowe zasady
dotyczące systemu rodzinnej opieki nad dzieckiem są zawarte w ustawie z dnia 12
marca 2004 roku o opiece społecznej (Dz.U. nr 64 poz. 593 z późn. zm.) oraz w
kodeksie rodzinnym i opiekuńczym z 25 lutego 1964 r. (Dz. U. z dnia 5 marca 1964 r. z
późn. zm.). Pewne ogólne uregulowania pomocnicze, ogólne zasady oraz przepisy
szczegółowe zawarte są w szeregu innych aktów prawnych (np. Kodeks Cywilny,
Kodeks Postępowania Administracyjnego, Kodeks Postępowania Cywilnego, ustawa o
samorządzie powiatowym).
Ponadto szczegółowo tą problematykę regulują rozporządzenia:
Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 5 listopada 2004 r. w sprawie
określenia zryczałtowanej kwoty na utrzymanie dziecka oraz stawek na bieżące
funkcjonowanie placówki rodzinnej (Dz. U. nr 245 poz. 2461). Rozporządzenie
Ministra Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2004 r. w sprawie udzielania pomocy na
usamodzielnienie, kontynuowanie nauki oraz zagospodarowanie (Dz.U z 12 stycznia
2005 r., Nr 6, poz. 45). Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 18
października 2004 r. w sprawie rodzin zastępczych (Dz.U. z 2004 r., Nr 233, poz.
2344). Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 14 lutego 2005 r. w sprawie
placówek opiekuńczo-wychowawczych (Dz.U. z 2005 r. nr 37 poz. 331).
Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 30 września 2005 r. w sprawie
ośrodków adopcyjno-opiekuńczych (Dz.U. z 2005 r. nr 205 poz 1701).
Przyjęcie nowych rozwiązań pozwoli na udzielenie rodzinie biologicznej, która
nie zapewnia dziecku opieki, szybkiej i skutecznej pomocy, tak by dziecko mogło do
niej wrócić. Gdy jednak pomimo udzielonej odpowiedniej pomocy rodzina biologiczna
nie jest w stanie zapewnić dziecku odpowiedniej opieki, a jego dobro jest w tej rodzinie
zagrożone, koniecznym jest podjęcie działań przez Państwo. Rodziny zastępcze jako
forma opieki niewątpliwe rodzinna, a nadto posiadająca cechy trwałości i stabilności,
mogą zastępować rodzinę biologiczną, gdy nie ma perspektyw opieki rodziny
biologicznej dla dziecka lub adopcji. Z zasady dziecko nie powinno być umieszczane w
placówka opiekuńczo-wychowawczych innych niż rodzinne, gdyż instytucje te nie są w
stanie zaspokoić podstawowego prawa dziecka, jakim jest wychowanie w rodzinie. W


3



.
związku z powyższym władza publiczna powinna starać się pozyskiwać rodzinne formy
opieki nad dzieckiem dla każdego dziecka umieszczonego w placówce opiekuńczo-
wychowawczej.

Zakres ustawy określony w art. 1 wyznacza pięć obszarów objętych regulacją
wynikające z istoty samej ustawy, ale także z praktycznej potrzeby jednoznacznego
określenia praw i obowiązków dzieci oraz rodziców zastępczych. Wyznaczenie
odpowiednich zadań władzom publicznym przy jednoczesnym sformułowaniu form
rodzinnej opieki zastępczej zapewni stworzonemu systemowi należyte funkcjonowanie
i ułatwi w praktyce tworzenie i wspieranie rodzin zastępczych.

Definicje zawarte w art.2 służą ujednoliceniu terminologicznemu sformułowań
użytych w ustawie, a jednocześnie funkcjonujących obecnie jednak w różnych
pojęciowo znaczeniach. Mając na uwadze porządkujący charakter ustawy,
zdecydowano się na zdefiniowanie rodzinnej opieki zastępczej z podkreśleniem jej
tymczasowego charakteru wynikającego z konstrukcji prawnej, która zakłada określony
czas trwania rodzinnej opieki zastępczej. Dziecko umieszczone w takiej opiece
powinno, z zasady wrócić albo do rodziny biologicznej albo, jeśli nie jest to możliwe,
powinno trafić do adopcji, która zapewnia mu trwałe, rodzinne i stabilne środowisko
wychowawcze. Wprowadzenie definicji rodzinnej opieki zastępczej ma doprecyzować,
czym są rodziny zastępcze oraz kiedy i jak mają być ustanawiane.
Rodzina
zastępcza powinna być ustanowiona, gdy dziecko jest pozbawione
trwale lub czasowo opieki rodzinnej np. gdy dziecko zostało porzucone przez rodziców
lub gdy rodzice nie są w stanie zająć się dzieckiem i w związku z tym zagrożone jest
jego dobro. W takiej sytuacji zabranie dziecka z rodziny jest dopuszczalne, jeżeli nie ma
możliwości pracy z rodziną biologiczną i dzieckiem bez zabierania go z tej rodziny.
Zabranie dziecka z rodziny biologicznej ma być ostatecznością, gdy jego dobro jest
zagrożone i pod warunkiem, że równocześnie zostanie podjęta praca z rodziną
biologiczną.

Za niecelowe uznano wprowadzanie nowej definicji rodziny, stąd odesłanie do
ustawy o pomocy społecznej.

Wyznaczone przez art. 3 zasady sprawowania rodzinnej opieki zastępczej
zawierają naczelną zasadę kierowania się dobrem dziecka. W ten sposób nawiązano do