Poselski projekt ustawy o rodzinnej opiece zastępczej

19



.
pomocy społecznej starosta, a w stosunku do placówek o zasięgu regionalnym
marszałek województwa ustala corocznie średni miesięczny koszt utrzymania dziecka w
placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Po analizie wysokości tej kwoty w różnych
powiatach przyjęto, że średni miesięczny koszt utrzymania wychowanka wynosi ok.
2.500 zł, czyli w skali roku jest to kwota ok. 30.000 zł.
- Trudno jest przewidzieć w jakim tempie dzieci będą mogły przejść do rodzin
zastępczych. Jednakże przy przyjętym trybie odchodzenia dzieci z placówek
opiekuńczo wychowawczych ze wstępnych obliczeń wynika, że możliwe będzie
odejście około 2100 dzieci w pierwszym roku działania ustawy, czyli ok. 1/10 dzieci.
Jednocześnie możliwe będzie likwidowanie placówek opiekuńczo-wychowawczych.
Ponieważ dzieci będą odchodziły z poszczególnych placówek nierównomiernie, nie jest
obecnie możliwe oszacowanie ile placówek corocznie będzie można likwidować.
- Należy wziąć pod uwagę, że przy malejącej liczbie dzieci w ośrodku zwiększy się
przeciętny koszt utrzymania jednego wychowanka w placówce opiekuńczo-
wychowawczej, ale całościowy koszt utrzymania wszystkich wychowanków będzie
niższy.
2. Oszczędności zostaną uzyskane w wyniku wzrostu efektywności współpracy z
rodziną biologiczną dzieci i umożliwi to powrót tych dzieci do rodzin. Tym samym
dzieci będą krócej przebywać w rodzinach zastępczych i zwiększy się dynamika
przepływu dzieci w rodzinach zastępczych. Nie jest możliwe oszacowanie
oszczędności, jakie zostaną uzyskane w wyniku wprowadzenia tego rozwiązania.
3. Zgodnie z założeniem projektu ustawy te dzieci, które nie mają szansy na
powrót do rodziny biologicznej (ze względu na brak postępów w pracy z rodziną
biologiczną) będą przekazywane do rodzin adopcyjnych. W tej sytuacji zmniejszy
się liczba dzieci znajdujących się w rodzinach zastępczych, aczkolwiek będą ponoszone
koszty na obsługę rodzin adopcyjnych (nie będzie to jednak koszt dodatkowy, gdyż z
rodzinami zastępczymi też jest prowadzona praca socjalna i różnego rodzaju terapie).
Nie jest możliwe oszacowanie oszczędności, jakie zostaną uzyskane w wyniku
wprowadzenia tego rozwiązania.
4. Ze względu na trudności z dokonaniem szacunków zupełnie pominięta została
kwestia oszczędności, jakie będą wynikać ze zmniejszania się liczby dzieci


20



.
umieszczanych w rodzinach zastępczych spokrewnionych. Obecnie stanowią one ok.
84% wszystkich rodzin zastępczych i generują większość kosztów ponoszonych na
rodzicielstwo zastępcze. Ze wstępnego rozeznania wynika, że znaczący odsetek tych
rodzin przestanie funkcjonować dając tym samym znaczne oszczędności.

Oszczędności uzyskane w związku z działaniami zaplanowanymi w projekcie
ustawy o rodzinach zastępczych:
Wyszczególnienie Metoda
liczenia
Obliczenie
Wynik
Coroczny wzrost liczby Wzrost liczby dzieci w
Ók. 1400 dzieci
Roczny koszt
dzieci odchodzących z rodzinach niespokrewnionych
utrzymania
placówek opiekuńczo-
(bez rodzin o charakterze
dzieci, które
wychowawczych do rodzin pogotowia opiekuńczego)
odejdą z
zastępczych
pomiędzy latami 2005 i 2006.

placówek
niespokrewnionych.


opiekuńczo-
Dwukrotność w/w wzrostu.
Ok. 2800 dzieci
wychowawczych


do rodzin
¾ wielkości założonego wzrostu Ok. 2100 dzieci
zastępczych:
liczby dzieci w rodzinach

zastępczych niespokrewnionych

63.000.000 zł


Roczny koszt utrzymania
30.000 zł
jednego dziecka w placówce
opiekuńczo-wychowawczej.
Koszt utrzymania
Brak danych
-
-
placówek, które będą
likwidowane

Podsumowanie:
W powyższych szacunkach dokonano wstępnych obliczeń wybranych najważniejszych
aspektów funkcjonowania systemu opieki nad dziećmi umieszczonymi w rodzinach
zastępczych i placówkach opiekuńczo-wychowawczych. Na obecnym etapie nie jest
możliwe określenie kwoty wydatków dodatkowych, które zostaną wygenerowane w
związku z wprowadzeniem rozwiązań omawianego projektu ustawy, ani oszczędności
wynikających z tego tytułu. Wykazane w tabelach wielkości mają za zadanie pomóc
zorientować się w skali kosztów i oszczędności, jednak błędem byłoby na obecnym
etapie sumowanie poszczególnych wartości. Przede wszystkim są one wstępne, opierają
się na bardzo ogólnych założeniach. Po drugie, nie wszystkie elementy można na
obecnym etapie uwzględnić, np. nie wiadomo jak wiele dzieci będzie mogło wrócić do


21



.
rodzin biologicznych w wyniku intensyfikacji pracy z tymi rodzinami. Bardziej
pogłębione analizy będą możliwe dopiero w trakcie wdrażania zaproponowanych
rozwiązań.
Wstępny przegląd kosztów i oszczędności może sugerować, że zdecydowanie
więcej elementów jest po stronie kosztów i że ich wartość przewyższa oszczędności.
Należy jednak zauważyć że:
- Wprowadzenie rozwiązań ustawy i osiągnięcie docelowych założeń (wszystkie dzieci
przejdą z placówek do rodzin zastępczych) z pewności spowoduje zmniejszenie
kosztów funkcjonowania całego systemu opieki nad dziećmi wychowywanymi poza
rodzinami biologicznymi.
- Na każdym kolejnym etapie wdrażania rozwiązań zaprojektowanych w ustawie coraz
szybciej będą maleć koszty i będą rosnąć oszczędności.
- Momentem przełomowym może się okazać wypracowanie metod pracy z rodzinami
biologicznymi, które po pierwsze zapobiegną konieczności odłączania dzieci od tych
rodzin, a po drugie umożliwią powrót w sytuacji gdy dziecko znalazło się w rodzinie
zastępczej bądź placówce.
- Zdecydowanie prościej jest oszacować koszty wdrażania ustawy, gdyż wiele
rozwiązań opiera się na już funkcjonujących mechanizmach. Projekcja oszczędności w
dużej mierze jest niemożliwa, gdyż zależy od efektywności wdrażania rozwiązań
ustawy. Należy jednak pamiętać, że w powyższej analizie zdecydowanie wyższe
niedoszacowania są po stronie oszczędności, tymczasem po stronie kosztów
zidentyfikowano większość elementów.

Wdrożenie proponowanych rozwiązań spowoduje:
Wejście w życie ustawy ułatwi sprawowanie opieki nad dziećmi w rodzinnych formach
opieki zastępczej. Jednocześnie rozwiąże dotychczasowe problemy prawno
kompetencyjne i sprawi, że więcej osób będzie decydowało się na założenie rodziny
zastępczej. W dalszej kolejności ustawa wywoła faktyczny prymat rodzinnych form
opieki nad instytucjonalnymi. Zakładamy, iż w wyniku wejścia w życie ustawy, nastąpi
rozwój rodzinnych form opieki. Dzięki temu realizowana będzie zasada wychowania
dziecka w rodzinie podkreślana w wielu aktach prawnych.


22



.
Do zakresu przedmiotowego regulowanego niniejszą ustawą odnoszą się
następujące akty prawa międzynarodowego i akty ustawodawcze Unii
Europejskiej:
Konwencja o prawach dziecka Nowy Jork 20 listopada 1989 rok (Dz. U. 91.120.526).
Europejska konwencja o wykonywaniu praw dzieci Strasburg 25 stycznia 1996 roku
(Dz. U. 00.107.1128).
Rezolucja Komitetu Ministrów Rady Europy nr 77(33) z 3 listopada 1997 r. w sprawie
umieszczania dzieci poza rodziną.
Konwencja o przysposobieniu dzieci z dnia 24 kwietnia 1967 roku (Strasburg).

Projekt ustawy jest zgodny z ww. aktami prawa międzynarodowego i unijnego.



Warszawa, 22 stycznia 2008 r.
BAS-WAEM-31/08

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Opinia
w sprawie zgodności poselskiego projektu ustawy o rodzinnej opiece
zastępczej (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Joanna Kluzik-
Rostkowska) z prawem Unii Europejskiej

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992
roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (tekst jednolity: Monitor Polski z 2002 r.,
Nr 23, poz. 398 z późn. zm.) sporządza się następującą opinię:

1. Przedmiot projektu ustawy
Projekt ustawy swym zakresem obejmuje kwestie związane z opieką nad
dzieckiem pozbawionym rodziny biologicznej. Projekt określa zasady
sprawowania rodzinnej opieki zastępczej, formy rodzinnej opieki zastępczej,
prawa dziecka umieszczonego w rodzinnej opiece zastępczej, prawa i obowiązki
rodziców zastępczych oraz zadania władz publicznych w zakresie zapewnienia
dziecku rodzinnej opieki zastępczej. W szczególności projekt ustawy określa
jakie zadania w zakresie rodzinnej opieki zastępczej będą realizowane przez
powiatowe centra pomocy rodzinie, ośrodki adopcyjno-opiekuńcze, ośrodki
pomocy społecznej. Projekt ustawy zawiera szczegółowe przepisy dotyczące
rodzin zastępczych, a także rodzinnych domów dziecka. W projekcie znajdują
się również przepisy regulujące usamodzielnianie wychowanków rodzinnej
opieki zastępczej oraz finansowanie rodzinnej opieki zastępczej.
Zgodnie z art. 74 projektu, ustawa wchodzi w życie po upływie 6
miesięcy. Art. 74 projektu nie określa, od którego dnia (dzień uchwalenia, dzień
opublikowania w Dzienniku Ustaw) biegnie termin 6 miesięcy.

2. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objętej projektem
Projekt reguluje materie objęte zakresem obowiązywania art. 49 Traktatu
ustanawiającego Wspólnotę Europejską (Dz. U. z 2004 r. Załącznik nr 2 do nru
90, poz. 864, dalej: TWE).

3. Analiza przepisów projektu pod kątem ustalonego stanu prawa
Unii Europejskiej.
Rodzinna opieka zastępcza jest usługą społeczną świadczoną przez osoby
upoważnione do tego przez państwo. Jako taka podlega art. 49 TWE, który
w akapicie pierwszym stanowi, że ograniczenia w swobodnym świadczeniu