Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze, ustawy o radcach prawnych oraz ustawy - Prawo o notariacie

Warszawa, 10 września 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-109(5)/08

Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej






Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


- o zmianie ustawy - Prawo o adwokaturze,
ustawy o radcach prawnych oraz ustawy
- Prawo o notariacie (druk nr 511).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra
Sprawiedliwości do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.



(-) Donald Tusk
Stanowisko Rządu
w sprawie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze,
ustawy o radcach prawnych oraz ustawy – Prawo o notariacie
(druk nr 511)
W intencji projektodawców, projekt ma dostosować przepisy ustaw: z dnia 26 maja
1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058, z późn. zm.) oraz z dnia
6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, z późn. zm.) do
sytuacji prawnej zaistniałej po wyrokach Trybunału Konstytucyjnego: z dnia 19 kwietnia
2006 r., sygn. K 6/06 oraz z dnia 8 listopada 2006 r., sygn. K 30/06.
W wyrokach powyższych Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność
z Konstytucją niektórych przepisów ustaw: Prawo o adwokaturze oraz o radcach prawnych.
W wyroku z dnia 19 kwietnia 2006 r. (sygn. akt K 6/06) Trybunał Konstytucyjny
stwierdził, co następuje:
1) art. 1 pkt 5 lit. b ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo
o adwokaturze i niektórych innych ustaw, zmieniający brzmienie art. 58 pkt 12 lit. b
ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123,
poz. 1058, Nr 126, poz. 1069 i Nr 153, poz. 1271, z 2003 r. Nr 124, poz. 1152, z 2004 r.
Nr 34, poz. 303, Nr 62, poz. 577 i Nr 202, poz. 2067 oraz z 2005 r. Nr 163, poz. 1361
i Nr 169, poz. 1417) w zakresie, w jakim pozbawił samorząd adwokacki wpływu na
ustalenie zasad składania egzaminu adwokackiego, odpowiedniego do sprawowania
pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu adwokata, jest niezgodny z art. 17 ust. 1
Konstytucji;
2) art. 4 ust. 1a ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, dodany na podstawie
art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze
i niektórych innych ustaw, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji;
3) art. 66 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, w brzmieniu
nadanym przez art. 1 pkt 7 lit. a ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy –
Prawo o adwokaturze i niektórych innych ustaw, w zakresie, w jakim stwarza możliwość
dopuszczenia do wykonywania zawodu adwokata osób, które po złożeniu wskazanych
w nim egzaminów nie wykazują się odpowiednią praktyką w zawodzie prawniczym, jest
niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji;
4) art. 66 ust. 1a pkt 2 – 4 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, dodany na
podstawie art. 1 pkt 7 lit. b ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo
o adwokaturze i niektórych innych ustaw, jest niezgodny z art. 2 i art. 17 ust. 1
Konstytucji;
5) art. 76b ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, dodany na podstawie art. 1
pkt 17 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze
i niektórych innych ustaw, rozumiany jako odnoszący się również do aplikantów
adwokackich, którzy rozpoczęli odbywanie aplikacji przed dniem wejścia w życie ustawy
z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze i niektórych innych
ustaw, jest niezgodny z zasadą ochrony interesów w toku wynikającą z art. 2 Konstytucji;
6) art. 78 ust. 1 i 6 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, w brzmieniu
nadanym przez art. 1 pkt 19 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo
o adwokaturze i niektórych innych ustaw, jest niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji;
7) art. 78i ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, dodany na
podstawie art. 1 pkt 20 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo
o adwokaturze i niektórych innych ustaw, jest niezgodny z art. 17 ust 1 Konstytucji.
Z kolei w wyroku z dnia 8 listopada 2006 r. (sygn. akt K 30/06) Trybunał
Konstytucyjny stwierdził, że:
1) art. 2 pkt 23 lit. a ustawy z 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze
i niektórych innych ustaw, zmieniający brzmienie art. 60 pkt 8 lit. c ustawy z dnia 6 lipca
1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, Nr 126, poz. 1069
i Nr 153, poz. 1271, z 2003 r. Nr 124, poz. 1152, z 2004 r. Nr 34, poz. 303, Nr 62,
poz. 577 i Nr 202, poz. 2067, z 2005 r. Nr 163, poz. 1361 i Nr 169, poz. 1417 oraz
z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711), w zakresie, w jakim pozbawił samorząd radcowski
wpływu na ustalenie zasad składania egzaminu radcowskiego, odpowiedniego do
sprawowanej pieczy nad należytym wykonywaniem zawodu radcy prawnego, jest
niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji;
2) art. 6 ust. 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym przez
art. 2 pkt 2 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze
i niektórych innych ustaw, jest niezgodny z art. 2 Konstytucji;
2
3) art. 25 ust. 1 pkt 2 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym
przez art. 2 pkt 6 lit. a ustawy z 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo
o adwokaturze i niektórych innych ustaw, w zakresie, w jakim stwarza możliwość
dopuszczenia do wykonywania zawodu radcy prawnego osób, które po złożeniu
wskazanych w nim egzaminów nie wykazują się odpowiednią praktyką w zawodzie
prawniczym, jest niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji;
4) art. 25 ust. 2 pkt 2 – 4 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym
przez art. 2 pkt 6 lit. b ustawy z 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo
o adwokaturze i niektórych innych ustaw, jest niezgodny z art. 2 i art. 17 ust. 1
Konstytucji;
5) art. 361 ust. 1 i 6 ustawy z 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym
przez art. 2 pkt 19 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze
i niektórych innych ustaw, jest niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji;
6) art. 369 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, w brzmieniu nadanym
przez art. 2 pkt 20 ustawy z 30 czerwca 2005 r. o zmianie ustawy – Prawo o adwokaturze
i niektórych innych ustaw, jest niezgodny z art. 17 ust. 1 Konstytucji.
Projekt przewiduje także zmianę regulacji w zakresie zasad przeprowadzania naboru
na aplikacje: adwokacką, radcowską i notarialną. Analiza projektowanych regulacji nasunęła
poniższe zastrzeżenia.
1. Należy zauważyć, iż projekt nie uwzględnia niektórych wymogów prawnych
określonych przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 26 marca 2008 r., sygn. K 4/07.
W wyroku tym Trybunał stwierdził niezgodność z Konstytucją RP niektórych przepisów
ustawy – Prawo o notariacie. Trybunał wskazał m.in. na niezgodność z Konstytucją art. 74 § 6
ustawy – Prawo o notariacie, w myśl którego Minister Sprawiedliwości sporządza w każdym
roku zestaw pytań i tematów na potrzeby egzaminu notarialnego. Zdaniem Trybunału taka
regulacja pomija udział samorządu notarialnego w ustalaniu zestawu pytań i tematów
egzaminu notarialnego. Wydaje się, iż regulacja zawarta w projektowanym art. 74 § 8 ustawy
– Prawo o notariacie, zgodnie z którą w skład zespołu do przygotowania pytań i tematów na
egzamin notarialny wchodzić ma 7 osób, w tym 5 przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości
oraz 2 przedstawicieli delegowanych przez Krajową Radę Notarialną, nie będzie odpowiadać
w pełni wymogom prawnym określonym przez Trybunał. Brak bowiem gwarancji realnego
3
wpływu przedstawicieli samorządu notarialnego na decyzje podejmowane przez zespół
(gwarancją taką mógłby być choćby wymóg podejmowania decyzji przy udziale wszystkich
członków zespołu).
2. Projektowany art. 66 ustawy – Prawo o adwokaturze (oraz art. 25 ustawy o radcach
prawnych) ustanawia katalog osób, co do których nie stosuje się wymogu odbycia aplikacji
i złożenia egzaminu zawodowego (ust. 1) oraz osób, które mogą przystąpić do egzaminu
zawodowego bez odbycia aplikacji (ust. 2). Ukształtowanie tego katalogu może budzić
wątpliwości.
Po pierwsze, można wyrazić wątpliwość, czy, z punktu widzenia konieczności nabycia
właściwej praktyki koniecznej do przygotowania do wykonywania zawodu adwokata (radcy
prawnego), wystarczający jest okres 6 miesięcy zatrudnienia, przewidziany dla osób, które
zajmowały stanowisko asesora sądowego lub prokuratorskiego (projektowany art. 66 ust. 1
pkt 4 ustawy – Prawo o adwokaturze oraz art. 25 ust. 1 pkt 4 ustawy o radcach prawnych).
Po drugie, zagwarantowanie właściwego przygotowania, o którym mowa powyżej,
powinno dotyczyć także doktorów nauk prawnych, o których stanowi projektowany art. 66
ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy – Prawo o adwokaturze (art. 25 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy o radcach
prawnych). Także zatem w tym zakresie powinien ulec wydłużeniu okres: wykonywania
przez te osoby czynności, o których mowa w projektowanym art. 66 ust. 1 pkt 7 ustawy –
Prawo o adwokaturze (art. 25 ust. 1 pkt 7 ustawy o radcach prawnych) oraz zatrudnienia na
stanowisku asystenta sędziego (art. 66 ust. 1 pkt 8 ustawy – Prawo o adwokaturze i art. 25
ust. 1 pkt 8 ustawy o radcach prawnych). W odniesieniu do doktorów prawa można
dodatkowo zaznaczyć, iż osoby te, w świetle projektowanych unormowań (w przeciwieństwie
do osób, które zdały egzamin sędziowski lub prokuratorski), nie będą legitymować się
ukończeniem jakiejkolwiek aplikacji, zatem powinno się przewidzieć okres konieczny do
nabycia przez nie właściwej praktyki.
3. Projektowany art. 75a ust. 3 ustawy – Prawo o adwokaturze (art. 331 ust. 3 ustawy
o radcach prawnych) zawiera katalog dziedzin prawa, w których zakresie weryfikuje się
wiedzę kandydatów na aplikantów adwokackich (radcowskich). Katalog ten należałoby
jednak uzupełnić o prawo Unii Europejskiej; zmiana taka wydaje się zasadna w świetle
aktualnych uwarunkowań prawnych i płynącej stąd konieczności znajomości norm tego
prawa przez osoby świadczące pomoc prawną.
4