Poselski projekt ustawy o mediach publicznych

Telewizja Polska i Polskie Radio, zgodnie z art.143 w zakresie ogółu praw i obowiązków
majątkowych (z pewnymi wyłączeniami) stają się z mocy prawa jednostki mediów
publicznych:

1) Telewizji Polskiej-Spółka Akcyjna - państwowa osoba prawna Telewizja Polska,
2) Radia Polskiego-Spółka Akcyjna - państwowa osoba prawna Polskie Radio,
3) spółki radiofonii regionalnej - państwowe osoby prawne, regionalne jednostki
radiofonii.

Innymi słowy, w przepisach dostosowujących projektu ustawy, a zatem mających z ich
istoty jednorazowe zastosowanie, utworzone zostały wymienione wyżej w pkt 1-3 państwowe
osoby prawne, ale taki stan rzeczy, założony na dzień wejścia w życie ustawy, nie jest
bynajmniej traktowany jako spetryfikowany. Rada, za zgodą Komitetu, może bowiem,
korzystając z przysługujących jej na mocy art. 65 ust. 2 ustawy uprawnień, dokonać zmian w
organizacji wskazanych wyżej w pkt. 1-3 jednostek mediów publicznych, co w praktyce może
polegać zwłaszcza na połączeniu takich jednostek albo nawet na swoistej ich konsolidacji, tj.
połączeniu w jedną jednostki radiofonii i jednostki telewizji. Rada ma bowiem w tym zakresie
znaczną swobodę co do wyboru organizacyjnego kształtu wskazanych jednostek mediów
publicznych.


Rada nie będzie natomiast dysponować ową swobodą w odniesieniu do tworzenia i
rozpowszechniania ogólnopolskich programów telewizyjnych i radiowych. W art. 72-74
projektu zakłada się bowiem swoistą ustawową petryfikację co do następujących
programów:

1. TVP1, TVP2 i TVP3, przy czym program TVP3 jest ogólnokrajowym
programem, w którym co najmniej 4 godziny programu stanowią regionalne
programy telewizyjne, nie nadaje on reklam ogólnokrajowych, a program
wspólny TVP3, realizować ma w szczególności potrzeby edukacyjne,
kulturowe oraz dzieci i młodzieży.
2. Programów radiowych I, II, III i IV, przy czym Program II realizować ma w
szczególności potrzeby kulturowe, a Program IV w szczególności potrzeby
młodzieży.


Ustawa zawiera także dalsze, szczegółowe przepisy co do funkcjonowania jednostek
mediów publicznych, w szczególności co do ich obowiązków programowych (art. 79-90), w
tym kwestii nadawania reklam i ich rodzaju oraz ich obowiązków wobec organów państwa i
innych podmiotów (art. 92-97 ).

Nową jednostką przewidzianą w projekcie ustawy jest Portal Mediów Publicznych
(art. 76 i n.), utworzony w celu udostępniania audycji i treści wytworzonych przy udziale
środków publicznych oraz audycji archiwalnych jednostek mediów publicznych, z
umiejscowionym w jego strukturze Archiwum Mediów Publicznych. Portal tworzyć będzie
strony internetowe i wyodrębnione zasoby niezbędne dla realizacji zadań kulturowych,
edukacyjnych i informacyjnych społeczeństwa obywatelskiego, a wśród innych jego zadań
znajduje się m.in. archiwizacja, digitalizacja, remastering i renowacja zasobów archiwalnych.
Działalność tego Portalu może w znaczący sposób ułatwić każdemu zainteresowanemu
bezpłatny dostęp do wszystkich bieżących oraz archiwalnych zasobów medialnych, przy
czym zgodnie z art. 144 ust. 3 ustawy, Portalowi zostaną przekazane materiały archiwalne
tworzące zasób obecnych spółek Telewizja Polska i Polskie Radio oraz archiwum byłego
Komitetu do Spraw Radia i Telewizji "Polskie Radio i Telewizja".


Istotne znaczenie dla funkcjonowania mediów publicznych, ma kwestia obsady
organów zarządzających. Dlatego też w projekcie, na co wskazano już wyżej przy omawianiu
wymagań kwalifikacyjnych oraz konkursowego trybu obsady stanowisk, przyjęto, że
stanowiska dyrektorów jednostek mediów publicznych, którzy kierują nimi i reprezentują je
na zewnątrz, obsadzane będą w drodze konkursu, spośród kandydatów spełniających
wymagania kwalifikacyjne odpowiednie do zajmowanego stanowiska (art. 69 ust. 1 i 2).
Względną niezależność tak wyłonionych dyrektorów w sprawowaniu powierzonych im
funkcji, gwarantować ma ich kadencyjność (4-letnia kadencja, art. 69 ust. 3) oraz
ograniczenie do niezbędnego minimum przypadków ich odwołania.
Jednocześnie wskazać należy, iż w stosunku do obecnej organizacji mediów publicznych
nastąpi znaczne ograniczenie stanowisk kierowniczych (rady nadzorcze, zarządy).

Dział VII. Zasady finansowania jednostek mediów publicznych – art. 98- 105

W dziale VII. projektu uregulowano zasady finansowania jednostek mediów publicznych, w
tym przychody i fundusze jednostek mediów publicznych (art. 98-100 ) oraz ich plany i
sprawozdania finansowe (art. 101-105 ). Przepisy te zapewniają jawność i przejrzystość
finansowania mediów publicznych, czemu służy także obowiązek publikacji w Biuletynie
Informacji Publicznej (art. 105 ).

Dział VIII. Powszechna opłata audiowizualna – art. 106-114

Projekt zakłada, że gros środków służących finansowaniu mediów publicznych
pochodzić będzie z powszechnej opłaty audiowizualnej, która zastąpić ma opłaty
abonamentowe, pobierane obecnie na podstawie przepisów ustawy z dnia 21 kwietnia 2005 r.
o opłatach abonamentowych.
Trzeba wyraźnie zaznaczyć, że powszechna opłata audiowizualna obejmuje nie tylko
prawo do korzystania z radia i telewizji tak jak obecnie, ale też prawo dostępu do zasobów
audiowizualnych zarówno tych archiwalnych jak i nowotworzonych. W zamyśle
projektodawców, będą one powszechnie, nieodpłatnie dostępne za pośrednictwem Portalu
Mediów Publicznych, co zarazem wiąże się z koniecznością archiwizowania tych zasobów,
konserwacją, renowacją i digitalizacją.

Materia ta wymagała zatem szczegółowego uregulowania w odrębnym Dziale VIII ustawy,
gdzie w kolejnych trzech rozdziałach unormowano kwestie podmiotów zobowiązanych oraz
płatników (art. 106-108 ), odliczenia od podatku oraz zwolnienia z opłaty (art. 109 ) oraz
wysokość oraz pobór opłaty (art. 110-114 ).

Co do zakresu podmiotowego powszechnej opłaty audiowizualnej, to podlegają jej
uzyskujące przychody osoby pełnoletnie, mające miejsce zamieszkania na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej, w tym przedsiębiorcy oraz podmioty uzyskujące dochody
podlegające opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób prawnych (art. 106 ust. 2).

Powszechna opłata audiowizualna podlegałaby odliczeniu od podstawy
opodatkowania podatku dochodowego od osób fizycznych oraz dochodowego od osób
prawnych, podmiotów wskazanych w art. 109 ust. 2 projektu, natomiast zwolnione byłyby w
całości z obowiązku uiszczania opłaty osoby wymienione w art. 109 ust. 3.

1) Jeżeli chodzi o wysokość opłaty audiowizualnej, to od osób fizycznych przewiduje
się ją w wysokości 8 zł miesięcznie, a od osób podlegających opodatkowaniu
podatkiem dochodowym od osób prawnych, byłaby ona uzależniona od liczby
telewizorów.


Płatnikami opłaty byłyby podmioty wskazane w art. 108 ustawy, tj. w odniesieniu do
osób fizycznych ich pracodawcy oraz Zakład Ubezpieczeń Społecznych lub inne organy
właściwe organy emerytalne, a w odniesieniu do podmiotów opłacający podatek od osób
prawnych, te podmioty lub płatnicy tego podatku.
Zakłada się, że wpływy z tytułu opłaty osiągną kwotę szacunkową w granicach 1,5 mld zł.


Dział IX. Przepisy zmieniające, dostosowawcze, przejściowe i końcowe
- art. 115 – 152

Ze względy na złożoną materię regulacji ustawy o mediach publicznych, rozbudowany
jest Dział IX ustawy, zawierający zmiany w przepisach 18. obowiązujących ustaw (art. 115 -
133 oraz liczne przepisy przejściowe, dostosowujące i końcowe (art. 133 – 152 ).

Zróżnicowanie daty wejścia w życie poszczególnych przepisów ustawy jest
uzasadnione z następujących przyczyn.


14- dniowy termin wejścia w życie art. 143 i art. 145-147 ustawy jest podyktowany
potrzebą postawienia w stan likwidacji spółek Telewizja Polska i Polskie Radio odpowiednio
wcześniej przed utworzeniem następców prawnych tych spółek, tj. państwowych osób
prawnych Telewizja Polska oraz Polskie Radio oraz zapewnienia tym ostatnim podmiotom
niezbędnych częstotliwości. Z tym samym dniem powinni podjąć także czynności powołani
w tym celu likwidatorzy tych spółek.

Niezbędne było także odpowiednio wczesne wejście wżycie przepisu art. 146 ustawy,
regulującego status pracowników likwidowanych spółek.

Wejście w życie z dniem ogłoszenia przepisów wymienionych w art. 152 pkt 1, jest
uzasadnione ze względu na regulowaną nimi materię.

I tak wejście w życie z dniem ogłoszenia art. 4-8, art. 11 pkt 3, 4 i 8, art. 12-16, art. 18
pkt 5, art. 19 ust. 1-3, art. 21-23, art. 34, art. 36-38, art. 40, art. 44, art. 46 ust. 2 i 3, art. 48,
art. 50, art. 51 ust. 5, art. 69 ust 1 i 2, art. 137-141, art. 148 i art. 149,, jest uzasadnione
potrzebą niezwłocznego przystąpienia do wyłaniania przewidzianych w projekcie organów
społecznej kontroli jednostek mediów publicznych oraz organizacji konkursów na stanowiska
obsadzane w tym trybie, wskazane w art. 5 ust.1 ustawy, jak również wyłonienie kandydatów
do objęcia tych stanowisk. Podobnie wejście w życie z dniem ogłoszenia art. 69 ust. 1 i 2,
pozwoli niezwłocznie przystąpić do procedury konkursowego wyłaniania kandydatów na
dyrektorów utworzonych ustawą jednostek mediów publicznych.

Z kolei wejście w życie w tym terminie art. 51 ust. 2 umożliwi niezwłocznie
opracowanie i nadanie statutu Funduszowi, co jest sprawą istotną z punktu widzenia
zapewnienia obsługi nowo utworzonych ustawą organów.

Niezwłocznie należy także powołać pełnomocników do spraw organizacji jednostek
mediów publicznych oraz Biura Mediów Publicznych, co uzasadnia wejście w życie z dniem
ogłoszenia ustawy przepisów art. 148.

Wejście w życie z dniem 1 stycznia 2011 r. art. 106-114 i art. 151 , tj. przepisów o
powszechnej opłacie abonamentowej oraz utracie z tym dniem mocy obowiązującej przez
ustawę z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych, jest podyktowane względami
czysto praktycznymi. W ten bowiem sposób unika się sytuacji, w której w tym samym roku
kalendarzowym obowiązują dwa odmienne systemy opłat w tej samej dziedzinie. Dzięki temu
unika się także nie tylko tworzenia w tym zakresie rozbudowanej regulacji przejściowej, ale
także możliwych praktycznych kłopotów z rozliczeniem nadpłat pojawiających się zawsze w
przypadku opłat dokonanych „z góry” za cały rok kalendarzowy.

* * *

Projektodawcy deklarują, że projekt ustawy jest w pełni zgodny z prawem Unii Europejskiej
oraz per saldo nie powoduje żadnych ujemnych skutków finansowych dla budżetu państwa.
Wprawdzie zwolnienia podatkowe przy powszechnej opłacie audiowizualnej spowodują
uszczuplenie budżetu o około 400 – 600 mln zł rocznie, ale równocześnie działalność
mediów publicznych wykreuje ruch gospodarczy, który przyniesie budżetowi państwa
znacznie wyższe dochody.

Warszawa, 4 października 2010 r.


BAS-WAPEiM-1242/10

Pan
Grzegorz Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej



Opinia prawna
w sprawie zgodności z prawem Unii Europejskiej poselskiego projektu
ustawy o mediach publicznych (przedstawiciel wnioskodawców: poseł Jan
Ołdakowski)

Na podstawie art. 34 ust. 9 uchwały Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca
1992 roku – Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (Monitor Polski z 2009 r. Nr 5, poz.
47 i Nr 81, poz. 998 oraz z 2010 r. Nr 10, poz. 87) sporządza się następującą opinię:


1. Przedmiot projektu ustawy
Proponowana ustawa określa zasady: działania jednostek mediów
publicznych, wypełniania przez nie zadań w zakresie medialnej służby
publicznej, działania organów kontrolujących te jednostki, finansowania tych
jednostek. Projekt wprowadza powszechną opłatę audiowizualną, uchylając
jednocześnie ustawę z dnia 21 kwietnia 2005 r. o opłatach abonamentowych
(Dz. U. Nr 85, poz. 728, ze zmianami). Projekt przewiduje przekształcenie
spółek Telewizja Polska S.A. i Polskie Radio S.A. oraz spółek radiofonii
regionalnej w państwowe osoby prawne.
Projekt przewiduje zmiany w ustawach: z dnia 29 maja 1974 r. o
zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. z
2002 r. Nr 9, poz. 87, ze zmianami), z dnia 14 lipca 1983 r. o narodowym
zasobie archiwalnym i archiwach (Dz. U. z 2006 Nr 97, poz. 673, ze zmianami),
z dnia 27 września 1990 r. o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.
U. z 2000 r. Nr 47, poz. 544, ze zmianami), z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, ze
zmianami), z dnia 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (Dz. U. z 2004 r. Nr
253, poz. 2531, ze zmianami), z dnia 16 lipca 1998 r. – Ordynacja wyborcza do
rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz.
1547, ze zmianami), z dnia 12 kwietnia 2001 r. – Ordynacja wyborcza do Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej i do Senatu Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 2007