Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Konwencji o pracy na morzu, przyjętej przez Konferencję Ogólną Międzynarodowej Organizacji Pracy w Genewie dnia 23 lutego 2006 r.

promowania zdrowia i dobrego samopoczucia marynarzy, wyznaczając szczegółowo normy
minimalne dotyczące konstrukcji statku i warunków pomieszczenia na nim marynarzy, dla
statków oddanych do użytku po dniu wejścia w życie Konwencji. W przypadku statków
oddanych do użytku przed tym dniem obowiązują wymagania zawarte w konwencjach nr 92
i 133 dotyczących pomieszczenia załogi na statku, których Polska jest stroną. Ponadto
Konwencja przewiduje możliwość wyłączenia – ze względu na rozmiar statku i liczbę osób na
nim – z obowiązku stosowania się do niektórych wymagań zawartych w tej normie
dotyczących ogrzewania, wentylacji, pomieszczeń mieszkalnych, pomieszczeń sanitarnych
i pralni dla statków o tonażu poniżej 200 GT po konsultacjach z organizacjami armatorów
i marynarzy. Postanowienia tego prawidła są częściowo wdrożone w art. 45 ustawy z dnia
23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych, a całościowo zostaną uregulowane
w nowej ustawie o pracy na morzu i aktach wykonawczych do niej.

Prawidło 3.2 – Wyżywienie i przyrządzanie posiłków – zobowiązuje państwo-stronę do
określenia minimalnych standardów w odniesieniu do jakości i ilości pożywienia i wody
pitnej oraz przyrządzania posiłków wydawanych marynarzom na statkach pływających pod
banderą danego państwa. Kwestie dotyczące wyżywienia i przyrządzania posiłków reguluje
art. 45 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych. Przewiduje
się pełne dostosowanie prawa w nowej ustawie o pracy na morzu i aktach wykonawczych do
niej.

TYTUŁ 4. OCHRONA ZDROWIA, OPIEKA MEDYCZNA, OPIEKA SPOŁECZNA
I ZABEZPIECZENIE SPOŁECZNE
Prawidło 4.1 – Opieka medyczna na statku i na lądzie – zobowiązuje państwo-stronę do
zapewnienia marynarzom pracującym na statkach pływających pod banderą tego państwa
ochrony zdrowia i opieki medycznej, w tym podstawowej opieki stomatologicznej. Kwestie te
są uregulowane w rozdziale 3 działu VI ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o pracy na morskich
statkach handlowych oraz w przepisach ogólnie obowiązujących: ustawie z dnia 27 sierpnia
2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych,
rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 3 listopada 2003 r. w sprawie minimalnych
wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w celu zapewnienia wyższego
poziomu leczenia na jednostkach pływających oraz w rozporządzeniu Ministra Zdrowia
i Opieki Społecznej z dnia 17 lutego 1993 r. w sprawie warunków zdrowotnych wymaganych
od osób wykonujących pracę na morskich statkach handlowych, trybu uznawania osób za

9
zdolne lub niezdolne do wykonywania pracy oraz rodzajów i częstotliwości wymaganych
badań lekarskich.

Prawidło 4.2 – Odpowiedzialność finansowa armatorów. Celem tego prawidła jest
zagwarantowanie przez odpowiednie przepisy krajowe, że marynarze będą chronieni przed
ponoszeniem finansowych konsekwencji choroby, obrażeń lub śmierci, jeżeli zdarzenia te
nastąpiły w związku z ich zatrudnieniem. Jest ono wdrożone ustawą z dnia 30 pa dziernika
2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
Marynarze zatrudnieni na statkach podnoszących polską banderę, zgodnie z obowiązującymi
przepisami, są objęci ubezpieczeniem chorobowym i wypadkowym. Armator ma obowiązek
opłacania składek niezależnie od narodowości marynarza.

Prawidło 4.3 – Ochrona zdrowia i bezpieczeństwa oraz zapobieganie wypadkom
– zobowiązuje państwo-stronę do zapewnienia, że marynarze na statkach pływających pod
jego banderą są objęci ochroną zdrowia w ramach medycyny pracy oraz żyją, pracują i szkolą
się na pokładach statków w bezpiecznych i higienicznych warunkach. Norma ta jest opatrzona
szczegółowymi wytycznymi w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy marynarzy.
W
polskim prawie przepisy te znajdują odzwierciedlenie w przepisach ogólnie
obowiązujących i przepisach dotyczących pracy na morzu. Są to: art. 20 ust. 5 i art. 45 ustawy
z dnia 23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych, ustawa z dnia
30 pa dziernika 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób
zawodowych, rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 3 listopada 2003 r. w sprawie
minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w celu zapewnienia
wyższego poziomu leczenia na jednostkach pływających, rozporządzenie Ministra Handlu
Zagranicznego i Gospodarki Morskiej z dnia 25 czerwca 1979 r. w sprawie bezpieczeństwa
i higieny pracy na morskich statkach handlowych, art. 227 § 1, art. 234, 235, 2351 i 2352
Kodeksu pracy, rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań
i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, rozporządzenie
Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny
pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne,
rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności
i przyczyn wypadków przy pracy, rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
7 stycznia 2009 r. w sprawie statystycznej karty wypadku przy pracy, ustawa z dnia
13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy oraz rozporządzenie Rady Ministrów

10
z dnia 30 czerwca 2009 r. w sprawie chorób zawodowych. Rozporządzenie Ministra Handlu
Zagranicznego i Gospodarki Morskiej wymaga nowelizacji z uwagi na postęp techniczny
i technologiczny w żegludze od czasu jego wydania. Rozporządzenie nie zawiera także
minimalnych wymagań bezpieczeństwa pracy odnoszących się do konstrukcji i wyposażenia
statków. W projekcie ustawy o pracy na morzu zostaną w sposób szczegółowy wskazane
wymagania, jakie spełniać ma armator w celu zapewnienia, aby pomieszczenia pracy
i
pomieszczenia mieszkalne na statku spełniały wymagania co do ich powierzchni,
dopuszczalnego hałasu, drgań, oświetlenia i czystości powietrza.

Prawidło 4.4 – Dostęp do umiejscowionych na lądzie udogodnień socjalnych – zawiera
gwarancję, że marynarze pracujący na statku będą mieli dostęp do udogodnień i usług
socjalnych na lądzie w celu zapewnienia im zdrowia i dobrego samopoczucia. Państwo-stronę
zobowiązuje się również do niedyskryminacji w dostępie do tych udogodnień oraz ich
stopniowego rozwoju. Przepisy te nie są dotychczas wdrożone do polskiego ustawodawstwa
i praktyki. Planuje się wprowadzić stosowne przepisy dotyczące tych kwestii w nowej,
obecnie projektowanej ustawie o pracy na morzu.

Prawidło 4.5 – Zabezpieczenie społeczne – zobowiązuje państwa-strony do zapewnienia, że
marynarze oraz, w zakresie określonym przez prawo krajowe, osoby będące na ich
utrzymaniu są objęci zabezpieczeniem społecznym zgodnie z kodeksem. Kodeks przewiduje,
że zabezpieczenie to docelowo będzie obejmować następujące świadczenia: opiekę
medyczną, zasiłki chorobowe, zasiłki dla bezrobotnych, świadczenia emerytalne, świadczenia
z tytułu wypadków przy pracy, zasiłki rodzinne, zasiłki macierzyńskie, świadczenia
inwalidzkie i świadczenia z tytułu śmierci żywiciela rodziny, przy czym w momencie
ratyfikacji państwo członkowskie jest obowiązane do zapewnienia co najmniej 3 z tych
9 świadczeń. Zobowiązanie to jest spełnione w prawie krajowym przez następujące akty:
ustawę z dnia 13 pa dziernika 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, ustawę z dnia
25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie
choroby i macierzyństwa, ustawę z dnia 30 pa dziernika 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym
z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, ustawę z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych oraz ustawę
z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Każdy marynarz zatrudniony na
statkach podnoszących polską banderę, niezależnie od jego narodowości, podlega polskiemu

11
systemowi zabezpieczenia społecznego. Ramy czasowe zawartej umowy o pracę wyznaczają
ramy czasowe ubezpieczenia.
Składając dokument ratyfikacyjny, Polska poinformuje depozytariusza, że marynarze
są objęci wszystkimi świadczeniami wymienionymi w prawidle A4.5.1.

TYTUŁ 5. ZGODNO Ć I EGZEKWOWANIE
Prawidła zawarte w tytule 5 określają obowiązki każdego państwa członkowskiego
w zakresie pełnego wdrożenia i egzekwowania zasad i praw określonych w artykułach
Konwencji, jak również poszczególne obowiązki określone w tytułach 1 – 4.
Prawidło 5.1 – Obowiązki Państwa bandery (zasady ogólne) – wprowadza zasadę
odpowiedzialności Państwa bandery za zapewnienie wypełnienia jego zobowiązań
wynikających z Konwencji na statkach pływających pod jego banderą. W chwili obecnej
kwestie te są uregulowane ustawą z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim,
ustawą z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy i rozporządzeniem Ministra
Infrastruktury z dnia 18 lipca 2005 r. w sprawie inspekcji i dokumentów bezpieczeństwa
statku morskiego. Niezbędne będzie wprowadzenie do ustawy o bezpieczeństwie morskim
(w art. 6) obowiązku spełnienia przez statek wymagań zawartych w Konwencji. W projekcie
ustawy o pracy na morzu zostaną umieszczone przepisy dotyczące morskiego certyfikatu
pracy i tymczasowego morskiego certyfikatu pracy. Ponadto przewiduje się delegację
ustawową dla ministra właściwego do spraw gospodarki morskiej, który, w drodze
rozporządzenia, określi m.in. wzory morskiego certyfikatu pracy, tymczasowego morskiego
certyfikatu pracy i deklaracji zgodności (cz. I i II).

Prawidło 5.1.2 – Uprawnienia uznanych organizacji – reguluje kwestię organizacji, którym
państwo może powierzyć funkcje inspekcyjne lub certyfikacyjne, o których mowa w prawidle
5.1.1 ust. 3. W rozumieniu Konwencji uznanymi organizacjami są instytucje, które mają
doświadczenie w inspekcji i certyfikacji warunków pracy na morzu. Do takich organizacji nie
można zaliczyć instytucji klasyfikacyjnych oraz związanego z nimi procesu uznawania
i upoważniania zgodnie z dyrektywą 94/57/WE oraz rezolucjami A.739(18) i A.789(19).
Obecnie przepisy krajowe nie regulują spraw w zakresie inspekcji i wydawania dokumentów
związanych z pracą na statkach, ale z bezpieczeństwem technicznym statków. Projekt ustawy
o pracy na morzu przewiduje jednak, że inspekcje warunków pracy i życia na statku będą
dokonywane przez organy inspekcyjne, którymi w stosunku do statków o polskiej

12
przynależności będą: Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna oraz
dyrektorzy właściwych urzędów morskich.

Prawidło 5.1.3 – Morski certyfikat pracy i deklaracja zgodności – zobowiązuje państwo-
-stronę Konwencji do certyfikowania przez właściwą władzę na okres 5 lat wszystkich
statków o tonażu co najmniej 500 GT wypływających w podróż międzynarodową lub
pływających na wodach innych niż krajowe morskim certyfikatem pracy zaświadczającym, że
warunki pracy i życia marynarzy na statku, w tym środki służące zapewnieniu zgodności,
które mają być zawarte w deklaracji zgodności, zostały poddane inspekcji i spełniają
wymagania ustawodawstwa krajowego lub innych środków służących realizacji postanowień
Konwencji. Prawidło to zobowiązuje również do wprowadzenia wymogu posiadania przez
każdy statek deklaracji zgodności, określającej krajowe wymagania służące realizacji
Konwencji w
zakresie warunków pracy i życia marynarzy i wymieniającej środki
podejmowane przez armatorów w celu zagwarantowania zgodności ze wspomnianymi
wymogami na pokładzie danego statku lub statków. Kodeks określa też wzór morskiego
certyfikatu pracy i deklaracji zgodności. Zgodnie z danymi Izb Morskich w Szczecinie
i Gdyni według stanu na grudzień 2010 r. statków floty handlowej o tonażu co najmniej
500 GT pływających pod polską banderą jest 96 (w tym 16 powyżej 3.000 GT). W chwili
obecnej w prawie krajowym brak jest przepisów w tym zakresie; przepisy określające
szczegółowy tryb wydawania, odnawiania i okoliczności unieważniania morskiego
certyfikatu pracy i deklaracji zgodności przewiduje się w nowej, projektowanej ustawie
o pracy na morzu.

Prawidło 5.1.4 – Inspekcje i egzekwowanie – zobowiązuje państwo-stronę do zapewnienia,
przez efektywny i skoordynowany system regularnych inspekcji, monitorowania i innych
środków kontroli, że statki pływające pod jego banderą przestrzegają wymagań Konwencji
wdrożonych do ustawodawstwa krajowego oraz do posiadania systemu inspekcji warunków
pracy i życia marynarzy na statkach, które pływają pod jego banderą, obejmujący
weryfikację, czy wdrażane są środki dotyczące pracy i życia wymienione w deklaracji
zgodności i czy spełniane są wymagania Konwencji. W obecnym stanie prawnym kwestie te
są uregulowane w następujących aktach: ustawie z dnia 23 maja 1991 r. o pracy na morskich
statkach handlowych, ustawie z dnia 9 listopada 2000 r. o bezpieczeństwie morskim, ustawie
z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy oraz rozporządzeniu Ministra
Infrastruktury z dnia 30 pa dziernika 2003 r. w sprawie warunków i trybu wykonywania

13