Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo bankowe

przedsiębiorcy zagranicznego posiada osoba zagraniczna, tj. osoba fizyczna nieposia-
dająca obywatelstwa polskiego, osoba prawna z siedzibą za granicą, jednostka
organizacyjna niebędąca osobą prawną posiadająca zdolność prawną, z siedzibą za
granicą, wykonująca działalność gospodarczą za granicą (art. 5 pkt 2 ustawy o swobodzie
działalności gospodarczej). Należy wskazać, że reżim outsourcingu przewidziany w ustawie
dotyczy również przypadków, w których jako strona umowy outsourcingu (insourcer)
występuje przedsiębiorca będący bankiem. Przedmiotowe regulacje mają zastosowanie zatem
do tzw. outsourcingu międzybankowego, tj. powierzania przez banki wykonywania czynności
bankowych innym bankom.
Zgodnie z art. 6a ustawy, bank może, w drodze umowy zawartej na piśmie, powierzyć
przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu, z zastrzeżeniem art. 6d, wykonywanie
czynności określonych w art. 6a ust. 1 (tj. czynności prawnych, w imieniu i na rzecz banku
oraz czynności faktycznych związanych z działalnością bankową). Zasadniczą treść umowy
o outsourcing czynności bankowych kształtuje model umowy agencyjnej. Powierzenie
wykonywania czynności, o których mowa w art. 6a ust 1 pkt 1 ustawy nastąpić może
wyłącznie w formie umowy agencyjnej. Tego typu odpłatna i wzajemna umowa uregulowana
została w przepisach art. 758 – 7649 Kc. Ustawa nie określa rodzaju umowy, którą powinien
zawrzeć bank z podmiotem zewnętrznym w celu zlecenia czynności, o których mowa
w art. 6a ust. 1 pkt 2 (czynności faktycznych związanych z działalnością bankową). Wskazuje
jedynie, że powinna być ona zawarta na piśmie. Przedmiotem outsourcingu mogą być dwie
kategorie czynności. Po pierwsze, czynności pośrednictwa, w imieniu i na rzecz banku,
w zakresie czynności bankowych (art. 6a ust. 1 pkt 1 ustawy). Po drugie, na mocy art. 6a
ust. 1 pkt 2, czynności faktyczne związane z działalnością bankową. W przepisach art. 6a
ust. 1 pkt 1 (lit. a – j) ustawy zawarty jest katalog czynności, które mogą być przedmiotem
powierzenia przez bank bez wymogu uzyskania zezwolenia KNF. Przepis art. 6a ust. 1 pkt 1
lit. k ustawy przewiduje możliwość powierzenia przedsiębiorcy również innych czynności
pośrednictwa w zakresie czynności bankowych, na podstawie umowy agencyjnej, pod
warunkiem uzyskania zezwolenia KNF. KNF może udzielić bankowi zezwolenia, jeżeli
powierzenie przez bank wykonywania określonych czynności jest niezbędne do prowadzenia
działalności bankowej w sposób ostrożny i stabilny lub do istotnego obniżenia kosztów tej
działalności (art. 6a ust. 3 ustawy). Oprócz wymienionych powyżej czynności bank może
powierzyć przedsiębiorcy również wykonywanie czynności faktycznych związanych
z działalnością bankową (art. 6 ust. 1 pkt 2 ustawy). Do powierzenia tego rodzaju czynności
4

nie jest wymagane uzyskanie zezwolenia KNF (chyba że powierzenie to dotyczy
tzw. outsourcingu zagranicznego, o którym mowa w art. 6d ustawy).
Z zakresu czynności, które mogą być przedmiotem powierzenia, ustawa wyłącza:
1) zarządzanie bankiem w rozumieniu art. 368 § 1 Kodeksu spółek handlowych oraz
w rozumieniu art. 48 ustawy – Prawo spółdzielcze, w szczególności zarządzanie
ryzykiem związanym z prowadzeniem działalności bankowej, w tym zarządzanie
aktywami i pasywami, dokonywanie oceny zdolności kredytowej i analizy ryzyka
kredytowego,
2) przeprowadzanie audytu wewnętrznego banku.
Obowiązujące przepisy zawierają odrębne regulacje dotyczące tzw. outsourcingu
zagranicznego, to jest przypadków wystąpienia w umowie outsourcingu bankowego pewnych
elementów ponadgranicznych. Na podstawie art. 6d ustawy zawarcie przez bank umowy,
o której mowa w art. 6a ust. 1, z przedsiębiorcą zagranicznym niemającym miejsca stałego
zamieszkania lub nieposiadającym siedziby na terytorium państwa członkowskiego albo
umowy przewidującej, że powierzone czynności będą wykonywane stale lub okresowo za
granicą, wymaga zezwolenia KNF udzielonego na wniosek banku. Wykaz dokumentów,
który należy załączyć do wniosku o udzielenie zezwolenia KNF określa art. 6d ust. 2 ustawy
oraz wydana na podstawie art. 137 pkt 1a ustawy uchwała KNF/379/2008 w sprawie
dokumentów dotyczących działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego, który ma
wykonywać powierzone przez bank czynności określone w art. 6a ust. 1 ustawy.
Przesłankami odmowy udzielenia zezwolenia przez KNF na zawarcie umowy outsourcingu
zagranicznego są:
1) zagrożenie naruszenia tajemnicy prawnie chronionej,
2) w państwie, w którym powierzone czynności mają być wykonywane, obowiązujące
prawo uniemożliwia KNF wykonywanie efektywnego nadzoru,
3) powierzenie wykonywania czynności może wpłynąć niekorzystnie na prowadzenie
przez bank działalności zgodnie z przepisami prawa, ostrożne i stabilne zarządzanie
bankiem, skuteczność systemu kontroli wewnętrznej w banku oraz możliwość
wykonywania obowiązków przez biegłego rewidenta upoważnionego do badania
sprawozdań finansowych banku na podstawie zawartej z bankiem umowy.
Ustawowe regulacje outsourcingu bankowego przewidują szereg wymogów związanych
z prowadzeniem działalności outsourcingowej przez banki. Wymogi te, z jednej strony mają
zapewnić bezpieczeństwo i stabilność sektora bankowego, z drugiej zaś strony chronić
5


interesy klientów banków oraz realizację funkcji kontrolnych przez organy nadzoru.
Określone w ustawie wymogi w zakresie działalności outsourcingowej dotyczą zarówno
obowiązków, które powinny być spełnione przed zawarciem przez bank umowy outsourcingu
oraz obowiązków, które powinny być wypełniane już po jej zawarciu. Zgodnie

z art. 6c ust. 1 ustawy powierzenie wykonywania stale lub okresowo czynności w ramach
outsourcingu bankowego może nastąpić po spełnieniu następujących warunków:
1) zawiadomieniu przez bank KNF o zamiarze powierzenia wykonywania czynności
przedsiębiorcy, co najmniej z 14 – dniowym wyprzedzeniem przed zawarciem
umowy,
2) zapewnieniu wykonywania przez KNF efektywnego nadzoru nad realizacją
powierzonych czynności,
3) posiadaniu przez bank oraz przez przedsiębiorcę planów działania zapewniających
ciągłe i niezakłócone prowadzenie działalności w zakresie objętym umową,
4) powierzenie wykonywania czynności nie wpłynie niekorzystnie na prowadzenie
przez bank działalności zgodnie z przepisami prawa, ostrożne i stabilne zarządzanie
bankiem, skuteczność systemu kontroli wewnętrznej w banku, możliwość
wykonywania obowiązków przez biegłego rewidenta upoważnionego do badania
sprawozdań finansowych banku na podstawie zawartej z bankiem umowy oraz
ochronę tajemnicy prawnie chronionej.
Do obowiązków banku po zawarciu umowy outsourcingu, na mocy art. 6c ust. 2 ustawy,
należy zawiadamianie KNF o każdej zmianie, rozwiązaniu lub wygaśnięciu umowy
outsourcingu.
Przepis art. 111 ust. 1 pkt 9 ustawy nakłada na banki obowiązek ogłaszania w miejscu
wykonywania czynności i w sposób ogólnie dostępny informacji o przedsiębiorcach lub
przedsiębiorcach zagranicznych, którym bank powierzył wykonywanie czynności, o ile przy
wykonywaniu na rzecz jednostki organizacyjnej banku tych czynności, uzyskują dostęp do
informacji chronionych tajemnicą bankową.
Bank – outsourcer objęty jest także obowiązkiem przekazywania KNF sprawozdań
finansowych podmiotów, z którymi posiada bliskie powiązania (art. 141g ust. 1 pkt 2 ustawy).
Na podstawie art. 6c ust. 7 ustawy przedsiębiorcę i przedsiębiorcę zagranicznego, który stale
lub okresowo wykonuje powierzone przez bank czynności, uznaje się z mocy prawa „za
posiadającego bliskie powiązania z bankiem”. Bank ma zatem obowiązek przekazywania

6

organowi nadzoru ich sprawozdań finansowych wraz z opinią i raportem biegłego rewidenta,
chyba że zostały one ujęte w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym banku. Obowiązek
wynikający z art. 141g ust. 1 pkt 2 w związku z art. 6c ust. 7 ustawy, bank powinien
wypełnić, o ile zgodnie z przepisami o rachunkowości wykonawca powierzonych przez bank
czynności jest obowiązany do sporządzania sprawozdania finansowego, a także w przypadku
gdy bank nie został zwolniony przez KNF z tego obowiązku lub nie został ograniczony jego
zakres (na podstawie art. 141g ust. 5 w związku z art. 6c ust. 7 ustawy).
KNF w ramach nadzoru nad świadczeniem usług bankowych z wykorzystaniem konstrukcji
outsourcingu może żądać od banku – outsourcera wszelkich dokumentów i informacji
niezbędnych przy realizacji czynności kontrolnych. Przykładowy, otwarty katalog uprawnień
KNF w zakresie tego nadzoru zawarty jest w art. 6c ust. 3 ustawy. Zgodnie z tym przepisem
KNF może żądać od banku:
1) przedstawienia kopii zawartej umowy,
2) złożenia wyjaśnień dotyczących realizacji umowy,
3) przedstawienia planu działania zapewniającego ciągłe i niezakłócone prowadzenie
działalności w zakresie objętym umową,
4) przedstawienia dokumentów określających status przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy
zagranicznego, z którym bank zawarł umowę,
5) dostarczenia opisu rozwiązań technicznych i organizacyjnych, zapewniających
bezpieczne i prawidłowe wykonywanie powierzonych czynności, w szczególności
ochronę tajemnicy prawnie chronionej.
Zgodnie z art. 6c ust. 4 ustawy KNF może nakazać bankowi zmianę lub rozwiązanie zawartej
umowy outsourcingu, jeżeli:
1) wykonanie umowy zagraża ostrożnemu i stabilnemu zarządzaniu bankiem,
2) przedsiębiorca lub przedsiębiorca zagraniczny będący stroną umowy utracił
wymagane uprawnienia niezbędne do wykonania umowy.
W przypadku gdy bank nie doprowadzi do zmiany lub rozwiązania umowy w wyznaczonym
terminie, KNF może zastosować środki nadzorcze określone w art. 138 ust. 3 ustawy.
Ustawa w art. 6b ust. 1 zawiera regulacje, które nie pozwalają na ograniczenie lub uwolnienie
się od odpowiedzialności przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznego wobec banku za
szkody wyrządzone klientom wskutek niewykonania lub nienależytego wykonywania
czynności będących przedmiotem outsourcingu. Ponadto nie można wyłączyć lub ograniczyć
odpowiedzialności banku za szkody wyrządzone klientom wskutek niewykonania lub
nienależytego wykonania umowy outsourcingowej (art. 6b ust. 2).
7

W celu umożliwienia dostępu do informacji objętych tajemnicą bankową w związku
ze świadczeniem usług outsourcingowych, bank na podstawie art. 104 ust. 2 pkt 2 ustawy
może ujawnić przedsiębiorcy lub przedsiębiorcy zagranicznemu, któremu powierzył stale lub
okresowo wykonywanie określonych czynności, informacje objęte tajemnicą bankową
– w zakresie, w jakim jest to niezbędne do należytego ich wykonywania.
Potrzeba i cel uchwalenia projektowanej ustawy
Od czasu wprowadzenia do prawa polskiego ustawą z dnia 1 kwietnia 2004 r.
o zmianie ustawy – Prawo bankowe oraz o zmianie innych ustaw (Dz. U. Nr 91, poz. 870)
instytucji outsourcingu bankowego upłynęło ponad 5 lat. To nowatorskie wówczas na gruncie
polskiego prawa bankowego rozwiązanie miało umożliwić zwiększenie efektywności
funkcjonowania banku oraz – poprzez utrzymanie odpowiedniego poziomu nadzoru –
zapewnić jednocześnie bezpieczeństwo działalności bankowej, a także należytą ochronę
interesów klientów banków. Dotychczasowe doświadczenia we współpracy banków

z przedsiębiorcami na podstawie art. 6a – 6d ustawy oraz ugruntowanie się tej instytucji
w praktyce bankowej wskazują na potrzebę zmiany obowiązujących regulacji w tym
obszarze. Zasadne jest dostosowanie obowiązujących przepisów określających zasady
i warunki powierzania przez banki przedsiębiorcom czynności z zakresu działalności
bankowej do aktualnie istniejących potrzeb rynku finansowego. Projektowane zmiany mają
na celu usunięcie zbędnych barier i wprowadzenie udogodnień w korzystaniu z instytucji
outsourcingu, przy jednoczesnym zapewnieniu właściwego nadzoru nad wykonywaniem
powierzonych przez bank czynności.
Definicja przedsiębiorcy zawarta w art. 4 ust. 1 pkt 16a ustawy wyłącza z kręgu
przedsiębiorców, którzy mogą stać się stroną umowy outsourcingowej zawieranej z bankiem,
wspólników spółki cywilnej. Odzwierciedleniem takiej interpretacji definicji przedsiębiorcy
jest praktyka nadzorcza UKNF stosowana wobec osób będących wspólnikami spółek
cywilnych. Należałoby zatem dokonać zmiany tej definicji, której skutkiem byłaby
możliwość zawierania przez banki umów outsourcingowych ze wspólnikami spółek
cywilnych.
Doświadczenia wynikające ze stosowania w praktyce instytucji outsourcingu
bankowego wskazują, że katalog czynności mogących być przedmiotem powierzenia jest
obecnie zbyt wąski. Jego rozszerzenie jest zasadne zwłaszcza w stosunku do tych czynności,
z którymi nie wiąże się ryzyko dla prawidłowego prowadzenia działalności przez bank ani
zagrożenie dla interesów klientów banku. Jednocześnie z rozszerzeniem ustawowego
8