Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej oraz ustawy o Służbie Więziennej

Warszawa, 17 sierpnia 2011 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA–140 – 58(5)/11



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec senackiego
projektu ustawy:

-
o zmianie ustawy o Policji, ustawy o
Straży Granicznej oraz ustawy o
Służbie Więziennej (druk nr 4147).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Spraw
Wewnętrznych i Administracji do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku
prac parlamentarnych.



(-) Donald Tusk



Stanowisko Rządu wobec senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy
o Straży Granicznej oraz ustawy o Służbie Więziennej (druk nr 4147)


Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej oraz
ustawy o Służbie Więziennej (druk nr
4147) jest wykonaniem wyroku Trybunału
Konstytucyjnego z dnia 23 lutego 2010 r. (sygn. akt K 1/08, Dz. U. Nr 34, poz. 190), który
orzekł, że art. 114 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2007 r. Nr
43, poz. 277, z późn. zm.) jest niezgodny z art. 66 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej w części obejmującej słowa „nie więcej jednak niż za ostatnie 3 lata kalendarzowe”.
W związku z powyższym powołany przepis utracił moc obowiązującą we wskazanym przez
Trybunał Konstytucyjny zakresie.
W uzasadnieniu przedmiotowego wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że prawo do
ekwiwalentu za niewykorzystany urlop lub czas wolny od służby jest prawem majątkowym,
którego ograniczenie musi odpowiadać wymogom art. 31 ust. 3 Konstytucji. Prawo do
całorocznego urlopu jest gwarantowane w art. 66 ust. 2 Konstytucji i nie może być arbitralnie
ograniczone również w odniesieniu do rekompensaty pieniężnej za urlop niewykorzystany lub
czas wolny od pracy (służby). Prawo do rocznego urlopu gwarantowane jest w art. 66 ust. 2
Konstytucji w sposób bezwarunkowy. Rekompensata pieniężna za niewykorzystany (płatny)
urlop stanowi zatem konieczny substytut otrzymywany w miejsce niewykorzystanego urlopu.
Art. 31 ust. 3 Konstytucji nie wskazuje przesłanek adekwatnych dla istotnej tu sytuacji,
których wystąpienie pozwalałyby na ograniczenie prawa do korzystania z płatnego urlopu lub
– z traktowanej jako alternatywa urlopu (w razie jego niewykorzystania) – rekompensaty
pieniężnej. Ten sam art. 66 ust. 2 Konstytucji wymaga, by czas pracy został ustawowo
określony. Czas, który nie został ustawowo uznany za czas pracy, jest więc – w ujęciu
konstytucyjnym – czasem wolnym od pracy. Świadczenie pracy w czasie wolnym od pracy
jest możliwe, tym niemniej winno być odpowiednio rekompensowane. Mutatis mutandis,
regułę tę należy odnieść - w ocenie Trybunału Konstytucyjnego – również do „czasu służby”
i „czasu wolnego od służby”. Policjanci, którzy mieli niewykorzystane urlopy wypoczynkowe
lub dodatkowe oraz niewykorzystany czas wolny od służby mają prawo do żądania na
podstawie art. 66 ust. 2 Konstytucji dni wolnych od pracy (służby) i corocznych płatnych
urlopów zgodnie z zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa, wynikającą
z art. 2 Konstytucji. Możliwość uzyskania ekwiwalentu pieniężnego jedynie za ostatnie 3 lata

1
kalendarzowe (art. 114 ust. 1 pkt 2 in fine ustawy o Policji) budzi wątpliwości także z punktu
widzenia zasady sprawiedliwości społecznej.
Przepis art. 114 w brzmieniu proponowanym w art. 1 senackiego projektu ustawy
o zmianie ustawy o Policji, ustawy o Straży Granicznej i ustawy o Służbie Więziennej,
opracowany zgodnie ze wskazaniami zawartymi w wyroku Trybunału Konstytucyjnego,
przyznaje policjantom prawo do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane urlopy
wypoczynkowe lub dodatkowe oraz za niewykorzystany czas wolny od służby bez ograniczeń
czasowych.
W celu zapewnienia spójności systemu prawnego, odpowiednie zmiany zostały również
wprowadzone w ustawie z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej (Dz. U. z 2005 r.
Nr 234, poz. 1997, z późn. zm.) oraz w ustawie z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej
(Dz. U. z 2010 r. Nr 79, poz. 1761, z późn. zm.).
Jednocześnie należy rozważyć wprowadzenie analogicznych do proponowanych w
projektowanej ustawie zmian również w ustawie z dnia 11 września 2003 r. o służbie
wojskowej żołnierzy zawodowych (Dz. U. 2010 r. Nr 90, poz. 593 z późn. zm.), która w art. 95
pkt 2, przewiduje, że żołnierzowi zwalnianemu z zawodowej służby. wojskowej, niezależnie
od odprawy, o której mowa w art. 94, przysługuje ekwiwalent pieniężny za urlop
wypoczynkowy, w tym za dodatkowy urlop wypoczynkowy, niewykorzystany w roku
zwolnienia ze służby oraz za lata poprzednie, nie więcej jednak niż za trzy lata.
Ze względu na okoliczność określenia w art. 118 ust. 1 pkt 2, ust. 2 i 2a ustawy o Straży
Granicznej ograniczeń czasowych w zakresie ustalania należności z tytułu niewykorzystanych
urlopów wypoczynkowych, urlopów dodatkowych oraz ekwiwalentu za niewykorzystany
czas wolny od służby udzielany na podstawie art. 37 ust. 3 niezbędne jest ich zniesienie.
Analogicznie należało postąpić w przypadku art. 137 ust. 1 i art. 151 ust. 1 ustawy o Służbie
Więziennej.
Po dokonaniu analizy senackiego projektu ustawy o zmianie ustawy o Policji, ustawy
o Straży Granicznej oraz ustawy o Służbie Więziennej (druk nr 4147) proponuje się w art. 1
pkt 1 (dotyczący art. 114 ust. 1 pkt 2 ustawy o Policji) wyraz „przyznany” zastąpić wyrazem
„udzielany” (analogiczne jak w art. 2 pkt 2 projektu). W takim też kształcie przepis ten
funkcjonował przed nowelizacją, którą zakwestionował Trybunał Konstytucyjny.
Uwzględniając trafność stanowiska zajętego przez MSZ, jak i Biuro Analiz Sejmowych,
art. 1 pkt 2 (dot. art. 114 ust. 3 ustawy o Policji) winien otrzymać brzmienie:

2
„2) ust. 3 otrzymuje brzmienie:
„3. Policjant zwalniany ze służby na postawie art. 41 ust. 1 pkt 3 i 4a oraz ust. 2 pkt 8
otrzymuje 50% odprawy oraz ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 1 pkt 2.”.
Zgodnie z powyższym stanowiskiem modyfikacji wymaga również art. 114 ust. 4 ustawy
o Policji, w związku z czym w art. 1 projektu należałoby dodać pkt 3 w brzmieniu:
„3) ust. 4 otrzymuje brzmienie:
„4. Policjant zwalniany ze służby na podstawie art. 41 ust. 1 pkt 4 i ust. 2 pkt 2
otrzymuje ekwiwalent pieniężny, o którym mowa w ust. 1 pkt 2. Komendant Główny
Policji lub upoważniony przez niego przełożony może w przypadkach szczególnie
uzasadnionych potrzeb rodziny tego policjanta przyznać mu nie więcej niż 50%
odprawy.”.
Z kolei projekt ustawy, w zakresie nowelizacji ustawy o Straży Granicznej, nie przyznaje
uprawnienia do ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystane przez funkcjonariusza przed
zwolnieniem ze służby urlopy wypoczynkowe lub urlopy dodatkowe, w przypadku
zwolnienia funkcjonariusza na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 4 i 5, ust. 2 pkt 2 oraz 9-11 ustawy
o Straży Granicznej. Dyrektywa 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia
4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy w art. 7 wymaga,
aby każdy pracownik był uprawniony do corocznego płatnego urlopu w wymiarze co
najmniej czterech tygodni, przy czym minimalny okres corocznego płatnego urlopu nie może
być zastąpiony wypłatą ekwiwalentu pieniężnego, z wyjątkiem przypadku gdy stosunek pracy
ulega rozwiązaniu.
Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości UE, prawo każdego
pracownika do corocznego płatnego urlopu musi być uznane za zasadę wspólnotowego prawa
socjalnego o szczególnej wadze, od której nie może być odstępstw i której wprowadzenie w
życie przez właściwe władze krajowe może być dokonane tylko w granicach wyraźnie
wytyczonych samą dyrektywą Rady 93/104/WE (obecnie zastąpioną dyrektywą Rady
2003/88/WE). W razie ustania stosunku pracy faktyczne skorzystanie z corocznego płatnego
urlopu nie jest już możliwe. Aby zapobiec temu, żeby ze względu na tę niemożność
skorzystanie przez pracownika z tego prawa, choćby w formie pieniężnej, nie było
wyłączone, art. 7 ust. 2 dyrektywy 2003/88/WE ustanawia prawo pracownika do ekwiwalentu
pieniężnego.

3
Zgodnie z powyższym stanowiskiem modyfikacji wymaga również art. 118 ust. 2 ustawy
o Straży Granicznej, w związku z czym art. 2 pkt 2 projektu należałoby rozważyć nadanie
brzmienia:
„2) ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. Funkcjonariusz zwolniony ze służby na podstawie art. 45 ust. 1 pkt 3-5, ust. 2 pkt
2 oraz 9-11 otrzymuje ekwiwalent pieniężny za niewykorzystane przed zwolnieniem
ze służby urlopy wypoczynkowe lub dodatkowe oraz ekwiwalent za niewykorzystany
czas wolny od służby udzielany na podstawie art. 37 ust. 3.”.
oraz dodanie pkt 3 w brzmieniu:
„3) uchyla się ust. 2a.”.
W związku z wprowadzeniem przez art. 3 pkt 1 i 2 projektu ustawy, zmian w art. 137 ust. 1
i art. 151 ust. 1 ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (Dz. Nr 79, poz. 523, z
późn. zm.), Rząd proponuje wprowadzenie w obu nowelizowanych przepisach ustawy o
Służbie Więziennej zwrotu ‚„ustania stosunku służbowego”, w miejsce występujących obecnie
wyrażeń: „zwolnienie ze służby” (art. 137 ust. 1) i „rozwiązanie lub wygaśnięcie stosunku
służbowego” (art. 151 ust. 1).
Zaproponowana zmiana ma na celu wyeliminowanie rozbieżności interpretacyjnych, które
powstały podczas stosowania art. 137 ust. 1 ustawy o Służbie Więziennej w kontekście innych
regulacji tej ustawy, a dotyczących instytucji ustania stosunku służbowego. Ustawodawca
odrębnie bowiem reguluje przypadki zwolnienia funkcjonariusza ze służby i wygaśnięcia jego
stosunku służbowego, co powoduje, że zachodzą poważne wątpliwości co do prawa
funkcjonariuszy, których stosunek służbowy wygasł, do wypłaty ekwiwalentu pieniężnego z
tytułu wypracowanych nadgodzin. Takich wątpliwości nie nasuwa z kolei art. 151 ust. 1
ustawy, w którym przewidziano, że ekwiwalent pieniężny za niewykorzystany urlop
wypoczynkowy lub urlop dodatkowy przysługuje zarówno w razie rozwiązania stosunku
służbowego, jak i jego wygaśnięcia. Proponowana zmiana brzmienia art. 151 ust. 1 ustawy
ma charakter wyłącznie redakcyjny, ujednolicający użyte określenia w obu przepisach.
Jednocześnie należy zauważyć, że z uwagi na fakt, iż nie można wykluczyć sytuacji,
w
której funkcjonariusze Policji już zwolnieni ze służby, a którym nie wypłacono
ekwiwalentów pieniężnych za całość zaległych urlopów lub czasu wolnego od służby (ponad
cezurę trzyletnią), będą potencjalnie mogli domagać się uzupełnienia tychże, wskazane jest
rozważenie przez projektodawcę kwestii jednoznacznego wskazania w projekcie ustawy, że

4