Rządowy projekt ustawy o ratyfikacji Protokołu zmieniającego Konwencję o ograniczeniu odpowiedzialności za roszczenia morskie z 1976 r., sporządzonego w Londynie dnia 2 maja 1996 r.

Druk nr 4046

Warszawa, 29 marca 2011 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-18-11



Pan

Grzegorz
Schetyna
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Szanowny Panie Marszałku
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy

- o ratyfikacji Protokołu zmieniającego
Konwencję o ograniczeniu odpowie-
dzialności za roszczenia morskie z 1976
r., sporządzonego w Londynie dnia 2 maja 1996 r.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanych regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Jednocześnie uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu
w tej sprawie w toku prac parlamentarnych zostali upoważnieni Minister Spraw
Zagranicznych oraz Minister Infrastruktury.

Z poważaniem

(-) Donald Tusk
Projekt


U S T A W A
z dnia



o ratyfikacji Protokołu zmieniającego Konwencję o ograniczeniu
odpowiedzialności za roszczenia morskie z 1976 r., sporządzonego w Londynie
dnia 2 maja 1996 r.

Art. 1. Wyraża się zgodę na dokonanie przez Prezydenta Rzeczypospolitej
Polskiej ratyfikacji Protokołu zmieniającego Konwencję o ograniczeniu
odpowiedzialności za roszczenia morskie z 1976 r., sporządzonego w Londynie dnia
2 maja 1996 r.

Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.




U Z A S A D N I E N I E

1) Potrzeba i cel związania Rzeczypospolitej Polskiej umową międzynarodową


Dnia 2 maja 1996 r. w siedzibie Międzynarodowej Organizacji Morskiej (IMO)
w Londynie, został podpisany Protokół do Konwencji o ograniczeniu odpowiedzialności
za roszczenia morskie, sporządzonej w Londynie dnia 19 listopada 1976 r. (Dz. U. z 1986 r.
Nr 35, poz. 175), (zwanej dalej „Konwencją o ograniczeniu odpowiedzialności”), zwany dalej
„Protokołem z 1996 r.”.

Zgodnie z artykułem 11 Protokołu z 1996 r., wchodzi on w życie z upływem 90 dni
od chwili związania się nim przez 10 Państw. Warunek ten został spełniony w dniu 13 lutego
2004 r., z chwilą związania się nim przez Republikę Malty. Protokół z 1996 r. wszedł zatem
w życie w dniu 13 maja 2004 r.

Instytucja ograniczenia odpowiedzialności za roszczenia morskie sięga swoimi
korzeniami prawa rzymskiego. W średniowieczu wykształciło się pojęcie wyprawy morskiej,
której uczestnicy ponosili ryzyko utraty swoich udziałów w takiej wyprawie (właściciel statku
ryzykował – utratę statku, właściciel towaru – utratę towaru, kapitan i załoga – utratę
wynagrodzenia). Z czasem, w drodze ewolucji, ograniczenie takie zostało zastąpione
kwotowo określonym ograniczeniem odpowiedzialności. Ograniczenie to wynika przede
wszystkim z potrzeby określenia granic ryzyka podejmowanego przez ubezpieczycieli,
zwłaszcza w obliczu zdarzeń o charakterze katastrofalnym. Pozwala to na przewidywalność
prowadzenia działalności gospodarczej, zwłaszcza w przypadku mniejszych podmiotów
trudniących się żeglugą.
Protokół z 1996 r. wprowadza podwyższone, w stosunku do Konwencji
o ograniczeniu odpowiedzialności, której Rzeczpospolita Polska jest obecnie stroną, limity
odpowiedzialności za roszczenia morskie, co podyktowane jest utratą wartości SDR (Special
Drawing Rights – Specjalne Prawo Ciągnienia, którego wartość określana jest przez
Międzynarodowy Fundusz Walutowy w stosunku do najważniejszych światowych walut)
od czasu podpisania Konwencji o ograniczeniu odpowiedzialności oraz chęcią zwiększenia
bezpieczeństwa na morzu.

Ogrom szkód, znacznie przewyższających limity określone w Konwencji
o ograniczeniu odpowiedzialności, jakie mogą powodować zdarzenia z udziałem statków
morskich pokazują wypadki statków „Exxon Valdez”, „Torrey Cannyon”, „Erika”, czy też
„Prestige”, które spowodowały trudne do oszacowania straty dla gospodarki i środowiska
naturalnego dotkniętych nimi rejonów nadmorskich.
Obowiązek stosowania postanowień Protokołu z 1996 r., od dnia 1 stycznia 2012 r.,
przewiduje dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/20/WE z dnia 23 kwietnia
2009 r. w sprawie ubezpieczenia armatorów od roszczeń morskich (Dz. Urz. UE L 131
z 28.05.2009, str. 128). Ponadto w dniu 9 października 2008 r. państwa członkowskie Unii
Europejskiej przyjęły oświadczenie, w którym jednomyślnie potwierdziły wagę stosowania
Protokołu z 1996 r. w całej Wspólnocie.

2) Różnice między dotychczasowym i projektowanym stanem prawnym


Zasady ograniczenia odpowiedzialności za roszczenia morskie uregulowane są
obecnie na gruncie prawa polskiego w ustawie z dnia 18 września 2001 r. – Kodeks morski
(Dz. U. z 2009 r. Nr 217, poz. 1689 oraz z 2010 r. Nr 127, poz. 857), zwanej dalej
„Kodeksem morskim”, w tytule V zatytułowanym „Ograniczenie odpowiedzialności za
roszczenia morskie”, w art. 97 – 102.

Art. 97 § 1 Kodeksu morskiego, w którym ustawodawca posłużył się metodą
inkorporacji Konwencji o ograniczeniu odpowiedzialności, stanowi obecnie, że
odpowiedzialność dłużnika za roszczenia morskie może być ograniczona zgodnie
z postanowieniami Konwencji o ograniczeniu odpowiedzialności.
Roszczenia podlegające ograniczeniu (tak w Konwencji o ograniczeniu
odpowiedzialności, jak i w Protokole z 1996 r.), obejmują:
a) roszczenia z tytułu śmierci, uszkodzenia ciała albo utraty lub uszkodzenia mienia (łącznie
z uszkodzeniem urządzeń portowych, basenów, dróg wodnych i oznakowań nawigacyjnych),
które zdarzyły się na statku lub w bezpośrednim związku z eksploatacją statku albo akcjami
ratowniczymi, oraz z tytułu innych szkód wynikłych w ich konsekwencji,
b) roszczenia z tytułu szkody wynikłej z opóźnienia w przewozie morzem ładunku,
pasażerów lub ich bagażu,
c) roszczenia z tytułu innych szkód spowodowanych naruszeniem praw innych niż prawa
wynikające z umów, powstałych w bezpośrednim związku z eksploatacją statku lub akcjami
ratowniczymi,
d) roszczenia z tytułu podniesienia, usunięcia, zniszczenia lub uczynienia nieszkodliwym
statku, który zatonął, stał się wrakiem, wszedł na mieliznę lub został porzucony, wraz
ze wszystkim, co znajduje się lub znajdowało się na takim statku,
 
2
e) roszczenia z tytułu usunięcia, zniszczenia lub uczynienia nieszkodliwym ładunku statku,
f) roszczenia innej osoby niż osoba odpowiedzialna z tytułu środków podjętych
dla uniknięcia lub ograniczenia szkody, za którą osoba odpowiedzialna może ograniczyć
swoją odpowiedzialność zgodnie z Konwencją, oraz dalszych szkód wyrządzonych przez te
środki.
Jak
już wspomniano, Protokół z 1996 r. ma na celu przede wszystkim podwyższenie
limitów odpowiedzialności wynikłej z tychże roszczeń, w stosunku do Konwencji
o ograniczeniu odpowiedzialności.
Zależności te, różne dla roszczeń z tytułu śmierci lub uszkodzenia ciała oraz
dla pozostałych roszczeń, przedstawiają się następująco:
1. Roszczenia z tytułu śmierci lub uszkodzenia ciała
Konwencja o ograniczeniu odpowiedzialności:
Dla statku o tonażu nieprzekraczającym 500 ton – 333 000 SDR1), a ponadto:
• za każdą tonę od 501 do 3 000 ton – 500 SDR,
• za każdą tonę od 3 001 do 30 000 ton – 333 SDR,
• za każdą tonę od 30 001 do 70 000 ton – 250 SDR,
• za każdą tonę ponad 70 000 ton – 167 SDR.
Protokół z 1996 r.:
Dla statku o tonażu nieprzekraczającym 2 000 ton – 2 000 000 SDR, a ponadto:
• za każdą tonę od 2 001 do 30 000 ton – 800 SDR,
• za każdą tonę od 30 001 do 70 000 ton – 600 SDR,
• za każdą tonę ponad 70 000 ton – 400 SDR.

Zatem przykładowo, w przypadku statku o tonażu 500 GT są to następujące limity:
                                                           
1) Jeden SDR ma obecnie wartość około 4,50 PLN 
 
3