Rządowy projekt ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej

OCENA SKUTKÓW REGULACJI

1. Podmioty, na które oddziałuje projektowana ustawa
Ustawa dotyczy:
1) gmin, w tym ośrodków pomocy społecznej;
2) powiatów, w tym powiatowych centrów pomocy rodzinie, placówek
opiekuńczo-wychowawczych, ośrodków adopcyjno-opiekuńczych;
3) samorządów wojewódzkich, w tym regionalnych placówek opiekuńczo-wy-
chowawczych;
4) organizacji pozarządowych;
5) rodzin;
6) rodzin zastępczych spokrewnionych;
7) rodzin zastępczych niespokrewnionych;
8) rodzinnych domów dziecka.

2. Zakres konsultacji
Projekt ustawy został przekazany do uzgodnień i konsultacji z Komisją Wspólną Rządu
i Samorządu Terytorialnego oraz z następującymi partnerami społecznymi:
1) Forum Związków Zawodowych;
2) NSZZ „Solidarność”;
3) NSZZ „Solidarność 80”;
4) Ogólnopolskim Porozumieniem Związków Zawodowych;
5 Konfederacją Pracodawców Polskich;
6) Konfederacją Pracodawców Prywatnych „Lewiatan”;
7) Związkiem Rzemiosła Polskiego;
8) Business Centre Club;
9) Ogólnopolską Federacją Organizacji Pozarządowych;
10) Koalicją na Rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej;
11) Towarzystwem „Nasz Dom”.

W toku uzgodnień uwagi zgłosili następujący partnerzy społeczni: Forum Związków
Zawodowych, NSZZ „Solidarność”, Związek Nauczycielstwa Polskiego, Ogólnopolskie
Porozumienie Związków Zawodowych, Koalicję na Rzecz Rodzinnej Opieki Zastępczej,
Stowarzyszenie Interwencji Prawnej, Towarzystwo „Nasz Dom”. Wszystkie zgłoszone uwagi,
 
24
 
w szczególności dotyczące prowadzenia pracy z rodziną biologiczną dziecka, organizacji
i finansowania rodzin zastępczych i rodzinnych domów dziecka, podziału kompetencji
między podmiotami pieczy zastępczej, sposobu organizacji placówek opiekuńczo-
wychowawczych, nadzoru nad pieczą zastępczą, umiejscowienia ośrodków adopcyjnych na
poziomie województwa, zostały poddane dokładnej analizie, w wyniku której znaczna ich
część została uwzględniona, jednak nie zawsze w postulowany sposób. Wynika to z faktu, że
uwagi dotyczące tej samej regulacji, często zawierały znacząco różniące się propozycje
rozwiązań. W efekcie przeprowadzonych dodatkowych konsultacji wybrano rozwiązania,
które w najpełniejszy sposób realizują cel projektu ustawy.

Projekt ustawy nie został uzgodniony z Komisją Wspólną Rządu i Samorządu
Terytorialnego.

3. Wpływ regulacji na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa i budżety
jednostek samorządu terytorialnego

A. Wpływ na wydatki budżetu państwa
Systemowe, długookresowe zmiany motywujące racjonalizację wydatków
publicznych na sprawowanie pieczy zastępczej nad dzieckiem wymagają wielokierunkowych
działań, które są wypadkową m.in. wzrostów, spadków i przeniesień wydatków w stosunku
do stanu obecnego.
Wzrost wydatków budżetu państwa ogółem wyniesie 39,77 mln zł, z tego:
– 5,25 mln zł – w związku z postępowaniami w sprawach o adopcję,
– 34,52 mln zł – w związku ze wsparciem tworzenia stanowiska asystenta
i koordynatora rodziny oraz wsparciem organizacji szkoleń dla kandydatów na
rodziny zastępcze, kandydatów na osoby prowadzące rodzinne domy dziecka oraz
szkoleń dla istniejących rodzin zastępczych zawodowych.

B. Wpływ na wydatki jednostek samorządu terytorialnego
Projektowane zmiany powodują wydatki w formie dotacji z budżetów powiatów do
gmin w kwocie 726,35 mln zł , z tego:
– 319,22 mln zł – w związku z przeniesieniem realizacji wszystkich zadań
związanych z rodzinami zastępczymi spokrewnionymi (dofinansowanie kosztów
utrzymania dziecka, kosztów usamodzielnienia),
 
25
 
– 407,13 mln zł – w związku z wprowadzeniem współfinansowania przez gminy
we wszystkich innych niż rodziny spokrewnione formach pieczy zastępczej.
Gmina zobowiązana do realizacji zadań własnych, określonych w art. 167,
otrzymywać będzie dotację z powiatu, na obszarze którego jest położona. Dotacja
odpowiadać będzie kwocie ponoszonych przez powiat wydatków w roku poprzedzającym rok
wejścia ustawy w życie na finansowanie pobytu dzieci:
1) w spokrewnionych rodzinach zastępczych tworzonych przez wstępnych lub rodzeństwo
dziecka,
2) w pozostałych formach pieczy zastępczej – z uwzględnieniem współfinansowania w 50 %
przez gminę zadań, o których mowa w art. 167 pkt 8.
Przy ustalaniu wysokości dotacji brana będzie pod uwagę liczba dzieci będąca
w pieczy w dniu wejścia ustawy w życie. Późniejsze zmiany w liczbie przebywających
w pieczy zastępczej dzieci nie będą miały wpływu na wysokość dotacji. Oznaczać to będzie,
że w przypadku właściwie prowadzonej przez gminę profilaktyki (pracy z rodziną), która
skutkować będzie zmniejszeniem liczby przebywających w pieczy zastępczej dzieci gmina
otrzymaną dotację nie będzie zwracała do powiatu tylko przeznaczała ją na rozwój systemu
profilaktyki (pracy z rodziną), służącego przeciwdziałaniu umieszczaniu dzieci w pieczy
zastępczej.
Tym samym ustalona w sposób określony w projekcie ustawy kwota dotacji
przekazywanej gminie przez powiat będzie źródłem finansowania równocześnie dwóch
istotnie skorelowanych ze sobą zadań gminy tj. profilaktyki – pracy z rodziną i finansowania
(współfinansowania) pobytu dzieci w pieczy zastępczej.
W przypadku zadania dotyczącego profilaktyki (pracy z rodziną) jest to jedyne źródło
finansowania nowego zadania gminy, jakie zapewni projekt ustawy i jedyny instrument
finansowy motywujący gminy do prowadzenia działań przeciwdziałających wzrostowi liczby
dzieci kierowanych do pieczy zastępczej.

C. Kierunki przepływu środków
Reasumując, przepływy środków między samorządami poszczególnych szczebli oraz
budżetem państwa będą następujące:

Budżety gmin:
+ 726,35 mln zł w formie dotacji z budżetów powiatów,

 
26
 
Budżety powiatów:
– 726,35 mln zł w formie dotacji do budżetów gmin,
Budżet państwa:
– 5,25 mln zł w formie dotacji celowej, na realizację przez marszałków województw zadań
związanych z adopcją,
– 34,52 mln zl do budżetu gminy, powiatu, na wsparcie realizowanych przez samorządy
zadań w formie dotacji celowej na podstawie wprowadzonego przez ministra właściwego
do spraw rodziny programu,
w tym konieczność zaangażowania dodatkowych środków w wysokości 39,77 mln zł.

Szczegółowe informacje na temat skutków finansowych proponowanych rozwiązań
w latach 2011 – 2013 zawiera tabela. Pominięto pozycje kosztów, które w skali kraju
nie przekraczają kwoty 100 tys. zł rocznie.

D. ródła finansowania
W związku z założonym motywowaniem gmin do działań racjonalizujących ogólne
wydatki publiczne na zadania z zakresu pieczy zastępczej, przez włączenie gmin do systemu
finansowej współodpowiedzialności za skalę tych zadań realizowanych na terytorium gminy
i wobec mieszkańców pochodzących z danej gminy, niezbędne jest przekazanie dotacji
z powiatu do gminy na realizację zadań wynikających z ustawy.
Jednocześnie proponuje się, aby do 30 lipca po upływie 3 lat od wejścia ustawy w życie
Prezes Rady Ministrów przedłożył Sejmowi RP informację o skutkach obowiązywania tego
rozwiązania wraz z propozycjami zmian.
Jednostki samorządu terytorialnego będą mogły również korzystać ze środków
finansowych pochodzących z projektów realizowanych w ramach Unii Europejskiej, między
innymi z Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Program stanowi odpowiedź na wyzwania, jakie przed państwami członkowskimi UE,
w tym również Polską, stawia odnowiona Strategia Lizbońska. Do wyzwań tych należą:
uczynienie z Europy bardziej atrakcyjnego miejsca do lokowania inwestycji

i podejmowania pracy, rozwijanie wiedzy i innowacji oraz tworzenie większej liczby
trwałych miejsc pracy. Zgodnie z założeniami Strategii Lizbońskiej oraz celami polityki
spójności krajów unijnych, rozwój kapitału ludzkiego i społecznego przyczynia się do
 
27
 
pełniejszego wykorzystania zasobów pracy oraz wsparcia wzrostu konkurencyjności
gospodarki.
Dążąc do efektywnego rozwoju zasobów ludzkich, program będzie koncentrował
wsparcie na następujących obszarach: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój
potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, a także zagadnieniach związanych
z budową sprawnej i skutecznej administracji publicznej wszystkich szczebli

i wdrażaniem zasady dobrego rządzenia.
Celem głównym programu jest: wzrost zatrudnienia i spójności społecznej,
a do osiągnięcia tego celu przyczynia się realizacja sześciu celów strategicznych,

do których należą:
– podniesienie poziomu aktywności zawodowej oraz zdolności do zatrudnienia osób
bezrobotnych i biernych zawodowo,

zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego,
– poprawa zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw do zmian
zachodzących w gospodarce,
– upowszechnienie edukacji społeczeństwa na każdym etapie kształcenia,
przy równoczesnym zwiększeniu jakości usług edukacyjnych i ich silniejszym
powiązaniu z potrzebami gospodarki opartej na wiedzy,
– zwiększenie potencjału administracji publicznej w zakresie opracowywania polityk
i świadczenia usług wysokiej jakości oraz wzmocnienie mechanizmów partnerstwa,
– wzrost
spójności terytorialnej.
 
28