Poselski projekt ustawy o państwowych egzaminach prawniczych

b) uchyla się ust. 15-17;
2) w art. 18 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
„2. O kolejności miejsca na liście kwalifikacyjnej decyduje suma punktów
uzyskanych przez kandydatów z państwowego egzaminu prawniczego I stopnia i z konkursu.
Jeżeli dwóch lub więcej kandydatów uzyska taką samą liczbę punktów, o kolejności miejsca
na liście kwalifikacyjnej decyduje liczba punktów uzyskanych z konkursu, a jeśli liczba
punktów z konkursu jest taka sama, wszystkich tych kandydatów umieszcza się na jednym
miejscu na liście kwalifikacyjnej. W przypadku, gdy miejsce na liście kwalifikacyjnej, w
którym następuje wyczerpanie limitu, o którym mowa w art. 16 ust. 2, zajmuje więcej niż
jedna osoba, limit ulega podwyższeniu o liczbę osób umieszczonych na tym miejscu.”.


Rozdział 10
Przepisy przejściowe i końcowe

Art. 72. W terminie 10 lat od dnia wejścia w życie ustawy do egzaminu II stopnia
mogą przystąpić osoby niewymienione w art. 30 ust. 1, które:
1) uzyskały na zasadach obowiązujących przed dniem wejścia w życie ustawy prawo
do przystąpienia do egzaminu adwokackiego, radcowskiego lub notarialnego, albo
2) przed dniem wejścia w życie ustawy ukończyły wyższe studia prawnicze i przez
okres co najmniej 5 lat w okresie nie dłuższym niż 10 lat przed zarejestrowaniem
się w elektronicznym systemie rejestracji:
a) wykonywały wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane
ze świadczeniem pomocy prawnej przez adwokata lub radcę prawnego w
kancelarii adwokackiej, zespole adwokackim, spółce cywilnej, jawnej,
partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 4a ust. 1 ustawy z dnia 26
maja 1982 r. – Prawo o adwokaturze, lub kancelarii radcy prawnego, spółce
cywilnej, jawnej, partnerskiej, komandytowej, o których mowa w art. 8 ust. 1
ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych, na podstawie umowy o pracę
lub umowy cywilnoprawnej, lub
b) były zatrudnione w urzędach organów władzy publicznej i wykonywały
wymagające wiedzy prawniczej czynności bezpośrednio związane ze świadczeniem
pomocy prawnej na rzecz tych urzędów.

Art. 73. Osoby, które przed dniem wejścia w życie ustawy uzyskały pozytywny wynik
egzaminu konkursowego albo wstępnego na aplikację adwokacką, radcowską, notarialną lub
komorniczą, zachowują prawo do wpisu na listę aplikantów adwokackich, radcowskich,
notarialnych lub komorniczych, na zasadach dotychczasowych.

Art. 74. Do postępowań w sprawie wpisu na listę aplikantów adwokackich,
radcowskich, notarialnych lub komorniczych, a także postępowań w sprawie odwołań od
uchwał w sprawie wyników egzaminu konkursowego albo wstępnego na aplikację
adwokacką, radcowską, notarialną lub komorniczą, wszczętych przed dniem wejścia w życie
ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art.
75. Do aplikacji adwokackiej, radcowskiej, notarialnej, komorniczej i
legislacyjnej, rozpoczętej przed dniem wejścia w życie ustawy oraz do następującego po niej
egzaminu i postępowania w sprawie odwołań od wyników tego egzaminu, stosuje się
przepisy dotychczasowe.
Art. 76. Pozostają w mocy pełnomocnictwa procesowe udzielone przed dniem wejścia
w życie ustawy osobom, które nie spełniają warunków określonych w art. 87 § 1 ustawy z
dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, z późn.
zm.8)) w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, do czasu zakończenia postępowań w danej
instancji.
Art. 77. Ustawa wchodzi w życie po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia.

UZASADNIENIE

I. Wprowadzenie
Projekt ustawy o państwowych egzaminach prawniczych wprowadza dwa
państwowe egzaminy prawnicze: I i II stopnia oraz elektroniczny system rejestracji
do egzaminów.
Celem regulacji jest ujednolicenie kryteriów naboru na wszystkie aplikacje
prawnicze poprzez wprowadzenie jednego państwowego egzaminu I stopnia oraz
stworzenie absolwentom wyższych studiów prawniczych dwóch równoległych
ścieżek dostępu do zawodów prawniczych:
- poprzez aplikacje prawnicze: po zdaniu egzaminu I stopnia, odbyciu aplikacji i
zdaniu egzaminu II stopnia (odpowiadającego obecnym egzaminom zawodowym), z
wyłączeniem egzaminu sędziowskiego, prokuratorskiego i komorniczego;
- z pominięciem aplikacji, poprzez świadczenie pomocy prawnej: po zdaniu
egzaminu I stopnia i co najmniej 5-letnim wykonywaniu czynności prawniczych, a
następnie zdaniu państwowego egzaminu prawniczego II stopnia bez konieczności
odbycia aplikacji.
Zastosowanie powyższych rozwiązań powinno również spowodować (w
krótkiej perspektywie czasowej) ułatwienie dostępu społeczeństwa do pomocy
prawnej.

Egzamin I stopnia jest adresowany do wszystkich absolwentów wydziałów
prawa i pełni 2 funkcje:
- jest egzaminem kwalifikującym do odbywania wszystkich aplikacji prawniczych,
- uprawnia do świadczenia pomocy prawnej (w ograniczonym zakresie) przez
doradców prawnych.

Jednolity egzamin prawniczy II stopnia jest egzaminem zawodowym,
otwierającym możliwość wykonywania zawodu adwokata, radcy prawnego,
notariusza oraz ubiegania się o powołanie na stanowisko asesora prokuratorskiego
(co nie narusza obowiązujących przepisów regulujących sposób dojścia do tego
zawodu - nadal bowiem będą obwiązywać przepisy regulujące specyficzną drogę do
tego zawodu, zaś przewidywana w projekcie droga – poprzez państwowy egzamin
prawniczy II stopnia – będzie wyłącznie alternatywna). Egzamin ten jest skierowany

1
przede wszystkim do osób kończących aplikacje korporacyjne oraz do doradców
prawnych z 5 - letnim doświadczeniem zawodowym
Ponadto, do państwowego egzaminu prawniczego II stopnia będą mogły
przystąpić osoby, które uprzednio zdały egzamin sędziowski i prokuratorski (jednak
niemające żadnej praktyki w stosowaniu prawa), doktorzy nauk prawnych oraz
osoby, które pracowały na stanowisku referendarza sądowego lub starszego
referendarza sądowego 3 lata. Od osób tych nie wymaga się zdania państwowego
egzaminu prawniczego I stopnia, gdyż zdały one inny prawniczy egzamin zawodowy.
Dopuszczone do egzaminu II stopnia zostały również osoby, które ukończyły
aplikację legislacyjną i po jej ukończeniu przez 5 lat wykonywały zadania legislatora
oraz osoby, które zdały egzamin I stopnia i po jego zdaniu przez 5 lat pracowały w
organach władzy publicznej wykonując wymagających wiedzy prawniczej czynności
bezpośrednio związane ze świadczeniem pomocy prawnej na rzecz tych urzędów. Do
państwowego egzaminu prawniczego II stopnia, bez konieczności zdania
państwowego egzaminu prawniczego I stopnia, z uwagi na posiadane kwalifikacje,
dopuszcza się także osoby, które zajmują stanowisko radcy lub starszego radcy
Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa, a także asystentów sędziego i asystentów
prokuratora.

Ponadto celem nowej regulacji jest ułatwienie dostępu do pomocy prawnej
poprzez nadanie uprawnień do występowania przed sądami rejonowymi i
wykonywania innych czynności prawniczych nowej kategorii osób, które zdały
egzamin I stopnia: doradcom prawnym. Osoby te – poprzez weryfikację ich wiedzy
na egzaminie I stopnia – będą gwarantować właściwy poziom przygotowania do
świadczenia usług prawniczych, a zarazem stanowić konkurencję dla adwokatów
czy radców prawnych. Dodatkowo prawo wykonywania tych czynności, jako doradcy
prawni, będą miały również osoby, które spełniają przesłanki do wpisu na listę
adwokatów, radców prawnych, czy powołania na stanowisko asesora notarialnego.
Projekt nie tworzy jednak nowego zawodu prawniczego, czy też samorządu,
a przyznaje jedynie określonej grupie osób, które spełniły ustawowe kryteria, pewne
ściśle wskazane w ustawie uprawnienia. Polegają one na wykonywaniu (po zdaniu
państwowego egzaminu prawniczego I stopnia) określonych w ustawie czynności,
przy czym ich wykonywanie przez okres 5 lat uprawnia do przystąpienia do
państwowego egzaminu prawniczego II stopnia, po którego zdaniu można zostać
adwokatem, radcą prawnych, asesorem notarialnym, czy ubiegać się o powołanie na
stanowisko asesora prokuratury.

2
Powyższe uprawnienie ma stanowić alternatywną, obok aplikacji, drogę
dojścia do określonego wysoko kwalifikowanego zawodu prawniczego.
Doradcom prawnym nadano zatem uprawnienie do występowania przed
sądami rejonowymi z wyłączeniem spraw z zakresu prawa karnego, karnego
skarbowego, wykroczeń, rodzinnego i opiekuńczego. Takie ograniczenie zakresu
kompetencji przed sądami rejonowymi wynika z faktu, że doradcy prawni nie będą
podlegać rygorom samorządów zawodowych np. w zakresie odpowiedzialności
dyscyplinarnej. Wyjęcie z ich kompetencji spraw społecznie wrażliwych, jakimi są
sprawy karne, rodzinne czy opiekuńcze ma na celu ochronę osób korzystających z
usług doradców prawnych. Doradcy prawni nie będą również uprawnieni do
zastępowania stron przed sądami powszechnymi w sprawach, w których w I
instancji rzeczowo właściwy jest sąd okręgowy, albowiem z reguły sprawy te cechują
się większym ciężarem gatunkowym i stopniem trudności.
Ponadto w projekcie ułatwiono doradcom prawnym możliwość
występowania w charakterze pełnomocnika strony w postępowaniu
administracyjnym wprowadzając zapis, że doradca prawny może sam uwierzytelnić
odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. Analogiczne rozwiązanie zostało również
wprowadzone w odniesieniu do procedury cywilnej.
W projekcie ustawy zastrzeżony został tytułu zawodowy „doradcy
prawnego”, w związku z czym tytułem tym nie będą mogły posługiwać się np. osoby
świadczące usługi prawnicze na podstawie ustawy z dnia 2 lipca 2004 r.
o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2007 r. Nr 155, poz. 1095, Nr 127,
poz. 880 i Nr 180, poz. 1280), które nie spełniły kryteriów wynikających z niniejszej
ustawy. Zastrzeżenie tego tytułu ma na celu wyodrębnienie spośród osób
świadczących usługi prawnicze tzw. „kwalifikowanych doradców”, tzn. takich,
których wiedza została zweryfikowana. Zastrzeżenie, że tytułem będą mogły
posługiwać się wyłącznie osoby, których wiedza i umiejętności zostały
zweryfikowane egzaminem ma istotne znaczenie dla potencjalnych klientów, dla
których stanie się czytelne, z czyich usług korzystają. Ustawowe zastrzeżenie
używania tytułu doradcy prawnego spowoduje, że każdy kto będzie używał tytułu
doradcy prawnego, nie spełniając warunków koniecznych do jego używania, będzie
podlegał odpowiedzialności karnej wynikającej z obowiązujących przepisów (art. 61
ust. 1 k.w.).
Doradcy prawni będą także zobowiązani do zachowania w tajemnicy
informacji, które uzyskali w związku z wykonywaniem zadań doradcy prawnego.

3