Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o rzecznikach patentowych

zagranicznych urzędach patentowych. Podobny wymóg nie jest nałożony na adwokatów czy
radców prawnych.
Zdefiniowano również, na czym polega pomoc prawna i techniczna świadczona przez
rzecznika patentowego (art. 1 pkt 6 projektu). W art. 1 pkt 7 projektu zaproponowano nowe
brzmienie art. 9 ust. 1 uwzględniające wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 lipca
2006 r. (sygn. akt SK 43/04). Wprowadzona zmiana polega na usunięciu niespójności
przepisów regulujących możliwość uczestnictwa rzeczników patentowych w charakterze
pełnomocników w postępowaniu karnym i postępowaniu karnym skarbowym.
Zgodnie z przyjętymi w wielu krajach regulacjami dotyczącymi wymogu stałego
doskonalenia zawodowego przedstawicieli wolnych zawodów projekt, w art. 1 pkt 9, nakłada
taki obowiązek na polskich rzeczników patentowych. Wprowadzenie tego wymogu jest
niezbędne ze względu na zmieniające się przepisy prawne oraz stan techniki. Wymaga tego
również potrzeba zapewnienia wysokiego standardu usług świadczonych przez rzeczników
patentowych i interes społeczny. Krajowa Rada Rzeczników Patentowych, wzorem radców
prawnych i adwokatów, określi w drodze uchwały szczegółowe zasady wypełniania
obowiązku dokształcania, w szczególności wskaże zalecane formy jego wypełniania.
Jednocześnie należy podkreślić, że wprowadzenie ww. obowiązku nie wiąże się
z dodatkowym obciążeniem finansowym rzeczników patentowych. Szereg szkoleń już
obecnie organizowanych jest zarówno przez Polską Izbę Rzeczników Patentowych, jak
i przez Urząd Patentowy RP. Co więcej, takie szkolenia organizowane są również w ramach
współpracy z Urzędem Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (OHIM) i EPO. Faktycznie
przepis ten ma na celu zmobilizowanie rzeczników patentowych do uaktualniania swojej
wiedzy.
Uwzględniając regulację z art. 24 dyrektywy 2006/123/WE, w projekcie dodano nowy
art. 15a regulujący zagadnienie związane z reklamowaniem przez rzeczników patentowych
świadczonych przez siebie usług (art. 1 pkt 11 projektu).
Projekt ustawy wprowadza uregulowania prawne dotyczące możliwości wykonywania
czynności z zakresu pomocy w sprawach własności przemysłowej w Polsce przez obywateli
państw członkowskich Unii Europejskiej, których kwalifikacje do wykonywania tych
czynności zostały potwierdzone w innym państwie członkowskim. Regulacja ta dotyczy
również obywateli polskich, którzy nabyli kwalifikacje do wykonywania wymienionych
czynności w innym niż Polska państwie członkowskim Unii Europejskiej (art. 1 pkt 13 – 15
projektu).

4
Zmieniony art. 19 ust. 2 stanowi, iż o wpis na listę rzeczników patentowych będzie
mogła ubiegać się osoba posiadająca obywatelstwo państwa członkowskiego, której
kwalifikacje do wykonywania zawodu rzecznika patentowego zostały uznane, na zasadach
określonych w ustawie z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach uznawania kwalifikacji
zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 63,
poz.
394) oraz która posługuje się językiem polskim w stopniu wystarczającym do
właściwego reprezentowania klientów przed polskimi organami administracji i sądami. Osoba
taka do wniosku o wpis na listę rzeczników będzie musiała dołączyć decyzję o uznaniu
kwalifikacji zawodowych (art. 1 pkt 13 i 15 projektu).
Proponowana regulacja obejmuje również możliwość świadczenia przez
zagranicznego rzecznika patentowego usług transgranicznych na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej.
Projektem dopuszczono możliwość odbycia aplikacji rzecznikowskiej przez obywateli
państw członkowskich. Jednocześnie w art. 2 ustawy zdefiniowano pojęcie „państwa
członkowskiego”, „państwa macierzystego”, „obywatela państwa członkowskiego” oraz
„usługi transgranicznej”.

Wprowadzenie ww. regulacji do ustawy jest konieczne w świetle art. 56 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, zakazującego w odniesieniu do obywateli państw
członkowskich ograniczania swobody świadczenia usług, dyrektywy 2006/123/WE
dotyczącej usług na rynku wewnętrznym oraz wyroków ETS (C-131/01 i C-487/01). Sposób
regulacji odnoszącej się do świadczenia usług transgranicznych wynika z konieczności
uwzględnienia dyrektywy 2006/123/WE z modyfikacjami wynikającymi z postanowień
dyrektywy 2005/36/WE. Te dwie dyrektywy są ze sobą ściśle związane, zaś dyrektywa
2006/123/WE w art. 3 zawiera normę kolizyjną, zgodnie z którą w przypadku kolizji między
przepisami dyrektywy 2006/123/WE i innym wspólnotowym aktem prawnym regulującym
specyficzne aspekty podejmowania i prowadzenia działalności usługowej w określonych
dziedzinach lub w ramach określonych zawodów – pierwszeństwo mają przepisy innych
wspólnotowych aktów prawnych i to one stosowane są do tych określonych dziedzin
i zawodów.

Zgodnie z wymienioną dyrektywą i ustawą z dnia 18 marca 2008 r. o zasadach
uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej
(Dz. U. Nr 63 poz. 394), możliwe jest wprowadzenie uproszczonej, tymczasowej rejestracji
lub członkowstwa w organizacji zawodowej, a także wymogu złożenia pisemnego

5
oświadczenia o zamiarze świadczenia usługi transgranicznej, zawierającego informacje
o posiadanej polisie ubezpieczeniowej. Projekt przewiduje, że osoba, która po raz pierwszy
podejmuje w Rzeczypospolitej Polskiej usługi transgraniczne, obowiązana jest złożyć
Krajowej Radzie Rzeczników Patentowych pisemne oświadczenie o podjęciu świadczenia
takich usług. Do oświadczenia osoba taka winna załączyć dokument w języku polskim
stwierdzający, że jest zarejestrowana w państwie macierzystym jako osoba uprawniona do
wykonywania czynności z zakresu pomocy w sprawach własności przemysłowej, dokument
potwierdzający obywatelstwo oraz kopię dowodu ubezpieczenia od odpowiedzialności
cywilnej. Ponadto usługodawca świadczący usługi transgraniczne podlega przepisom
ustawowym, administracyjnym i dyscyplinarnym, które dotyczą sposobu wykonywania
danego zawodu regulowanego, w tym przepisom odnoszącym się do definicji zawodu,
używania tytułów zawodowych i poważnych uchybień zawodowych (art. 1 pkt 14 i 40
projektu).
W projektowanym art. 19d przewidziano obowiązek ustanowienia pełnomocnika do
spraw doręczeń. Kwestia adresów dla doręczeń osób zamieszkałych za granicą (a takie osoby
będą obsługiwane w ramach usług transgranicznych) regulowana jest identycznie przez
przepisy Kodeksu postępowania cywilnego i Prawa o postępowaniu przed sądami
administracyjnymi oraz ustawy o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy
prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej. Wymienione przepisy również przewidują surową
sankcję za nieustanowienie pełnomocnika dla doręczeń na terytorium Polski (w razie
nieustanowienia pełnomocnika pisma pozostawia się w aktach sprawy ze skutkiem
doręczenia) (art. 1 pkt 14 projektu).
Zaproponowane uzupełnienie art. 24 ust. 2 ustawy (art. 1 pkt 16 projektu) o nowy pkt
5a upoważnia do skreślenia z listy rzecznika patentowego, który zalega z opłatą składki
członkowskiej przez okres dłuższy niż jeden rok. Jest to przepis o charakterze
dyscyplinującym. Praktyka pokazuje, że dotychczasowe, ogólne zagrożenie sankcjami
dyscyplinarnymi nie jest skuteczne w stosunku do składek członkowskich. Dlatego też, dla
zapewnienia sprawności działania samorządu, celowe jest przyjęcie prostego systemu
znanego samorządom radców prawnych i adwokatów. Zgodnie z obowiązującymi przepisami
art. 24 ust. 4 ustawy ponowny wpis na listę rzeczników patentowych będzie możliwy po
uiszczeniu przez rzecznika zaległych składek członkowskich.
Projekt wprowadza w art. 1 pkt 18 – 25 regulacje dotyczące naboru i przebiegu
aplikacji rzecznikowskiej.

6
Konkurs zastąpiono egzaminem konkursowym, a zakres przedmiotowy tego egzaminu
umieszczono w ustawie. Wprowadzone przepisy mają na celu zapewnienie przejrzystości
i jasności reguł dotyczących egzaminu konkursowego. Egzamin konkursowy będzie
przeprowadzany przez Komisję Egzaminacyjną wyłanianą w ten sam sposób, jak Komisja
Egzaminacyjna przeprowadzająca egzamin kwalifikacyjny (końcowy). Praca rzecznika
związana jest z występowaniem przed międzynarodowymi organami ochrony własności
przemysłowej i do prawidłowego wykonywania zawodu rzecznika patentowego niezbędna
jest znajomość języków obcych, stąd egzamin konkursowy musi obejmować sprawdzenie
znajomości co najmniej jednego języka obcego na poziomie podstawowym. Od uchwały
Komisji Egzaminacyjnej, dotyczącej zarówno egzaminu konkursowego i egzaminu
kwalifikacyjnego, przysługiwać będzie odwołanie do Krajowej Rady Rzeczników
Patentowych.
Przewidziano również upoważnienie dla Prezesa Rady Ministrów, który po
zasięgnięciu opinii Krajowej Rady Rzeczników Patentowych określa wysokość opłaty za
aplikację rzecznikowską prowadzoną przez samorząd na zasadach samofinansowania (art. 1
pkt 18 projektu). Jednocześnie przewidziano delegacje do wydania rozporządzeń
określających wysokość opłat za egzaminy konkursowy i kwalifikacyjny (art. 1 pkt 18 i pkt
23). W noweli przewidziano możliwość obniżenia, odroczenia lub rozłożenia na raty opłaty
za aplikację, w przypadku uzasadnionego wniosku aplikanta. Jednakże musi istnieć
możliwość skreślenia z listy aplikanta, który uchyla się od uiszczenia należności. Wobec
faktu, iż aplikacja nie korzysta z dofinansowania ze środków publicznych i organizowana jest
na zasadzie samofinansowania, takie rozwiązanie jest w pełni uzasadnione. W projekcie
przewidziano więc możliwość skreślenia aplikanta z listy aplikantów, w przypadku zalegania,
bez usprawiedliwionej przyczyny, z opłatą za aplikację przez okres przekraczający trzy
miesiące (art. 1 pkt 24 projektu). Zakres przedmiotowego szkolenia aplikantów i szczegółowy
tryb przeprowadzenia egzaminów konkursowego i kwalifikacyjnego również będzie
określany w rozporządzeniu wykonawczym (art. 1 pkt 25 projektu). Przewidziano także
w art. 5 ustawy przepis przejściowy stanowiący, iż do czasu wejścia w życie nowego
rozporządzenia wydanego na podstawie delegacji zawartej w art. 39 ustawy zachowują moc
przepisy dotychczasowe, nie dłużej jednak niż przez okres 6 miesięcy od dnia wejścia w życie
znowelizowanej ustawy.
Zaznaczyć tu należy, że aplikacja rzecznikowska ma interdyscyplinarny charakter.
wiadczenie usług rzecznika patentowego wymaga posiadania zarówno szerokiej wiedzy

7
technicznej, prawniczej, językowej oraz specyficznego doświadczenia w formułowaniu
dokumentacji zgłoszeniowej dla poszczególnych przedmiotów własności przemysłowej, którą
składa się w Urzędzie Patentowym lub uprawnionym do udzielania praw wyłącznych organie
międzynarodowym. O fachowości rzecznika patentowego decyduje więc nie tylko wyższe
wykształcenie w jednej określonej dziedzinie, lecz specjalistyczne, wielostronne
przygotowanie do zawodu. Wychodzi ono daleko poza zakres wykształcenia oferowanego
przez poszczególne kierunki studiów. Aplikacji rzecznikowskiej nie można porównać
z aplikacjami zawodów prawniczych polegającymi na doskonaleniu wiedzy uzyskanej
w czasie studiów. Tym samym musi być ona droższa od innych aplikacji zawodowych.
W
ustawodawstwach europejskich przyjęto model wieloletnich aplikacji lub studiów
podyplomowych połączonych zawsze z kilkuletnią praktyką. Podobny model obowiązuje
w Polsce. Jednakże w ustawie określono, iż roczna opłata za aplikację nie może być wyższa
niż 3-krotność przeciętnego wynagrodzenia za pracę w gospodarce narodowej w roku
poprzednim, ogłaszanego przez Główny Urząd Statystyczny.

Wprowadzenie tych regulacji wypełnia lukę prawną występującą w obecnie
obowiązującej ustawie, na którą zwrócił uwagę Rzecznik Praw Obywatelskich.
Proponuje
się również ułatwienie dla osób, które będą musiały zdawać egzamin
kwalifikacyjny powtórnie, poprzez zniesienie limitu liczby egzaminów poprawkowych oraz
umożliwienie zdawania powtórnego egzaminu kwalifikacyjnego w części zakończonej
wynikiem negatywnym (art. 1 pkt 21 projektu). W związku z powyższym skreślono art. 37
pkt 6 ustawy (art. 1 pkt 24 projektu).
Wprowadzono
również przepis przejściowy przesądzający, iż do kosztów aplikacji
rozpoczętej przed wejściem w życie ustawy zmieniającej oraz do egzaminu kwalifikacyjnego
przeprowadzanego po zakończeniu tej aplikacji stosuje się przepisy dotychczasowe (art. 2
projektu).

Zaproponowane w art. 1 pkt 27 – 33 projektu zmiany mają na celu doprowadzenie do
uporządkowania wewnętrznej struktury samorządu rzeczników patentowych i usunięcia luk
dotyczących organów samorządu i ich kompetencji. W szczególności: rozszerza uprawnienia
okręgowego zgromadzenia rzeczników patentowych (pkt 33), ustala przypadki wygaśnięcia
mandatu członka organu samorządu rzeczników patentowych (pkt 27), określa kompetencje
Prezesa Polskiej Izby Rzeczników Patentowych (pkt 30), a także doprecyzowuje skład
i kompetencje prezydium Krajowej Rady Rzeczników Patentowych (pkt 29).

8