Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych innych ustaw

ograniczonych na powiększenie gospodarstw rodzinnych. Projektowane
przepisy art. 29 ust. 5 i 6 mają na celu zabezpieczenie interesu Skarbu Państwa
przed działaniami spekulacyjnymi osób, które nabyły nieruchomości Zasobu.
Przypadek skorzystania z prawa odkupu przez Agencję został wskazany
w projektowanym art. 29 ust. 6. W związku z powyższym Agencja będzie mogła
skorzystać z prawa odkupu w okresie 5 lat, licząc od dnia nabycia
nieruchomości od Agencji, w przypadku gdy zbycie prawa własności
nieruchomości lub jej części przez nabywcę nastąpiło na rzecz innej osoby niż
rolnik indywidualny w rozumieniu przepisów o kształtowaniu ustroju rolnego.
Należy zauważyć, iż nawet nieruchomości o powierzchni poniżej 1 ha mogą
być przedmiotem spekulacji, w szczególności gdy na ich terenie znajdują się
złoża kopalin lub nastąpiła zmiana przeznaczenia nieruchomości w miejscowym
planie zagospodarowania przestrzennego. W związku z tym powyższy przepis
nie określa powierzchni nieruchomości, które mogą być przedmiotem prawa
odkupu.
Proponuje się również, aby w projektowanej ustawie zawrzeć upoważnienie do
określenia przez ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, w drodze
rozporządzenia, trybu postępowania przy wykonywaniu prawa odkupu.
Aktualnie przypadki korzystania z prawa odkupu przez Agencję są określone
w zarządzeniu nr 12/2008 Prezesa Agencji Nieruchomości Rolnych z dnia
12 lutego 2008 r. w sprawie realizacji prawa odkupu. Określenie w projek-
towanej ustawie przypadku korzystania przez Agencję z prawa odkupu usunie
wszelkie wątpliwości co do uznaniowego czy też arbitralnego charakteru tego
prawa.
12. Zmiana zawarta w pkt 15 ma doprowadzić do tego, aby obniżenie ceny
sprzedaży obiektów zabytkowych było instrumentem prawnym skłaniającym
nabywców do podjęcia działań na rzecz przywrócenia tym obiektom właściwego
stanu, zgodnego ze wskazaniami konserwatora zabytków, który będzie mógł
kontrolować zasadność ponoszonych wydatków. Należy dodać, że od 1999 r.
Agencja może uzależnić obniżenie ceny sprzedaży tej nieruchomości do 50 %
od zobowiązania się nabywcy do poniesienia nakładów na przywrócenie
znajdującym się na niej obiektom właściwego stanu.

10
13. Zaproponowane w pkt 16 nowe brzmienie art. 31 ustawy o gospodarowaniu
nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa ma na celu umożliwienie rozłożenia
spłaty należności za nabyte nieruchomości na okres do 15 lat, pod warunkiem
wpłacenia przez nabywcę nieruchomości co najmniej 10 % ceny nieruchomości.
Powyższa zmiana umożliwi jak największej liczbie rolników nabycie gruntów
Zasobu. Zgodnie z projektowanym art. 31 ust. 4 przy rozłożeniu spłaty
pozostałej należności na roczne lub półroczne raty Agencja stosować będzie
oprocentowanie, które nie będzie mogło być niższe w stosunku rocznym niż 2 %
i wyższe niż stopa dyskontowa stanowiąca stopę bazową ogłaszaną
w komunikacie Komisji Europejskiej, powiększona o 1 %. Powyższa regulacja
jest zgodna z decyzją Rady z dnia 20 listopada 2009 r. w sprawie przyznania
przez władze Rzeczypospolitej Polskiej pomocy państwa na zakup
nieruchomości rolnych w okresie od dnia 1 stycznia 2010 r. do dnia 31 grudnia
2013 r. (Dz. Urz. UE L 4 z 8.1.2010, s. 89).
Jednocześnie z uwagi na problemy związane z windykacją należności
rozkładanych przez Agencję na raty, proponuje się wprowadzić regulację
uzależniającą rozłożenie niezapłaconej ceny na raty od możliwości jej spłaty
przez nabywcę oraz od przedłożenia przez niego zabezpieczenia spłaty tej kwoty
z jednoczesnym określeniem rodzajów zabezpieczeń, jakie może żądać Agencja.
W tym celu wprowadza się też upoważnienie dla ministra właściwego do spraw
rozwoju wsi do określenia, w drodze rozporządzenia:

−
dokumentów, które pozwolą na ustalenie sytuacji finansowej nabywcy
pozwalającej na spłatę należności rozłożonej na raty oraz na zabezpieczenie
spłaty kwoty tej należności,

−
szczegółowych warunków rozkładania spłaty należności na raty,

−
wysokości oprocentowania należności, której spłata została rozłożona na
raty, mając na względzie należyte zabezpieczenie spłaty należności
rozłożonej na roczne lub półroczne raty. Zastosowanie preferencyjnego
oprocentowania oraz rozłożenie ceny sprzedaży na raty będzie pomocą
publiczną. Szczegółowe warunki udzielania pomocy zostaną zawarte
w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw rozwoju wsi, które ma
zostać wydane na podstawie projektowanego przepisu.

11
Natomiast zaproponowane w pkt 16 nowe brzmienie art. 32 ma na celu
rozszerzenie upoważnienia do wydania rozporządzenia, które będzie określać
również szczegółowe warunki obniżania ceny sprzedaży nieruchomości
wpisanej do rejestru zabytków, gdyż do tej pory brak było uregulowań w tym
zakresie. Ponadto doprecyzowano, że przy określaniu sposobu przeprowadzania
publicznych przetargów ustnych (licytacji) i przetargów ofert, zostaną określone
również wymagania dotyczące wadium, tak jak ma to miejsce w przypadku
przetargów na dzierżawę.
14. Propozycja zmiany w pkt 17 projektu dotycząca art. 35 ustawy o gos-
podarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa zmierza do ustalenia
opłat za trwały zarząd nieruchomościami w takiej wysokości, jak za
użytkowanie wieczyste. Propozycja ta jest odejściem od dotychczasowych
regulacji prawnych, które w sprawach ustalania opłat odsyłały do przepisów
o gospodarce nieruchomościami.
15. Zmiany w pkt 18 mają na celu zapewnienie spójności art. 37 ustawy
o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z pozostałymi
przepisami zawartymi w rozdziale 7 ustawy o gospodarowaniu nieru-
chomościami rolnymi Skarbu Państwa (trwały zarząd). Przepisy dotyczące
trwałego zarządu odnoszą się do oddawania w zarząd nieruchomości, a nie
mienia, jak wynikało to z dotychczasowego brzmienia art. 37 ustawy.
16. W związku z rezygnacją z dzierżawy i najmu jako formy gospodarowania
Zasobem w pkt 19 uchyla się rozdział 8 ustawy, w którym określone są zasady
dzierżawy i najmu nieruchomości Zasobem.
17. Zmiana art. 45 pkt 2 ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi
Skarbu Państwa w pkt 20 jest konsekwencją zmian w art. 31 dotyczących
oprocentowania należności rozkładanych na raty.
18. Według stanu na koniec 2008 r. w Zasobie pozostawało około 15,5 tysięcy
mieszkań, w tym około 4 tysięcy mieszkań wyłączonych ze sprzedaży na rzecz
najemców, z tytułu położenia tych mieszkań w obiektach wpisanych do rejestru
zabytków bądź w budynkach niesłużących wyłącznie zaspokajaniu potrzeb
mieszkaniowych oraz domach funkcjonalnie związanych z działalnością
gospodarczą, o których mowa w pkt 1 i 2 art. 46 ustawy. Najemcy takich

12
mieszkań, zgodnie z art. 46, po przekazaniu tych obiektów, budynków i domów
do Zasobu, nie zachowali prawa do dalszego zamieszkiwania na czas
nieoznaczony. Wymaga ponadto zaznaczenia, że do dnia wejścia w życie
ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o zasadach zbywania mieszkań będących
własnością przedsiębiorstw państwowych, niektórych spółek handlowych
z udziałem Skarbu Państwa, państwowych osób prawnych oraz niektórych
mieszkań będących własnością Skarbu Państwa, Agencja mogła sprzedawać
w całości nieruchomości wpisane do rejestru zabytków na rzecz osób trzecich
(lub przekazać nieodpłatnie jednostce samorządu terytorialnego), gdyż na taką
sprzedaż uzyskiwała zgodę wojewódzkiego konserwatora zabytków,
a uprawnienie najemcy do pierwszeństwa nabycia zajmowanego lokalu
przysługiwało jedynie w przypadku sprzedaży lokalu, a nie całego budynku,
w którym ten lokal był położony.
Z dniem 7 lutego 2001 r. mieszkania mogą być zbywane przez Agencję, pod
rygorem nieważności, wyłącznie na zasadach określonych w tej ustawie, a więc
także z zachowaniem prawa pierwszeństwa najemcy lokalu mieszkalnego.
Nadal jednak konieczne jest uzyskanie zgody konserwatora zabytków na
sprzedaż mieszkań wchodzących w skład obiektów wpisanych do rejestru
zabytków. A zatem w przypadku gdy wojewódzki konserwator zabytków nie
wyrazi zgody na wydzielenie do odrębnej sprzedaży jako samodzielnego lokalu
mieszkania położonego w obiekcie wpisanym do rejestru zabytków, lokal ten
nie może być sprzedany. Nie może być także sprzedana cała nieruchomość na
rzecz osoby trzeciej lub przekazana jednostce samorządu terytorialnego,
ponieważ Agencja nie może pominąć potencjalnych uprawnień najemców. W tej
sytuacji jedynie wynajęcie innego mieszkania Zasobu osobom zajmującym
mieszkania w obiekcie wpisanym do rejestru zabytków umożliwia skorzystanie
przez takie osoby z uprawnień do nabycia mieszkania po preferencyjnej cenie,
co zgodnie z projektowanymi zmianami nie będzie możliwe. Zgodnie bowiem
z proponowaną zmianą art. 24 ustawy odstępuje się od czasowych form
gospodarowania Zasobem polegających na oddaniu nieruchomości Zasobu do
odpłatnego korzystania osobom fizycznym lub prawnym (dzierżawa i najem).
Z przyczyn przedstawionych powyżej niezbędne jest wprowadzenie w ustawie
o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa przepisu

13
regulującego status prawny najemcy mieszkania w obiekcie wpisanym do
rejestru zabytków i w budynkach niesłużących wyłącznie zaspokajaniu potrzeb
mieszkaniowych oraz domach i lokalach funkcjonalnie związanych z dzia-
łalnością gospodarczą. Po wejściu w życie ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r.
o zasadach zbywania mieszkań będących własnością przedsiębiorstw pań-
stwowych, niektórych spółek handlowych z udziałem Skarbu Państwa,
państwowych osób prawnych oraz niektórych mieszkań będących własnością
Skarbu Państwa powstała bowiem kolizja przepisów. Dodatkowe uregulowanie
powinno umożliwiać sprzedaż tych nieruchomości osobie trzeciej, a jed-
nocześnie zapewniać najemcom prawo do dalszego zamieszkiwania przez czas
nieokreślony.
Dodanie w pkt 21 nowego art. 46a stwarza możliwość sprzedaży osobom
trzecim budynku wpisanego do rejestru zabytków, budynku niesłużącego
wyłącznie zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych, funkcjonalnie związanego
z działalnością gospodarczą, nawet wówczas, gdy lokale w tych obiektach są
zajęte przez najemców; najemcom w takim wypadku przepis gwarantuje prawo
dalszego zamieszkiwania przez czas nieokreślony.
19. Uchylenie art. 48 wynika z faktu, że obecnie na podstawie tego przepisu nie ma
już możliwości nieodpłatnego przekazywania gminie składników majątkowych
Zasobu. Zgodnie bowiem z art. 48 ust. 3 przekazanie majątku, o którym mowa
w tym przepisie, mogło nastąpić w terminie określonym w art. 13 ust. 1 ustawy
o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa, czyli do dnia
30 czerwca 2000 r. Minął już zatem termin, w jakim można było na podstawie
art. 48 przekazywać gminie mienie Zasobu.
Art. 2. W myśl przepisu art. 58 ust. 2a ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291, z późn. zm.),
z budżetu państwa są pokrywane należności za odpłatne przejmowanie przez Agencję
nieruchomości na własność Skarbu Państwa. Z uwagi na fakt, że w ostatnich latach
liczba spraw dotyczących przejęcia wnioskowanych nieruchomości na własność
Skarbu Państwa waha się od kilkunastu do kilku spraw rocznie, przepis o dotowaniu
Agencji środkami finansowymi z budżetu państwa jest zbędny. Z uwagi na małą
liczbę tego typu spraw lepszym rozwiązaniem jest, aby należności z tego tytułu

14