Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ruchu drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw

Kwestionowany wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego przepis art. 130a ust. 10
ustawy naruszał wzorce konstytucyjnie w zakresie, w jakim dopuszczał odjęcie prawa
własności pojazdu bez prawomocnego orzeczenia sądu. W dotychczasowym stanie prawnym
na rzecz Skarbu Państwa przechodziła własność pojazdów, które zostały usunięte z drogi na
skutek naruszenia przepisów o bezpieczeństwie lub porządku ruchu drogowego i nie zostały
odebrane przez osobę uprawnioną w terminie 6 miesięcy od dnia ich usunięcia. Do przejścia
własności takich pojazdów na rzecz Skarbu Państwa dochodziło w związku z uznaniem ich za
porzucone z zamiarem wyzbycia się z mocy ustawy, co – w ocenie Trybunału
Konstytucyjnego – pozostawało w sprzeczności z przepisami konstytucyjnymi. Zgodnie
bowiem z art. 46 Konstytucji RP przepadek rzeczy, może nastąpić tylko w sytuacjach
określonych w ustawie i tylko na podstawie prawomocnego orzeczenia sądu.
Niniejszy projekt przewiduje następujące zmiany w tym zakresie w ustawie – Prawo
o ruchu drogowym:
W projektowanej zmianie brzmienia art. 130a ust. 10 ustawy określono, że
w stosunku do pojazdu usuniętego z drogi starosta występuje do sądu z wnioskiem
o orzeczenie jego przepadku na rzecz powiatu, jeżeli pojazd nie został odebrany przez osobę
uprawnioną w terminie 3 miesięcy od dnia usunięcia. Sąd będzie orzekał o przepadku pojazdu
w trybie postępowania cywilnego w postępowaniu nieprocesowym.
Skrócenie okresu z dotychczasowych 6 do 3 miesięcy zostało spowodowane
doświadczeniami resortu finansów, z których wynika, że tak długi okres generuje zbędne
koszty, które na ogół przewyższają wartość przechowywanych pojazdów. Okres 3 miesięcy
wydaje się być wystarczający, bowiem z mocy projektowanych przepisów przed wydaniem
orzeczenia o przepadku pojazdu sąd będzie zobligowany zbadać, czy zostały spełnione ku
temu wszystkie przesłanki, a w szczególności, czy usunięcie pojazdu było zasadne i czy
w poszukiwaniu osoby uprawnionej do jego odbioru, dołożono należytej staranności oraz czy
orzeczenie przepadku nie będzie sprzeczne z zasadami współżycia społecznego i dopiero po
spełnieniu tych przesłanek będzie mógł orzec przepadek pojazdu.
Trybunał Konstytucyjny orzekł również niekonstytucyjność art. 130a ust. 11 pkt 3
ustawy – Prawo o ruchu drogowym, podnosząc, że niezgodne z ustawą zasadniczą jest
formułowanie upoważnień ustawowych do uregulowania w drodze aktów wykonawczych
kwestii związanych z ograniczeniem prawa własności. Ponieważ przepis ten został mocą
wyroku Trybunału Konstytucyjnego uchylony, nie ma potrzeby jego dodatkowej derogacji.

10
Projekt zakłada, iż opłaty za usunięcie i parkowanie usuniętych pojazdów będą
stanowiły dochód własny powiatu. Zamieszczona poniżej tabela, w oparciu o uzyskane od
jednostek samorządu terytorialnego informacje, obrazuje w podziale na poszczególne
województwa liczbę przypadków, w których pojazd został usunięty w trybie art. 130a ustawy,
a następnie odebrany przez uprawnioną osobę po uiszczeniu stosowanych opłat. W skali
całego kraju w 2006 r. było takich przypadków ok. 25 tys., w 2007 r. – ok. 30 tys.
a w 2008 r. – ok. 24 tys.
dokonane usunięcie pojazdu w trybie
art. 130a – liczba przypadków
lp.
Województwo
2006
2007
2008
1 dolnośląskie b/d
b/d
161
2
kujawsko-pomorskie
1371
1810
1353
3
lubelskie
2835
2934
2402
4 lubuskie
2145 2327 2039
5
łódzkie
2073
2150
1860
6 małopolskie 1423

2374
2018
7 mazowieckie
3359 3439 2776
8 opolskie
560 793 608
9 podkarpackie
1917 3287 2400

10 podlaskie
2797 3023 1978
11 pomorskie
755 683
571
12
śląskie b/d
b/d
b/d
13
świętokrzyskie
1904
2399
1662
14 wielkopolskie
1622 1774 1830
15 warmińsko-mazurskie 1197
1416
1200
16
zachodniopomorskie
971
1408
1054

Suma
24929
29817
23912

11

Należy nadmienić, że z uwagi na znaczne rozbieżności w wysokości opłat ustalonych
w poszczególnych powiatach, a także konieczność uwzględnienia indywidualnych
okoliczności każdego przypadku usunięcia pojazdu niemożliwe jest precyzyjne wyliczenie
wpływów z tytułu omawianych opłat. Wyłącznie tytułem przykładu można wskazać, że przy
przyjęciu hipotetycznego założenia, że w powiecie ryskim ściągane były wyłącznie pojazdy
do 3,5 t, holowanie następowało w odległości do 10 km, a pojazd był odbierany w następnym
dniu po jego usunięciu to wpływy w 2007 r. wyniosłyby 20 988,00 zł (120 zł za usunięcie
pojazdu do 3,5 t na odcinku do 10 km, 12 zł za każdą dobę parkowania pojazdu, w 2007 r.
159 przypadków w których usunięto pojazd, a następnie został on odebrany po uiszczeniu
opłat).
Niniejszy projekt zakłada, że rada powiatu, biorąc pod uwagę konieczność sprawnej
realizacji zadań oraz koszty usuwania i parkowania pojazdów na obszarze danego powiatu,
będzie ustalać corocznie w drodze uchwały wysokość opłat za holowanie i przechowywanie
(parkowanie) pojazdu. Z uwagi na zgłaszaną w trakcie konsultacji projektu konieczność
określenia maksymalnych stawek w ustawie, zważywszy na fakt, że stawki opłat w kraju za
holowanie i przechowywanie pojazdu są bardzo zróżnicowane, projekt ustala maksymalną
wysokość stawek kwotowych. Aby nie zachodziła konieczność częstej nowelizacji ustawy
w tym zakresie, zdecydowano, że maksymalne stawki opłat obowiązujące w danym roku
kalendarzowym będą ulegać corocznie zmianie na następny rok kalendarzowy w stopniu
odpowiadającym wskaźnikowi cen towarów i usług konsumpcyjnych w okresie pierwszego
półrocza roku, w którym stawki ulegają zmianie, w stosunku do analogicznego okresu roku
poprzedniego.

Projekt zakłada realizację zadania polegającego na usuwaniu pojazdów oraz
zapewnieniu miejsc parkingowych na parkingach strzeżonych dla usuniętych pojazdów jako
zadania własnego powiatu. Zadania te będą mogły być realizowane przez powiatowe
jednostki organizacyjne lub zlecone podmiotom zewnętrznym z zachowaniem przepisów
o

zamówieniach publicznych. W przepisach przejściowych projektu określono, że
w terminie do 12 miesięcy od dnia wejścia w życia ustawy realizacja zadania związanego
z usuwaniem i parkowaniem pojazdów będzie mogła odbywać się na dotychczasowych
zasadach – tj. zachowując w mocy dotychczasowe wyznaczenia przez starostę jednostek

12
dokonane na zasadach określonych w art. 130a ust. 5e ustawy – Prawo o ruchu drogowym.
Stosownie do przepisu art. 8 projektu jednostki usuwające pojazdy oraz jednostki prowadzące
parkingi strzeżone wyznaczone na podstawie przepisów obowiązujących przed dniem wejścia
w życie ustawy realizują swoje zadania przez okres, na jaki zostały do tego wyznaczone.
W

przypadku gdy okres, na jaki została wyznaczona jednostka usuwająca pojazdy
i prowadząca parking strzeżony upłynie przed terminem 12 miesięcy, starosta może
wyznaczyć takie jednostki na dotychczasowych zasadach, jednak na okres nie dłuższy niż
12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.
Projekt przewiduje również zmiany w art. 400k ust. 2 oraz w art. 401c ust. 9 ustawy
z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150,
z późn. zm.) dotyczące dofinansowania powiatów w zakresie zbierania pojazdów
wycofanych z eksploatacji, nabytych w drodze przepadku w trybie art. 130a ust. 10 ustawy
z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908,
z późń. zm.).
Dofinansowanie powiatów w powyższym zakresie będzie następowało w formie dotacji
udzielanej ze środków Narodowego Funduszu Ochrony rodowiska i Gospodarki Wodnej
(NFO iGW), na warunkach podobnych do dofinansowania gmin, w zakresie zbierania
porzuconych pojazdów wycofanych z eksploatacji. Powiat otrzyma kwotę dotacji
proporcjonalną do liczby pojazdów, które w dniu przejścia na własność powiatu w drodze
przepadku, stanowiły wraki (odpady), przekazanych do stacji demontażu i wskazanych we
wniosku o udzielenie dofinansowania.
Wychodząc naprzeciw postulatom zgłaszanym przez organizacje społeczne
zrzeszające osoby niepełnosprawne, kolejną projektowaną zmianą jest włączenie do art. 130a
ust. 1 przepisu, na podstawie którego możliwe będzie odholowywanie na koszt właściciela
pojazdu pozostawionego na miejscu przeznaczonym dla osób niepełnosprawnych
(projektowany art. 130a ust. 1 pkt 4). Zmiana ta jest konsekwencją polityki zmierzającej do
zaostrzenia kar dla osób zajmujących miejsca przeznaczone dla niepełnosprawnych, w tym
m.in. zmiany wprowadzonej rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 listopada
2008 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie nakładania grzywien w drodze mandatu
karnego za wybrane rodzaje wykroczeń (Dz. U. Nr 202, poz. 1249). Na mocy ww.
nowelizacji podwyższono m.in. wysokość grzywny dla osób zajmujących stanowiska
przeznaczone dla osób niepełnosprawnych do kwoty 500 zł.

13
W art. 130a ust. 1 ustawy – Prawo o ruchu drogowym projektuje się również dodanie
pkt 5. Przepis ten w sposób niebudzący wątpliwości będzie regulował kwestię
odholowywania pojazdów z miejsc oznaczonych właściwym znakiem wskazującym, że
pojazd zostanie usunięty na koszt właściciela (umieszczona pod znakiem B-35 „zakaz
postoju” lub znakiem B-36 „zakaz zatrzymywania się” tabliczka do znaków drogowych
T-24). Ta zmiana jest realizacją postulatów zgłaszanych między innymi przez
przedstawicielstwa dyplomatyczne, które permanentnie sygnalizują polskim służbom
zagrożenie terrorystyczne, w sytuacjach pozostawienia pojazdów pod budynkami ambasad.
Niezależnie, w wyniku realizacji postulatu resortu infrastruktury, w art. 130a w ust. 1
pkt 3 otrzymał nowe brzmienie, które umożliwia rezygnację z usunięcia pojazdu na koszt
właściciela w tych przypadkach, w których jest to niecelowe. Z praktyki kontrolnej wynika,
że zdarzają się sytuacje, gdy pojazd ciężarowy (najczęściej tzw. TIR) jest zatrzymywany do
kontroli na drodze np. powiatowej, po której, ze względu na nacisk osi nie powinien się
poruszać. W takich przypadkach dotychczasowe brzmienie przepisu art. 130a ust. 1 pkt 3
nakazywało jego obligatoryjne usunięcie na koszt właściciela, nawet wówczas, gdy
w odległości kilkuset metrów przebiegała droga krajowa, po której mógłby się on legalnie
poruszać. Celem tego przepisu miało być wyeliminowanie z ruchu takiego pojazdu
i zaprzestanie niszczenia drogi. Usunięcie to odbywało się poprzez jego zholowanie, a więc
tak czy inaczej, droga ta była w dalszym ciągu niszczona przez ciężki pojazd, który był tym
razem holowany. Dlatego też uznając, że w sytuacji, gdy w pobliżu miejsca kontroli
przebiega droga, którą pojazd taki może legalnie kontynuować jazdę, należy zrezygnować
z holowania na rzecz przymusowego skierowania pojazdu na tę drogę przez organ kontroli
ruchu. Wprowadzenie tej zmiany nie powoduje zniesienia odpowiedzialności za niszczenie
drogi, którą to odpowiedzialność statuuje ustawa o drogach publicznych, często w wysokości
kilku, a nawet kilkudziesięciu tysięcy złotych.
Dodanie w art. 130a ust. 2a ma na celu wyeliminowanie takich przypadków,
w których po wydaniu dyspozycji usunięcia pojazdu przez uprawnione służby, a przed
przyjazdem na miejsce jednostki usuwającej pojazd – na miejsce zdarzenia dotrze właściciel
pojazdu, a mimo to pojazd jest usuwany na parking strzeżony. Dotychczasowe brzmienie
przepisów było często interpretowane w ten sposób, że skoro pojazd był pozostawiony
w
miejscu, gdzie jest to zabronione i utrudnia ruch lub w inny sposób zagraża
bezpieczeństwu, to podlega on usunięciu także wówczas, gdy w czasie oczekiwania na
jednostkę usuwającą pojazd na miejscu zjawił się właściciel auta. Należy podkreślić, że

14