Rządowy projekt ustawy o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

Obszarem, który konsumentów dotyczyć będzie w największym stopniu, wydaje się być
handel detaliczny. W przypadku Polski, gdzie sektor handlu detalicznego już w tym
momencie w dużej mierze oparty jest na bezpośrednich inwestycjach zagranicznych,
znaczenie dyrektywy usługowej będzie niewielkie. Z kolei handel elektroniczny, który
wydaje się posiadać potencjał rozwojowy, należy do grupy branż nieobjętych dyrektywą.

Efekt redukcji asymetrii informacyjnej, ujawniającej się przez efekt Home bias, powinien z
kolei wpłynąć dodatnio na konsumpcję zagranicznych usług w bankowości i usługach
finansowych oraz zdrowotnych. W przypadku pierwszego sektora jest już zdominowany
przez podmioty zagraniczne, a w przypadku obu – jest nieobjęty dyrektywą.

Ponadto, nieznaczny poziom dyskryminacji podmiotów zagranicznych w Polsce20) oznacza,
że wpływ transpozycji dyrektywy w projektowanej ustawie o świadczeniu usług może mieć
znaczenie głównie przez eksport usług. W tej sytuacji, realizacja rosnącego popytu
wewnętrznego, powinna wzrastać niezależnie od regulacji. Pozytywny wpływ może mieć
natomiast ułatwienie rozpoczęcia prowadzenia działalności dla wszystkich podmiotów, przez
wprowadzenie pojedynczych punktów kontaktowych. Zmniejszenie obciążeń
administracyjno-prawnych przedsiębiorstw usługowych, wpłynie negatywnie na poziom cen,
zwiększając tym samym opłacalność korzystania z usług rynkowych. Największe znaczenie
powinno to mieć w przypadku sektorów, gdzie nie występują znaczące korzyści skali (co
oznaczałoby duże znaczenie pozaprawnych barier wejścia). To z kolei, wiąże się z wysokim
stopniem wymienności produkcji domowej i rynkowej. Pozytywny wpływ dyrektywy i
projektowanej ustawy na rozwój sektorów świadczących usługi wobec gospodarstw
domowych wynikać będzie zatem nie tylko z bezpośrednich zależności, ale także ze
zwiększania opłacalności korzystania z rynku. Przykładowo, w sektorze handlu detalicznego
oznaczać to będzie mniejszą skłonność konsumentów do długotrwałych poszukiwań
najkorzystniejszych ofert cenowych.

Obok wpływu na popyt, projektowana ustawa oddziaływać może na gospodarstwa domowe
także przez rynek pracy. W szczególności, możliwość eksportu usług, powinna wpłynąć na
polepszenie sytuacji w wybranych sektorach. Przykładowo, estymacje realnego kosztu barier

20) Zgodnie z oszacowaniami w Economic Assesment of the Barriers to the Internal Market for Services,
Copenhagen Economics, 2005.
61
formalnych21) wskazują, że implementacja dyrektywy o usługach może potencjalnie
zwiększyć eksport usług o charakterze księgowym, zwłaszcza uwzględniając przewagi
komparatywne Polski w tym sektorze.
Na mobilność geograficzną części osób pozytywnie wpłynąć może ułatwienie rozpoczynania
działalności gospodarczej poza granicami Polski. Dotyczy to przede wszystkim usług o
charakterze budowlanym. Biorąc pod uwagę ograniczony zakres sektorowy, wpływ na
mobilność będzie jednak ograniczony.

Drugim kanałem, przez który projektowana ustawa oddziaływać będzie na gospodarstwa
domowe jest zwiększanie płac. Podobnie jak w przypadku cen, wzmocni to rozwój sektora
usług, jednak w tym przypadku dotyczyć to będzie nie tylko branż objętych dyrektywą.
Dyrektywa przez przepisy dotyczące jakości usług i praw usługobiorców przyczyni się do
zwiększenia zaufania do usługodawców, szczególnie tych pochodzących z innych państw
członkowskich.

Podsumowując, w przypadku pojedynczych konsumentów i gospodarstw domowych,
implementacja dyrektywy w projektowanej ustawie o świadczeniu usług będzie mieć wpływ
głównie przez zmiany relatywnych cen poszczególnych usług oraz możliwości na rynku
pracy. Jednocześnie, obecny stan polskiej gospodarki, przewidywania oparte na ustaleniach
teoretycznych oraz zakres zmian prawnych sugerują, że wpływ na zdecydowaną większość
usług będzie nieznaczny. Te, dla których zmiany mogłyby być znaczące, zostały wyłączone z
dyrektywy. Część natomiast, jak handel detaliczny, wydają się w obecnej chwili niezależne
od prawodawstwa tego typu, przynajmniej na polskim rynku.

Tym samym, bezpośredni wpływ na zachowania gospodarstw domowych, jak również wpływ
przewidywanych zmian w zachowaniach konsumentów na oddziaływanie projektowanej
ustawy na polską gospodarkę będzie niewielki.

Jednocześnie, implementacja dyrektywy może, przez istotny wpływ na wybrane sektory,
pośrednio oddziaływać korzystnie na cały sektor usług. Najistotniejszym kanałem jest
pośredni wpływ przez rynek pracy. Zwiększenie wynagrodzeń i możliwości zatrudnienia

21) Ibidem
62
części społeczeństwa, wpłynie korzystnie na popyt na usługi, w wyniku rosnącego kosztu
własnego czasu.

Oznacza to, że analiza decyzji gospodarstw domowych prowadzi do wniosków o większym,
niż wynikałoby to ze standardowych analiz makro- i mikroekonomicznych, wpływie
projektowanej ustawy na sektor usługowy. Zwiększeniu ulegnie urynkowione spełnianie
potrzeb konsumentów, co oznaczać będzie większy ujawniony produkt, mierzony PKB oraz
większą aktywność na rynku pracy.

5.8. Czy implementacja dyrektywy w projektowanej ustawie pozwoli
Polsce osiągnąć status gospodarki opartej na wiedzy?

Podczas szczytu w Lizbonie w 2000 r. Rada przyjęła 10-letnią strategię lizbońską, której
głównym celem było „przekształcenie Unii Europejskiej do 2010 roku w najbardziej
dynamiczną i konkurencyjną gospodarkę opartą na wiedzy w świecie”. Celem pośrednim
realizacji strategii było podniesienie stopy zatrudnienia do 70 %. Miało temu służyć m.in.
zwiększenie zatrudnienia w usługach przez zniesienie barier w ich przepływie.

Projekt dyrektywy 2006/123/WE dotyczącej usług na rynku wewnętrznym powstał w oparciu
o ww. cele. Wdrożenie dyrektywy powinno przyczynić się do dynamizacji procesu
przekształcania się gospodarki europejskiej w gospodarkę opartą na wiedzy (GOW). Poddając
szczegółowej analizie ten proces należy zauważyć, że budowa gospodarki opartej na wiedzy
w poszczególnych krajach Unii Europejskiej znajduje się w różnych fazach.

Oceniając perspektywy Polski w tym względzie, trzeba wskazać na liczne bariery oraz
opóźnienia, które należy przełamać, aby usprawnić proces przekształcania gospodarki
polskiej w gospodarkę opartą na wiedzy. Należą do nich m.in.:
– niskie
nakłady publiczne i prywatne na badania i rozwój (B+R),
– niski
udział przemysłów wysokiej techniki w zatrudnieniu, produkcji oraz eksporcie,
–
otoczenie instytucjonalne nie sprzyjające innowacyjności,
– system edukacji nie dostosowany do potrzeb społeczeństwa opartego na wiedzy
(m.in. zbyt mała liczba absolwentów szkół wyższych na kierunkach ścisłych),
– słaby rozwój infrastruktury informatycznej i telekomunikacyjnej,
63
– niski
udział w zatrudnieniu usług społeczeństwa informacyjnego oraz innych usług
dynamizujących gospodarkę.

Wpływ wdrożenia dyrektywy prawnego projektowanej ustawie może mieć wpływ na
przyśpieszenie budowy gospodarki opartej na wiedzy poprzez oddziaływanie na
przezwyciężanie co najmniej trzech wymienionych wyżej problemów, a mianowicie ustawa
może wpływać na poprawę jakości otoczenia biznesowego, budowę struktury informatycznej
oraz wzrost udziału w strukturze zatrudnienia usług dynamizujących rozwój gospodarczy.

5.8.1. Wpływ projektowanej ustawy na jakość otoczenia instytucjonalno-prawnego
Jak wynika z analiz jakość otoczenia instytucjonalno-prawnego pozostaje w Polsce na niskim
poziomie w porównaniu z innymi krajami Unii Europejskiej. Otoczenie biznesowe stwarza
bariery utrudniające działalność polskim przedsiębiorstwom. Należą do nich m.in. liczne
formalności oraz relatywnie wysokie koszty rejestracji firmy, uciążliwa biurokracja i niska
skuteczność sądownictwa.

Implementacja dyrektywy w projekcie ustawy o świadczeniu usług powinna mieć znaczący
wpływ na zmniejszenie uciążliwości związanych z rejestracją działalności gospodarczej. Co
prawda, przepisy dyrektywy zobowiązują państwa członkowskie do stworzenia pojedynczych
punktów kontaktowych, w których załatwiane by były wszystkie procedury i formalności
konieczne do podjęcia działalności usługowej, ale wdrożenie dyrektywy powinno
przyśpieszyć proces niwelowania barier przy rejestracji również innych rodzajów
działalności.

5.8.2. Wpływ projektowanej ustawy na rozwój infrastruktury informatycznej

Funkcjonowanie punktu kontaktowego będzie pozytywnie wpływać nie tylko na tworzenie
bardziej przyjaznego otoczenia biznesowego dla przedsiębiorców przez zmniejszenie
uciążliwości związanych z rejestracją oraz ewidencją firmy, ale także będzie stymulować
rozwój infrastruktury informatycznej. Wprowadzenie wymogu, aby wszystkie formalności
oraz procedury dotyczące podejmowania i prowadzenia działalności usługowej były możliwe
do załatwienia drogą elektroniczną, będzie popularyzowało zastosowanie technik
informacyjnych wśród przedsiębiorców. Wydaje się wysoce prawdopodobne, że będzie
upowszechniać się nie tylko zastosowanie komputera, czy Internetu przy zarządzaniu firmą.
64
Znacznej popularyzacji powinny ulec także nowoczesne narzędzia informatyczne, które do tej
pory jedynie w niewielkim stopniu były wykorzystywane przez przedsiębiorców, takie jak np.
podpis elektroniczny. Zachętą do stosowania nowoczesnych technik informacyjnych są także
doświadczenia innych krajów. Na przykład inicjatywa podjęta w Niemczech w 2005 r., której
celem była informatyzacja usług publicznych na poziomie federalnym, przyniosła wydatek
rzędu 1,65 miliarda euro, natomiast roczne oszczędności z tytułu jej wprowadzenia wynoszą
około 400 milionów euro. Podobnych rezultatów dostarczają także inne badania,
przeprowadzane przez Komisję Europejską, jak np. badanie korzyści płynących z
zastosowania elektronicznych faktur. Zbieranie i przetwarzanie danych drogą elektroniczną
przyniosło oszczędności rzędu 72 – 75 % w porównaniu z tradycyjną metodą zbierania i
przetwarzania danych.

5.8.3. Wpływ projektowanej ustawy na unowocześnianie struktury zatrudnienia w
usługach
Kolejnym obszarem przełamywania barier w budowaniu w Polsce gospodarki opartej na
wiedzy jest wzrost w strukturze zatrudnienia usług społeczeństwa informacyjnego oraz takich,
które dynamizują gospodarkę. Bezpośredni wpływ implementacji dyrektywy na zwiększenie
zatrudnienia w tego typu usługach jest trudny do oszacowania z uwagi na m.in. niepełną
liberalizację rynku usług (wyłączenie z oddziaływania dyrektywy niektórych usług mających
istotne znaczenie dla struktury zatrudnienia w przyszłości takich jak np. usługi transportowe –
w tym przede wszystkim usługi transportu lotniczego, usługi zdrowotne czy usługi
telekomunikacyjne). Drugim poważnym problemem przy szacowaniu wpływu projektowanej
ustawy o świadczeniu usług jest trudność określenia, w jakim stopniu wzrost zatrudnienia w
usługach prowadzących do budowy gospodarki opartej na wiedzy jest wynikiem liberalizacji
rynku usług, a w jakim wynika z ogólnych trendów dynamizacji rozwoju tego sektora usług.
Analizując kategorie usług, na które liberalizacja rynku powinna mieć najsilniejszy wpływ,
można zauważyć, że usługi prowadzące do budowy gospodarki opartej na wiedzy są tutaj w
szerokim stopniu reprezentowane (choć, jak wskazano w rozdziale 3., niekoniecznie w nich
występują obecnie największe bariery). W przypadku takich kategorii usług jak usługi
telekomunikacyjne, komputerowe i serwisowe, czy profesjonalne i techniczne usługi
biznesowe widać bardzo wysoką tendencję wzrostu zatrudnienia (np. w przypadku usług
komputerowych i serwisowych prognozuje się, że zatrudnienie w latach 2000 – 2025
wzrośnie ponad 14 razy). Liberalizacja rynku usług powinna spowodować, że wzrost ten
będzie jeszcze bardziej znaczący.
65