Rządowy projekt ustawy o świadczeniu usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej

5.8.4. Wpływ projektowanej ustawy na rozwój offshoringu
Szansę na dynamiczny rozwój gospodarki opartej na wiedzy w Polsce daje proces
przenoszenia nowoczesnych usług poza granicę kraju, w którym zlokalizowane jest
przedsiębiorstwo (offshoring). Polega on w głównej mierze na lokalizacji centrów
usługowych w krajach, wyróżniających się porównywalnie niższymi kosztami pracy, ale
dysponujących zarazem wysokokwalifikowanymi pracownikami.

W literaturze ekonomicznej wyróżnia się 2 podstawowe rodzaje tego typu usług, tj. Business
Process Offshoring (BPO) oraz Knowledge Process Offshoring (KPO). W skład sektora
Business Process Offshoring wchodzą np. centra usługowe zajmujące się księgowością, czy
zarządzaniem zasobami ludzkimi oraz call centers. Knowledge Process Offshoring
koncentruje się na działaniach kluczowych dla przedsiębiorstwa, mających znaczenie
strategiczne w dłuższej perspektywie czasowej takich jak np. badania i rozwój, projektowanie
systemów informatycznych, czy tworzenie analiz oraz prognoz.

W okresie ostatnich lat występuje bardzo dobra koniunktura na świadczenie tego typu usług
(średnia dynamika ich wzrostu w ostatnim okresie osiągała poziom 30 – 40 % rocznie).
Wykres 9. przedstawia prognozowaną wielkość rynku outsourcingu w latach 2006 – 2011.
Jak wynika z wykresu w 2011 r. prognozowana wielkość rynku zwiększy się o prawie
60 % w stosunku do 2006 r. Liderem rynku w tym zakresie są Stany Zjednoczone, którego
prognozowany udział w rynku w 2011 r. przekroczy 46 %.
Wykres 9. Prognozowana wielkość rynku outsourcingu w latach 2006 – 2011.
350 000
2006
2007
2011
300 000
250 000
200 000
150 000
100 000
50 000
0
Ogółem
USA
Kanada
Wielka 
Niemcy 
Francja
Włochy
Brytania

Źródło: Zestawienie własne IBS na podstawie danych National Outsourcing Association.
Offshoring, zwany także nowoczesnym outsourcingiem, stwarza możliwości rozwojowe dla
krajów, do których przenoszona jest działalność usługowa. Szansę tę wykorzystały m.in.
66
Indie, w przypadku których szacuje się, że w 2012 r. w outsourcingu usług IT będzie
pracowało około 3,5 miliona ludzi. Udział eksport usług IT w ogólnym eksporcie Indii wzrósł
dzięki temu z poziomu 3 % w 1996 r. do poziomu 21 % w 2003 r.
Jak wspomniano powyżej kluczowe, w momencie podejmowania decyzji o lokalizacji
centrów usługowych, są dwa elementy: poziom kosztów pracy oraz dostęp do
wysokokwalifikowanej kadry. Biorąc pod uwagę oba te elementy coraz więcej
przedsiębiorców podejmuje decyzję o lokalizacji swojej inwestycji w naszym kraju.

Polskę ciągle jeszcze charakteryzuje stosunkowo niski poziom kosztów pracy. Dla
porównania średnie płace inżynierów i informatyków są w Polsce na poziomie 36 % płacy w
tej grupie w USA i 25 % płacy w Niemczech. Ponadto bardzo ważny dla przyszłych
inwestorów jest poziom wykształcenia młodych ludzi, wkraczających na rynek pracy. Polska
należy do prawdziwych rekordzistów pod względem odsetka młodzieży kontynuujących
naukę na studiach wyższych. Corocznie progi uczelni opuszcza z dyplomem ponad 340 tys.
młodych ludzi, znających dobrze co najmniej jeden język obcy. Bardzo dobrą lub dobrą
znajomość języka angielskiego deklaruje ponad 55 % studentów.

W rankingach atrakcyjności inwestycyjnej Polska plasuje się na coraz wyższych pozycjach.
W 2005 r. firma Ernst & Young określiła Polskę najatrakcyjniejszym krajem do inwestowania
w sferę nowoczesnych usług. Tuż za Polską znalazły się Rosja, Niemcy, Węgry oraz Czechy.
Pod względem atrakcyjności dla offshoringu usług, nasz kraj znalazł się natomiast na trzecim
miejscu, za Chinami oraz Indiami.

Według badań przeprowadzonych przez The Economist Intelligence Unit w 2004 r. Polska
zajęła 5 miejsce po Indiach, Chinach, Czechach i Singapurze. Zestawienie w rankingu
opierało się na tak różnorodnych czynnikach wpływających na atrakcyjność inwestycyjną
kraju, jak ryzyko polityczne, bliskość rynku, stabilność makroekonomiczna, kwestia
bezpieczeństwa, otoczenie prawne, polityka podatkowa, koszty pracy, regulacje związane z
zatrudnieniem oraz umiejętności pracownicze – języki obce, kwalifikacje, infrastruktura.

To właśnie infrastruktura przesądza, zgodnie z badaniami przeprowadzonymi przez firmę AT
Kearney w 2004 r. o tym, że Polska nie znajduje się jeszcze wyżej w rankingach. Fatalny stan
dróg, słaba gęstość sieci autostrad, czy mała przepustowość polskich lotnisk nie pozwala
Polsce podjąć jeszcze skuteczniejszej walki o zagranicznych inwestorów.
67

Pomimo tego, w listopadzie 2006 r. w Polsce funkcjonowało ponad 80 centrów usługowych.
Najwięcej z nich stanowiły centra finansowo-księgowe, logistyczne oraz centra obsługi
klienta. Na zainwestowanie w budowę centrów usługowych w Polsce zdecydowały się tak
znane na globalnym rynku firmy jak: Accenture, IBM Corporation czy Hewitt Associates.
Wykres 10 przedstawia lokalizację wybranych centrów Business Process Offshorig w Polsce.
Należy podkreślić, że liberalizacja rynku usług w Unii Europejskiej powinna wzmocnić
jeszcze tendencje do nowoczesnego outsourcingu, dynamizując rozwój polskiej gospodarki.

Wykres 10. Mapa wybranych centrów BPO w Polsce.

Źródło: Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych.

Trzeba jednocześnie zauważyć, że dla budowy gospodarki na wiedzy najważniejsze jest
przyciąganie centrów usługowych określonego typu, tj. centrów badawczo-rozwojowych
najbardziej innowacyjnych firm. Mimo pewnych sukcesów również w tym segmencie, w
Polsce dominują raczej mniej zaawansowane typy usług dla biznesu.
Wdrożenie dyrektywy o usługach w projektowanej ustawie nie może zapewnić osiągnięcia
przez Polskę statusu gospodarki opartej na wiedzy, gdyż zależy on w dużej mierze od takich
czynników, jak dostęp społeczeństwa do sieci teleinformatycznej, rozwój kwalifikacji
niezbędnych do budowy GOW, czy rozwój procesów innowacyjnych. W tym zaś zakresie
wpływ tej ustawy może być tylko niewielki.
68
Natomiast implementacja dyrektywy może przez liberalizację rynku usługowego pobudzić
szybszy rozwój szeregu kategorii zaliczanych do nośników GOW, a tym samym przyspieszyć
proces dochodzenia do statusu GOW.

5.9. Podsumowanie

W niniejszym opracowaniu OSR dokonano kompleksowej oceny wpływu na gospodarkę
Polski implementacji dyrektywy 2006/123/WE dotyczącej usług na rynku wewnętrznym w
projektowanej ustawie o świadczeniu usług. Rozważono zarówno efekty związane z
wprowadzeniem postanowień dyrektywy do polskiego porządku prawnego, jak i skutki
zwiększenia dostępności rynków innych państw członkowskich przy założeniu pełnej
transpozycji dyrektywy.

Efekty dla przedsiębiorstw polskich i zagranicznych wynikające z transpozycji dyrektywy do
polskiego prawodawstwa wynikać będą w pierwszym rzędzie z uproszczenia procedur
administracyjnych i tym samym zmniejszenia kosztów rozpoczynania i prowadzenia
działalności gospodarczej. Dotyczyć to będzie również firm działających w innych niż objęte
dyrektywą obszarach – zarówno przez zmniejszenie kosztów ich poddostawców, jak i
prawdopodobne objęcie przynajmniej niektórymi zmianami ogółu podmiotów gospodarczych
(wprowadzenie pojedynczych punktów kontaktowych, uproszczenie procedur
administracyjnych). W związku z obecnie niewielkimi barierami dla przedsiębiorstw
pochodzących z UE oraz z uwagi na wysoką penetrację rynku usług w Polsce przez podmioty
zagraniczne, dyrektywa nie będzie miała większego wpływu na konkurencję między
krajowymi i zagranicznymi podmiotami na rynku polskim.

W zakresie dostępności rynków zagranicznych, transpozycja dyrektywy w innych państwach
będzie mieć największy wpływ na możliwości świadczenia usług w branży budowlanej oraz
usług dla biznesu, przy mniejszym znaczeniu dla pozostałych branż. Jednocześnie w wypadku
budownictwa można oczekiwać, że poważną barierą będzie dostępność siły roboczej; w
wypadku usług dla biznesu przynajmniej w niektórych kategoriach usługi księgowe
prawdopodobne jest dalsze wzmacnianie przewag komparatywnych Polski.

Opisane powyżej zmiany będą mieć wpływ na podstawowe wartości makroekonomiczne.
W szczególności prognozuje się zwiększenie PKB o ok. jeden procent, rozłożone na kilka lat,
69
przy dynamice PKB początkowo wyższej o ok. 0,25 pkt proc. i malejącej. Efekt dyrektywy
będzie przejściowy w tym sensie, że trwale zwiększy produkt, jedynie czasowo wpływając na
jego dynamikę. Zarówno struktura sektorów, dla których dyrektywa będzie mieć największe
znaczenie, jak i wnioskowanie na podstawie teorii ekonomii skłaniają do konkluzji, że
implementacja dyrektywy w projektowanej ustawie sama w sobie nie spowoduje
dramatycznych zmian w zaawansowaniu technologicznym gospodarki i tym samym zbliży
polską gospodarkę do „gospodarki opartej na wiedzy” w takim stopniu, w jakim przejściowo
podniesie dynamikę PKB.

Opisane zmiany będą wynikać z przejściowego zwiększenia dynamiki inwestycji i
produktywności, które doprowadzą też do niewielkiego przyspieszenia przemian sektorowych
w zatrudnieniu. Jednocześnie w związku z niezależnymi od dyrektywy ograniczeniami w
aktywności zawodowej zmiany nie będą mieć istotnego wpływu na ogólny poziom
zatrudnienia – zwiększą jedynie tempo realokacji pracy między sektorami oraz spowodują
nieznaczny wzrost wynagrodzeń realnych. Zmiany te będą prawdopodobnie dość
równomiernie rozłożone pomiędzy regionami Polski, z niewielką preferencją dla Polski
centralnej oraz północno-zachodniej.

Jednocześnie projektowana ustawa wymusza zmiany funkcjonowania otoczenia formalno-
-prawnego przedsiębiorczości zmierzające ku deregulacji, upraszczaniu procedur oraz
zmniejszaniu kosztów zakładania i funkcjonowania przedsiębiorstw. Wybrany sposób
implementacji wprowadzi zmiany w sposób maksymalnie przyjazny dla wszystkich
przedsiębiorców. Reorganizacja zarówno rejestracji, jak i kontaktów z urzędami publicznymi,
zwiększenie roli IT w tym procesie oraz zmniejszenie biurokracji jest potencjalnie
największym pozytywnym skutkiem implementacji dyrektywy, którego gospodarcze efekty
mogą być istotnie wyższe od wynikających z analiz przeprowadzonych w niniejszym
opracowaniu.
70