Rządowy projekt ustawy - Prawo o organizmach genetycznie zmodyfikowanych

kwitnienia;

- Czas zdolności pyłku do zapylenia, co zależy od
gatunku rośliny, odmiany, warunków środowiskowych,
takich jak np. wilgotność powietrza;

- Konkurencja pomiędzy pyłkami, na co wpływa
wytwarzanie pyłków przez rośliny przyjmujące pyłki
oraz napór pyłków z roślin je wytwarzających. (Zależy
od odmiany rośliny. Hybrydy roślinne zawierają duże
ilości
męskich
osobników
niezdolnych
do
zapłodnienia, które nie wytwarzają własnych pyłków,
co sprawia, że stają się bardziej podatne na napór
pyłków z zewnątrz);

- Produkcja paszy a produkcja zbóż (np. kukurydza na
kiszonkę a kukurydza na ziarno); różnica w systemach
rolnictwa oraz w długości uprawy;

-
Stopień,
do
jakiego
wymiana
genetyczna
spowodowana przenoszeniem się pyłków wpływa na
stopień zmieszania organizmów zmodyfikowanych
genetycznie i organizmów nie zmodyfikowanych
genetycznie w plonach: np. nie ma wpływu w
przypadku ziemniaków lub buraków (ale w uprawie
kukurydzy na kiszonkę, zbiory składają się z kolb
kukurydzy – na ich ilość wpływa wymiana genetyczna
– i z materiału roślinnego, który nie jest na to podatny).

2.2.5. Produkcja roślin a produkcja nasion

-
Oznaczanie
obecności
organizmów
zmodyfikowanych genetycznie różni się w zależności
od tego, czy jest to produkcja roślin, czy produkcja
nasion;

- W przypadku produkcji nasion, zostanie przyjęte
prawodawstwo obecnie opracowywane przez Komisję.

2.2.6. Aspekty regionalne


244
- Udział organizmów zmodyfikowanych genetycznie
charakterystyczny dla roślin w danym regionie;


- Liczba i rodzaj odmian roślin (zmodyfikowanych
genetycznie i nie zmodyfikowanych genetycznie),
które muszą współistnieć w danym regionie;

- Kształt i wielkość pól uprawnych w regionie
(mniejsze pola są w większym stopniu podatne na
„import” pyłków niż większe pola);

- Podział i rozproszenie geograficzne pól należących
do poszczególnych gospodarstw;

- Regionalne praktyki zarządzania gospodarstwem;

- Systemy płodozmianu i tradycja upraw z
uwzględnieniem
długowieczności
nasion
charakterystycznych
dla
roślin
uprawianych
w
regionie;

- Aktywność, zachowanie i wielkość populacji
organizmów przenoszących pyłki (np. owadów);

- Warunki klimatyczne (np. rozkład opadów w
regionie,
wilgotność,
kierunek
i
siła
wiatru,
temperatura powietrza i gleby), które oddziałują na
aktywność organizmów przenoszących pyłki, jak
również na transport pyłków przenoszonych drogą
powietrzną i które mogą wpływać na rodzaj
uprawianych roślin, rozpoczęcie i długość uprawy,
liczbę cykli wzrostu w roku, itp.);

- Ukształtowanie terenu (np. doliny i obszary wodne
oddziałują na prądy powietrza i siłę wiatru);

- Struktura otoczenia, np. żywopłoty, lasy, nieużytki i
zagospodarowanie przestrzenne pól.

2.2.7. Ograniczanie przekazywania genów

245

Biologiczne metody ograniczania przenoszenia się
genów mogą zmniejszyć ryzyko zapylenia krzyżowego
(np. apomixis tzn. produkcja nasion, z których wyrosną
rośliny
pozbawione
możliwości
zapładniania),
cytoplazmatyczna niepłodność męska, transformacja
chloroplastów).
3
PRZYKŁADOWY WYKAZ DZIAŁAŃ NA RZECZ N



3.1
WSPÓŁISTNIENIA
UPRAW
ZMODYFIKOWANYCH GENETYCZNIE, UPRAW
TRADYCYJNYCH I UPRAW EKOLOGICZNYCH


Rozdział ten zawiera otwarty katalog działań z zakresu
zarządzania gospodarstwem i innych działań na rzecz
współistnienia upraw zmodyfikowanych genetycznie,
upraw tradycyjnych i upraw ekologicznych, które
mogą w różnym stopniu i w różnych kombinacjach
wejść w skład narodowych strategii i najlepszych
praktyk
na
rzecz
współistnienia
upraw
zmodyfikowanych genetycznie, upraw tradycyjnych i
upraw ekologicznych.

3.1. Dodatkowy charakter działań

Działania zapobiegające przenoszeniu się pyłków na
sąsiednie pola mają do pewnego stopnia charakter
dodatkowy i współdziałający. Na przykład odległości
pomiędzy polami obsianymi tymi samymi roślinami
mogą zostać zmniejszone, jeśli w tym samym czasie
podjęte
zostaną
inne
odpowiednie
działania
(zaplanowanie różnych czasów kwitnienia, stosowanie
odmian o ograniczonym wytwarzaniu pyłków, pułapki
na pyłki, żywopłoty itp.).

Nawet najbardziej skuteczne i efektywne kosztowo
działania będą pozostawać pod wpływem czynników
wymienionych w punkcie 2.2. i mogą się one znacznie
różnić w zależności od roślin i regionu.


246
3.2
Działania realizowane w gospodarstwie
T
Art.182,
Art. 182. 1. Użytkownik, o którym mowa w art.

art.183
4 pkt 19 lit. f, jest obowiązany do:
3.2.1. Przygotowanie do siewu, sadzenia i uprawy
ust.1,

gleby
art.183

ust. 2 i
1)
prowadzenia
uprawy
roślin
- Zachowanie odległości pomiędzy polami obsianymi
3,
genetycznie
zmodyfikowanych
w
sposób
roślinami zmodyfikowanymi genetycznie a polami
zapobiegający
przekrzyżowaniu
lub
obsianymi
roślinami
nie
zmodyfikowanymi
mechanicznemu zmieszaniu roślin genetycznie
genetycznie oraz - jeśli to możliwe – roślinami
zmodyfikowanych z roślinami genetycznie
pochodzącymi z tej samej rodziny6;
niezmodyfikowanymi,

w tym:
- Odległość należy określić w zależności od potencjału

przenoszenia pyłków przez daną roślinę. W przypadku
a)
zachowania izolacji przestrzennej od
roślin o otwartym pyleniu, takich jak rzepak,
upraw roślin tego samego gatunku lub innych
odległości te powinny być większe. W przypadku
gatunków tego samego rodzaju, mając na
roślin samopylnych i roślin, których plonami nie są
uwadze
konieczność
oddzielenia
upraw
nasiona, takich jak buraki i ziemniaki, odległości te
niezmodyfikowanych genetycznie od źródeł
mogą być mniejsze. Odległości pomiędzy polami
pyłku roślin zmodyfikowanych genetycznie,
powinny ograniczać do minimum ale niekoniecznie
zupełnie eliminować przekazywanie genów w wyniku

przenoszenia pyłków. Celem tego działania jest
b)
zachowania izolacji przestrzennej od
zapobiegnięcie
przypadkowej
obecności
obcych
granicy strefy wolnej od upraw roślin
organizmów w ilościach przekraczających ustalone
genetycznie zmodyfikowanych,
normy;


c)
przestrzegania sposobu doboru roślin
- Jeśli ustalono różne normy, np. dla produkcji roślin i
uprawianych
po
roślinach
genetycznie
produkcji nasion, odległości między polami powinny
zmodyfikowanych;
być odpowiednio określone;


- Zachowanie stref buforowych, jako alternatywa lub
2)
prowadzenia monitorowania działek
działanie dodatkowe w stosunku do zachowania
rolnych, na których były uprawiane rośliny
odległości pomiędzy polami (w tym możliwość
genetycznie zmodyfikowane oraz niszczenia
„odpoczynku” pola lub pozostawienie jako nieużytku);
samosiewów tych roślin;


- Stosowanie pułapek na pyłki lub przeszkód (np.
3)
przechowywania
genetycznie
żywopłoty);
zmodyfikowanego
materiału
siewnego
w

sposób
zapobiegający
mechanicznemu
- Odpowiedni system płodozmianu (np. wydłużenie
zmieszaniu
z
materiałem
siewnym
cyklu płodozmianu poprzez wprowadzenie roślin
niezmodyfikowanym genetycznie;
rozwijających się wiosną, co pozbawi samosiewki

szans na kwitnienie lub zachowanie minimalnych

247
odstępów czasowych pomiędzy uprawą odmian
4)
przechowywania
genetycznie
zmodyfikowanych
genetycznie
i
odmian
nie
zmodyfikowanych
roślin
i
produktów
zmodyfikowanych genetycznie tych samych gatunków
roślinnych
w
sposób
zapobiegający
roślin, jak również pomiędzy różnymi gatunkami tego
mechanicznemu zmieszaniu z roślinami i
samej rodziny roślin);
produktami roślinnymi niezmodyfikowanymi

genetycznie.
- Planowanie cyklu produkcji roślin (np. planowanie

sadzenia w zależności od okresu kwitnienia lub
2. Minister właściwy do spraw rolnictwa
zbioru);
określi, w drodze rozporządzenia:

- Ograniczanie wielkości banku nasion poprzez

odpowiednią uprawę gleby (np. niestosowanie orki po
1)
szczegółowe warunki uprawy roślin
zbiorze rzepaku);
genetycznie zmodyfikowanych,


- Kontrola wzrostu roślin na granicach pól poprzez
2)
szczegółowe wymagania w zakresie
odpowiednie metody uprawy, stosowanie wybiórczych
zachowania izolacji przestrzennej i sposób
herbicydów lub zintegrowanych technik ograniczania
doboru roślin uprawianych po roślinach
chwastów;
genetycznie zmodyfikowanych, o których

mowa w ust. 1 pkt 1,
- Wybór optymalnego czasu siewu i odpowiednich
technik uprawy w celu ograniczenia do minimum ilości

roślin „uciekinierów”;
3)
sposób prowadzenia monitorowania

działek rolnych, na których były uprawiane
- Ostrożne obchodzenie się z nasionami, aby nie
rośliny genetycznie zmodyfikowane
dopuścić
do
ich
zmieszania,
jak
również

charakterystyczne pakowanie i etykietowanie nasion
- biorąc pod uwagę konieczność ograniczenia
oraz odrębne przechowywanie;
niekontrolowanego
rozprzestrzeniania
się
roślin

genetycznie zmodyfikowanych.
- Stosowanie odmian o obniżonym wytwarzaniu

pyłków
lub
męskich
odmian
niezdolnych
do
zapłodnienia;
Art. 183. 1. Użytkownik, o którym mowa w art.

4 pkt 19 lit. f, jest obowiązany do czyszczenia
- Czyszczenie siewników przed i po u
magazynów, maszyn oraz środków transportu,
życiu, aby
zapobiec przenoszeniu si
jeżeli miały one kontakt z materiałem siewnym
ę nasion z poprzedniego siewu
odmiany genetycznie zmodyfikowanej lub ze
i nieplanowanemu rozprzestrzenianiu się nasion po
całym gospodarstwie;
zmodyfikowanymi genetycznie roślinami i

produktami roślinnymi, zanim zostaną one
- Po
wykorzystane w rolnictwie ekologicznym lub
życzanie siewników jedynie tym rolnikom, którzy
prowadz
tradycyjnym, aby usunąć resztki genetycznie
ą ten sam rodzaj produkcji rolnej;
zmodyfikowanego materiału siewnego lub

- Zapobieganie wysypywaniu si
roślin i produktów roślinnych, w celu
ę nasion podczas

248