Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o pomocy społecznej

Druk nr 2207

Warszawa, 9 lipca 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

RM 10-85-09



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Szanowny Panie Marszałku
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. przedstawiam Sejmowi Rzeczypospolitej Polskiej projekt
ustawy

- o zmianie ustawy o pomocy społecznej.

W załączeniu przedstawiam także opinię dotyczącą zgodności
proponowanej regulacji z prawem Unii Europejskiej.
Ponadto uprzejmie informuję, że do prezentowania stanowiska Rządu w
tej sprawie w toku prac parlamentarnych został upoważniony Prezes Rady
Ministrów.

Z poważaniem

(-) Donald Tusk

Projekt

U S T A W A
z dnia

o zmianie ustawy o pomocy społecznej


Art. 1. W ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115,
poz. 728, z późn. zm.1)) wprowadza się następujące zmiany:
1) art. 150 otrzymuje brzmienie:
„Art. 150. Do spraw wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie
ustawy stosuje się przepisy niniejszej ustawy, z zastrzeżeniem art. 150a.”;
2) po art. 150 dodaje się art. 150a w brzmieniu:
„Art. 150a. Do spraw o przyznanie zasiłku stałego, w których do dnia 30 kwietnia
2004 r. organ właściwy nie wydał decyzji ostatecznej, stosuje się przepisy ustawy
z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej.”.

Art. 2. 1. W sprawach, o których mowa w art. 150a ustawy z dnia 12 marca 2004 r.
o pomocy społecznej, organ właściwy prowadzi postępowanie z urzędu.
2. Przyznając zasiłek stały organ właściwy rozpatruje sprawę w oparciu o stan faktyczny
istniejący w dniu złożenia wniosku o przyznanie zasiłku stałego.
3. Zasiłek stały wypłaca się za okres, w którym osoba posiadała prawo do zasiłku stałego.
4. Osobie, która otrzymała zasiłek stały, o którym mowa w ust. 3, organ właściwy do
wypłaty świadczeń rodzinnych ustala prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie
art. 58 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139,
poz. 992, z późn. zm.2)), jednak nie dłużej niż do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, za


który osoba otrzymała świadczenie pielęgnacyjne, o którym mowa w art. 17 ustawy
o świadczeniach rodzinnych.

Art. 3. Z dniem wejścia w życie ustawy tracą moc decyzje o umorzeniu postępowań
w sprawie przyznania zasiłku stałego, wydane przed dniem 13 listopada 2007 r. w związku
z art. 150 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej.


Art. 4. Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.



1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2008 r. Nr 171, poz. 1056, Nr 216,
poz. 1367 i Nr 223, poz. 1458 oraz z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 65, poz. 554, Nr 69, poz. 590 i Nr 92, poz. 753.
2) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 222, poz. 1630, z 2007 r.
Nr 64, poz. 427, Nr 105, poz. 720, Nr 109, poz. 474 i Nr 200, poz. 1446 oraz z 2008 r. Nr 70, poz. 416, Nr 138,
poz. 872 i 875, Nr 223, poz. 1456 i Nr 237, poz. 1654.



30/06/BS
2



U Z A S A D N I E N I E


Przedmiotowy
projekt
ustawy stanowi realizację wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia
30 października 2007 r., sygn. akt P 28/06 (Dz. U. Nr 209, poz. 1519). W wyroku tym Trybunał orzekł
o niezgodności art. 150 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2008 r. Nr 115,
poz. 728, z późn. zm.), w zakresie w jakim wyłącza stosowanie art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 29 listopada
1990 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 1998 r. Nr 64, poz. 414, z późn. zm.) do spraw wszczętych
i niezakończonych przed dniem 1 maja 2004 r., z art. 2 oraz z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej
Polskiej.

Art. 27 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej z 1990 r. stanowił podstawę przyznania zasiłku
stałego osobie zdolnej do pracy, lecz niepozostającej w zatrudnieniu ze względu na konieczność
sprawowania opieki nad dzieckiem wymagającym stałej pielęgnacji, polegającej na bezpośredniej,
osobistej pielęgnacji i systematycznym współdziałaniu w postępowaniu leczniczym, rehabilitacyjnym
oraz edukacyjnym, jeżeli dochód rodziny nie przekraczał poziomu określonego w ustawie, a dziecko
miało orzeczoną niepełnosprawność wraz ze wskazaniami określonymi w ustawie z dnia 27 sierpnia
1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U.
Nr 123, poz. 776, z późn. zm.) lub miało orzeczony znaczny stopień niepełnosprawności.
Z dniem 1 maja 2004 r. weszła w życie nowa ustawa o pomocy społecznej, która uchyliła
ustawę o pomocy społecznej z 1990 r. Ustawa o pomocy społecznej z 2004 r. nie przewiduje jednak
tego rodzaju świadczenia. Natomiast analogiczne świadczenie zostało przewidziane w ustawie z dnia
28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992, z późn. zm.),
w formie świadczeń pielęgnacyjnych. Jednocześnie ustawa z dnia 1 maja 2004 r. o pomocy społecznej
wprowadziła regulację (art. 150), która stanowi, że do spraw wszczętych i niezakończonych stosuje się
przepisy ustawy z 2004 r. Zamieszczenie takiego przepisu w ustawie z dnia 1 maja 2004 r. o pomocy
społecznej spowodowało, że organ administracji publicznej, który orzekał po dniu

1 maja 2004 r. do stosunków prawnych, trwających w czasie od złożenia wniosku do wejścia w życie
nowej ustawy nie mógł stosować przepisu art. 27 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej z 1990 r. Ze
względu na fakt, iż ustawa o pomocy społecznej z 2004 r. nie przewidywała zasiłku stałego, organ
musiał umorzyć postępowanie jako bezprzedmiotowe. W konsekwencji regulacja zawarta w art. 150
ustawy z 2004 r. pozbawiła osoby, które spełniały wymagania ujęte w art. 27 ust. 1 ustawy o pomocy
społecznej z 1990 r., zasiłku stałego, a także uniemożliwiła tym osobom skorzystanie ze świadczenia
pielęgnacyjnego w myśl ustawy o świadczeniach rodzinnych. Przepis art. 58 ustawy o świadczeniach
rodzinnych, po pierwsze, zagwarantował osobom, które spełniały warunki nabycia prawa do zasiłku
stałego i nabyły to prawo pod rządami ustawy o pomocy społecznej z 1990 r., lecz nie spełniały już
warunków nabycia prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, jego kontynuację – według zasad w nim
określonych. Po drugie, zagwarantował ciągłość świadczeń wobec osób, które pobierały zasiłek stały
na podstawie ustawy z 1990 r. i spełniły przesłanki pobierania świadczenia pielęgnacyjnego.

Przepis art. 150 ustawy o pomocy społecznej z 2004 r. został zakwestionowany przez Trybunał
Konstytucyjny, który stwierdził, że jego obecne brzmienie godzi w konstytucyjną zasadę równości
podmiotów wobec prawa. Zasada równości nakazuje jednakowe traktowanie podmiotów prawa
w obrębie określonej kategorii. Wszystkie podmioty prawa charakteryzujące się w równym stopniu
daną cechą relewantną powinny być traktowane równo, a więc według jednakowej miary, bez
zróżnicowań zarówno dyskryminujących jak i faworyzujących. Zatem wszystkie podmioty, które przed
dniem 1 maja 2004 r. spełniały kryteria przyznania zasiłku stałego oraz złożyły stosowny wniosek w tej
sprawie powinny być traktowane równo. Tymczasem ustawodawca zróżnicował tę grupę osób
w zależności od tego, czy osoby te uzyskały ostateczną decyzję przed dniem 1 maja 2004 r., czy po
tym terminie. Osoby, które uzyskały ostateczną decyzję przyznającą zasiłek stały do dnia 1 maja
2004 r., otrzymują ten zasiłek za okres od dnia złożenia wniosku do dnia 30 kwietnia 2004 r. Osoby te
otrzymują również świadczenie pielęgnacyjne. Natomiast osoby, które do dnia 30 kwietnia 2004 r. nie
uzyskały ostatecznej decyzji przyznającej zasiłek nie otrzymują tego zasiłku, ani nie będą otrzymywać
świadczenia pielęgnacyjnego, na zasadach określonych w art. 58 ustawy o świadczeniach rodzinnych.
Oznacza to, że uzyskanie powyższego świadczenia uzależnione jest m.in. od sprawności działania
właściwych organów władzy publicznej. Z tego względu wprowadzone zróżnicowanie podmiotów nie
znajduje uzasadnienia.
W związku z powyższym, w celu zadośćuczynienia zasadzie równości, tak mocno
zaakcentowanej w europejskim systemie prawnym (Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka, w Karcie
Praw Podstawowych Unii Europejskiej, czy konstytucjach), w projekcie wprowadzono przepis, który
stanowi, że do spraw o przyznanie zasiłku stałego, w których do dnia 30 kwietnia 2004 r. organ
właściwy nie wydał decyzji ostatecznej, stosuje się przepisy ustawy z dnia 29 listopada 1990 r.
o pomocy społecznej. Zaproponowane brzmienie ma na celu zrównanie podmiotów, które powinny być
traktowane jednakowo, gdyż wszystkie te podmioty złożyły wniosek o przyznanie zasiłku stałego pod
rządami ustawy o pomocy społecznej z 1990 r., a ich zróżnicowanie nastąpiło dopiero w momencie
wydania ostatecznej decyzji o przyznaniu zasiłku stałego. Jednak nie jest to powód, który
uzasadniałaby dopuszczalność zróżnicowania podmiotów w tej sytuacji. Zatem osoba ta nie może
ponosić ujemnych skutków ze względu na sprawność działania organów władzy publicznej. Zasiłek

2