Senacki projekt ustawy o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego

Druk nr 2178

Warszawa, 23 kwietnia 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Marszałek Senatu



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej

Szanowny Panie Marszałku

Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. mam zaszczyt powiadomić Pana Marszałka, że Senat na 31.
posiedzeniu w dniu 22 kwietnia 2009 r. podjął uchwałę w sprawie wniesienia do
Sejmu projektu ustawy


-
o zmianie ustawy - Kodeks postę-
powania cywilnego.

Projekt ustawy stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu
prawa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego.
Jednocześnie pragnę poinformować, że Senat upoważnił senatora Piotra
Zientarskiego do reprezentowania stanowiska Senatu w dalszych pracach nad tym
projektem.
W załączeniu przesyłam opinię Komitetu Integracji Europejskiej o
pozostawaniu projektu ustawy poza obszarem prawa Unii Europejskiej.

Z poważaniem

(-) Bogdan Borusewicz
U C H W A Ł A
SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
z dnia 22 kwietnia 2009 r.
w sprawie wniesienia do Sejmu projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks
postępowania cywilnego
Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r., Senat wnosi do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej projekt ustawy o zmianie
ustawy – Kodeks postępowania cywilnego.
Jednocześnie upoważnia senatora Piotra Zientarskiego do reprezentowania Senatu
w pracach nad projektem.
MARSZAŁEK SENATU
Bogdan BORUSEWICZ
p r o j e k t
USTAWA
z dnia
o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego
Art. 1.
W ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz.
296, z późn. zm.1)) w art. 3986 § 1 i 2 otrzymują brzmienie:
"§ 1. Jeżeli skarga kasacyjna nie spełnia wymagań przewidzianych w art. 3984,
przewodniczący w sądzie drugiej instancji wzywa skarżącego do usunięcia braków
w terminie tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi.
§ 2. Sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną wniesioną po
upływie terminu, skargę nieopłaconą oraz skargę, której braków nie usunięto w terminie
lub z innych przyczyn niedopuszczalną.".
Art. 2.
Ustawa wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

1) Zmiany wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 1965 r. Nr 15, poz. 113, z 1974 r. Nr 27, poz. 157
i Nr 39, poz. 231, z 1975 r. Nr 45, poz. 234, z 1982 r. Nr 11, poz. 82 i Nr 30, poz. 210, z 1983 r. Nr 5, poz. 33, z
1984 r. Nr 45, poz. 241 i 242, z 1985 r. Nr 20, poz. 86, z 1987 r. Nr 21, poz. 123, z 1988 r. Nr 41, poz. 324,
z 1989 r. Nr 4, poz. 21 i Nr 33, poz. 175, z 1990 r. Nr 14, poz. 88, Nr 34, poz. 198, Nr 53, poz. 306, Nr 55, poz.
318 i Nr 79, poz. 464, z 1991 r. Nr 7, poz. 24, Nr 22, poz. 92 i Nr 115, poz. 496, z 1993 r. Nr 12, poz. 53,
z 1994 r. Nr 105, poz. 509, z 1995 r. Nr 83, poz. 417, z 1996 r. Nr 24, poz. 110, Nr 43, poz. 189, Nr 73, poz.
350 i Nr 149, poz. 703, z 1997 r. Nr 43, poz. 270, Nr 54, poz. 348, Nr 75, poz. 471, Nr 102, poz. 643, Nr 117,
poz. 752, Nr 121, poz. 769 i 770, Nr 133, poz. 882, Nr 139, poz. 934, Nr 140, poz. 940 i Nr 141, poz. 944,
z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 117, poz. 757, z 1999 r. Nr 52, poz. 532, z 2000 r. Nr 22, poz. 269 i 271, Nr 48,
poz. 552 i 554, Nr 55, poz. 665, Nr 73, poz. 852, Nr 94, poz. 1037, Nr 114, poz. 1191 i 1193 i Nr 122, poz.
1314, 1319 i 1322, z 2001 r. Nr 4, poz. 27, Nr 49, poz. 508, Nr 63, poz. 635, Nr 98, poz. 1069, 1070 i 1071, Nr
123, poz. 1353, Nr 125, poz. 1368 i Nr 138, poz. 1546, z 2002 r. Nr 25, poz. 253, Nr 26, poz. 265, Nr 74, poz.
676, Nr 84, poz. 764, Nr 126, poz. 1069 i 1070, Nr 129, poz. 1102, Nr 153, poz. 1271, Nr 219, poz. 1849 i Nr
240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 41, poz. 360, Nr 42, poz. 363, Nr 60, poz. 535, Nr 109, poz. 1035, Nr 119, poz.
1121, Nr 130, poz. 1188, Nr 139, poz. 1323, Nr 199, poz. 1939 i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 9, poz. 75, Nr
11, poz. 101, Nr 68, poz. 623, Nr 91, poz. 871, Nr 93, poz. 891, Nr 121, poz. 1264, Nr 162, poz. 1691, Nr 169,
poz. 1783, Nr 172, poz. 1804, Nr 204, poz. 2091, Nr 210, poz. 2135, Nr 236, poz. 2356 i Nr 237, poz. 2384,
z 2005 r. Nr 13, poz. 98, Nr 22, poz. 185, Nr 86, poz. 732, Nr 122, poz. 1024, Nr 143, poz. 1199, Nr 150, poz.
1239, Nr 167, poz. 1398, Nr 169, poz. 1413 i 1417, Nr 172, poz. 1438, Nr 178, poz. 1478, Nr 183, poz. 1538,
Nr 264, poz. 2205 i Nr 267, poz. 2258, z 2006 r. Nr 12, poz. 66, Nr 66, poz. 466, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr
186, poz. 1379, Nr 208, poz. 1537 i 1540, Nr 226, poz. 1656 i Nr 235, poz. 1699, z 2007 r. Nr 7, poz. 58, Nr 47,
poz. 319, Nr 50, poz. 331, Nr 99, poz. 662, Nr 106, poz. 731, Nr 112, poz. 766 i 769, Nr 115, poz. 794, Nr 121,
poz. 831, Nr 123, poz. 849, Nr 176, poz. 1243 i Nr 181 poz. 1287, Nr 192, poz. 1378 i Nr 247, poz. 1845, z
2008 r. Nr 59, poz. 367, Nr 96, poz. 609 i 619, Nr 100, poz. 648, Nr 110, poz. 706, Nr 116, poz. 731, Nr 119,
poz. 772, Nr 120, poz. 779, Nr 122, poz. 796, Nr 171, poz. 1056, Nr 220, poz. 1431, Nr 228, poz. 1507, Nr 231,
poz. 1547 i Nr 234, poz. 1571 oraz z 2009 r. Nr 26, poz. 156.
UZASADNIENIE
1. Ustawa wykonująca wyrok Trybunału Konstytucyjnego
Projektowana ustawa stanowi wykonanie obowiązku dostosowania systemu prawa do
wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 lipca 2008 r. (sygn. akt SK 40/07),
stwierdzającego niezgodność przepisu art. 3986 § 2 i 3 w związku z art. 3984 § 1 pkt 3 ustawy z
dnia 17 listopada 1964 r. — Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.)
z Konstytucją.
Zgodnie z art. 190 ust. 1 Konstytucji, orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają
moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne.
Sentencja wyroku: Dz. U. z 2008 r. Nr 120, poz. 779 (dzień publikacji wyroku —
8 lipca 2008 r.). Pełny tekst wyroku, wraz uzasadnieniem: OTK Z.U. z 2008 r. Nr 6A, poz.
101.
2. Przedmiot i istota rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego
2.1. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 3986 § 2 i 3 w związku z art. 3984 § 1 pkt 3
ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. — Kodeks postępowania cywilnego w zakresie, w jakim
przewiduje odrzucenie — bez wezwania do usunięcia braków — skargi kasacyjnej
niespełniającej wymagań określonych w art. 3984 § 1 pkt 3 powołanej ustawy — jest
niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji.
2.2. Artykuł 3984 § 1 pkt 3 k.p.c. stanowi, iż „skarga kasacyjna powinna zawierać
[oprócz innych wymienionych w artykule elementów] wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania i jego uzasadnienie”.
Natomiast w art. 3986 zakwestionowane § 2 i 3 brzmią następująco:
„§ 2. Sąd drugiej instancji odrzuca na posiedzeniu niejawnym skargę kasacyjną
wniesioną po upływie terminu, skargę niespełniającą wymagań określonych w art. 3984 § 1,
nieopłaconą oraz skargę, której braków nie usunięto w terminie lub z innych przyczyn
niedopuszczalną.
§ 3. Sąd Najwyższy odrzuca skargę kasacyjną, która podlegała odrzuceniu przez sąd
drugiej instancji, albo zwraca ją temu sądowi w celu usunięcia dostrzeżonych braków”.
2
Oznacza to, że sąd drugiej instancji i Sąd Najwyższy odrzuca — bez wezwania do
usunięcia braków — skargę kasacyjną nie zawierającą wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej
do rozpoznania i uzasadnienia.
W świetle art. 3986 k.p.c. z punktu widzenia skutków niedochowania wymogów
określonych w art. 3984 k.p.c. można wyróżnić nieusuwalne i usuwalne braki skargi
kasacyjnej. Braki nieusuwalne (zaskarżony art. 3986 § 2 i 3) nie podlegają uzupełnieniu, a
skarga kasacyjna dotknięta tego rodzaju wadą podlega odrzuceniu. Te drugie (art. 3986 § 1)
natomiast podlegają uzupełnieniu. W razie stwierdzenia braków usuwalnych przewodniczący
w sądzie drugiej instancji wzywa skarżącego do usunięcia braków formalnych w terminie
tygodniowym pod rygorem odrzucenia skargi. W wypadku braków nieusuwalnych
przewodniczący nie wzywa do uzupełnienia braków, ale kieruje sprawę na posiedzenie
niejawne w celu odrzucenia skargi. Również Sąd Najwyższy w wyniku zażalenia odrzuca
skargę kasacyjną, która podlegała odrzuceniu przez sąd drugiej instancji (art. 3986 § 3).
Nie można kwestionować samego obowiązku spełnienia przez uczestnika postępowania
sądowego pewnych wymagań związanych z formą skargi kasacyjnej, których istotą jest
szybkość postępowania i sprawne realizowanie przez Sąd Najwyższy swych funkcji. Istota
problemu konstytucyjnego sprowadza się do pytania czy wada skargi w postaci braku w
złożonej skardze kasacyjnej sformułowania wniosku o przyjęcie skargi oraz jego uzasadnienia
może skutkować odrzuceniem skargi bez wzywania do uzupełnienia tych braków.
Skarga kasacyjna nie jest konstytucyjnym prawem obywatela. Konstytucja w art. 176
ust. 1, jako minimum ustanawia tylko dwie instancje sądowe (czyli sąd pierwszej instancji oraz
apelację). Ustawodawca ma więc swobodę w ustanawianiu trzeciej instancji. Może też jej w
ogóle nie ustanawiać. Jeśli już ją przewidział to może ukształtować ją w różny sposób; nie
może jej jednak — zdaniem TK — kształtować zupełnie dowolnie.
Konstytucja zawiera bowiem również art. 45 ust. 1, który ustanawia prawo do sądu. Na
prawo to składa się nie tylko prawo do wszczęcia sprawy przed sądem lecz także — w związku
z art. 2 Konstytucji — prawo do rzetelnej procedury sądowej.
Zdaniem Sądu Najwyższego — którego orzecznictwo zostało przez TK wzięte pod
uwagę przy ocenie sposobu interpretacji kwestionowanych przepisów — przepisy wyraźnie
stanowią, iż skarga kasacyjna powinna zawierać sformułowany wniosek o jej przyjęcie (nawet
jeśli ma się to ograniczać do napisania słów „wnoszę o przyjęcie skargi kasacyjnej do
rozpoznania”) oraz uzasadnienie tego wniosku (wskazujące na przesłanki określone w art. 3989
§ 1, które wskazują na zasadność rozpoznania skargi kasacyjnej przez Sąd Najwyższy). Ustawa
wyraźnie też przewiduje skutki niespełnienia tych wymagań.
Spotkać można było jednak i takie orzeczenia Sadu Najwyższego, w których stwierdzał
on, iż „skarga kasacyjna ma znaczenie jako całość”. „Jeżeli więc skarga kasacyjna, pomimo