Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw

4) zwiększenie selektywnego zbierania odpadów.

Podstawą merytoryczną dla określenia wysokości stawek opłat za składowanie odpadów są
cele zapisane w prawie Unii Europejskiej, które po pierwsze, bezwzględnie zobowiązują do
ograniczenia unieszkodliwiania odpadów przez składowanie, po drugie, zobowiązują
państwa członkowskie do wprowadzania systemów selektywnego zbierania dla tworzenia
warunków do zagospodarowania odpadów w sposób inny niż składowanie, po trzecie
zobowiązują do osiągania ilościowych – w stosunku do masy wytwarzanych odpadów lub
wprowadzanych na rynek wyrobów – minimalnych poziomów zbierania, odzysku, w tym
recyklingu. Zgodnie z celami prawa Unii Europejskiej oraz transponujących do porządku
prawnego krajowych przepisów, w szczególności w myśl hierarchii postępowania
z
odpadami, umieszczanie odpadów na składowiskach jest niepożądanym sposobem
postępowania z odpadami, czyli powinno być sukcesywnie ograniczane lub tam, gdzie to
możliwe całkowicie eliminowane. Opłata za składowanie odpadów jest także instrumentem
ekonomicznym stymulującym rynek w zakresie podejmowania działań przez
przedsiębiorców, w tym inwestycyjnych, na rzecz wykorzystania odpadów. Z zasady, im
wyższa opłata, tym większe możliwości z punktu widzenia ekonomicznego
zagospodarowania odpadów w sposób innych niż składowanie. Zależność ta potwierdza, że
określanie stawek opłat za umieszczanie odpadów na składowiskach jest instrumentem
stymulującym działania gospodarcze uwzględniające element korzyści dla środowiska.

Z punktu widzenia planowania inwestycyjnego, kluczowym jest również ustanowienie prawa
stabilnego i przewidywalnego w co najmniej kilkuletniej perspektywie czasowej. Projekt
rozporządzenia po raz pierwszy proponuje stawki uzależnione od danego roku
w perspektywie 5-letniej. Rozwiązanie to powinno stworzyć warunki dla przygotowywania
wiarygodnych planów finansowych przez przedsiębiorców zajmujących się przetwarzaniem
odpadów, ale także będzie wskazówką dla przedsiębiorców wytwarzających odpady do
określenia przez nich obciążeń finansowych z tytułu opłat za korzystanie ze środowiska.

Przyjęty kierunek zawarty w projekcie rozporządzenia jest kontynuacją zapoczątkowanych
w 2008 r. zmian opłat za składowanie odpadów, za sprawą wejścia w życie z dniem
1 stycznia 2008 r. rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 6 czerwca 2007 r. zmieniającego
rozporządzenie w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 106, poz. 723),
w którym przyjęto zdecydowane podwyżki stawek opłat za umieszczanie odpadów na
składowiskach odpadów. Rozporządzenie to w stosunku do poprzedniego podniosło opłaty
za składowanie odpadów nawet o 500% w stosunku do odpadów komunalnych tj. z 15 zł na
75 zł za Mg. W 2009 r. także stawki opłat zostały podniesione o kolejne kilkadziesiąt procent.

2
Przedmiotowy projekt nie przewiduje tak drastycznych zmian w stosunku do stawek
obowiązujących, jednakże w przypadkach, gdzie konieczne jest przyjęcie jednolitej stawki
opłaty dla wszystkich rodzajów odpadów z danej grupy, w projekcie proponuje się
wyrównanie stawki do górnego poziomu.

Projekt rozporządzenia w wielu przypadkach – w szczególności w zakresie odpadów
pochodzących z sektora przemysłowego – obniża prawie trzykrotnie stawki opłat, np.
w przypadku składowania różnych rodzajów odpadów niebezpiecznych na jednym
składowisku. Stawki zostają zmniejszone ze 137 zł do 50 zł za Mg. Nadrzędnym bowiem
założeniem dla projektu rozporządzenia jest uwzględnienie w opłacie rodzaju składowiska,
na którym odpady są składowane oraz ograniczenie liczby obowiązujących stawek opłat za
umieszczanie odpadów na składowiskach do trzech stawek podstawowych, wynoszących
zgodnie z propozycją w 2010 r. 10 zł, 50 zł oraz 120 zł. Projekt przewiduje sukcesywnie
zwiększanie stawek opłat kończąc w 2014 r. na poziomie 10,80 zł, 52 zł oraz 160 zł za jeden
Mg odpadów. Projekt przewiduje pięcioletni okres prognozowanego wzrostu stawek za
unieszkodliwianie odpadów i jest w tym względzie wypełnieniem postulatów strony
społecznej w zakresie konieczności ustanowienia przejrzystego i przewidywalnego prawa
w
okresie znacznie dłuższym niż jeden rok w szczególności dla przyszłych działań
inwestycyjnych w obszarze gospodarki odpadami.

Wyrównanie stawek opłat (ujednolicenie stawek opłat) wynika z obszerności przyjętej
prawem Unii Europejskiej klasyfikacji odpadów, która stwarza możliwości dla różnego
klasyfikowania odpadów. Obowiązująca w prawie krajowym systematyka wyznaczania
stawek opłat uzależniona jest ściśle od rodzajów odpadów wymienionych w tej klasyfikacji.
Zależność ta stwarzała wiele problemów interpretacyjnych, w szczególności w zakresie
właściwego klasyfikowania odpadów, czyli w konsekwencji przypisywaniu odpadom
właściwych stawek opłat za umieszczanie odpadów na składowisku. Instrument finansowy
w postaci opłaty za składowanie odpadów nie powinien stwarzać dowolności interpretacyjnej
i uzależniać opłaty od indywidualnej decyzji posiadacza odpadów w zakresie poprawnego
klasyfikowania odpadów. Konieczne było zatem zaproponowanie odmiennego rozwiązania
prawnego polegającego na pogrupowaniu odpadów względem źródeł ich wytwarzania
i przyjęcia dla nich tych samych stawek opłat. Brak ujednolicenia stawek opłat w ramach
poszczególnych grup odpadów przy jednoczesnym podnoszeniu i różnicowaniu tych stawek,
stwarza bowiem lukę prawną i zachęca do niewłaściwego klasyfikowania odpadów. Z tego
względu w projekcie odstąpiono od przyjętej dotychczas metody uzależniania stawek opłaty
wyłącznie od rodzaju odpadów, ale uwzględniono w nim także miejsca składowania
odpadów oraz rodzaje odpadów, z którymi dane odpady będą składowane.

3

Odpady, które w pierwszej kolejności powinny być zagospodarowane w sposób inny niż
składowanie, a tym samym stawka opłaty dla tych odpadów powinna być najwyższa w celu
uatrakcyjnienia pod względem ekonomicznym innych działań prowadzących do
wykorzystania w całości lub prowadzących do wykorzystania materiałów i energii zawartych
w odpadach, są odpady wymienione w grupach 15, 19 oraz 20 według katalogu odpadów
określonego w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie
katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206). Do odpadów tych należą przede wszystkim
odpady opakowaniowe, dla których obowiązują poziomy odzysku i recyklingu wynikające
z prawa Unii Europejskiej, odpady pochodzące z przetwarzania odpadów, czyli powinno być
ich jak najmniej w celu promowania technologii niskoodpadowych oraz odpady komunalne,
które powinny być w pierwszej kolejności segregowane, a następnie poddawane innemu niż
składowanie przetwarzaniu. W grupach tych znajdują się także odpady niebezpieczne, które
zmieszane z odpadami innymi niż niebezpieczne są składowane na tym samym
składowisku.
Dla tej grupy odpadów przyjęto stawkę najwyższą, tj. 120 zł w roku 2010, czyli stawka
została zwiększona w stosunku do roku 2009 o 20 zł dla przeważającej ilości i rodzajów
odpadów. Zważywszy, że obecne składowanie odpadów ze stawkami wynoszącymi 100 zł
za Mg odbywa się z odpadami posiadającymi stawkę 10 zł za Mg, nie jest możliwe
precyzyjne określenie ilości faktycznie składowanych odpadów, gdyż ilości te są uzależniane
w praktyce od stawki – ilości są zawyżane w przypadku stawki niższej i zaniżane
w przypadku stawki wyższej. Z tego względu zaproponowano jednolite stawki dla całych
grup odpadów umieszczanych na tym samym składowisku. Jednocześnie uznano, że bez
względu na rodzaj składowanych odpadów, ale umieszczanych na składowisku wraz
z odpadami wskazanymi w tych grupach stawka za umieszczenie tych odpadów powinna
być jednakowa i wynosić 120 zł w roku 2010.

Stawkę najniższą, tj. 10 zł za Mg, przyjęto dla odpadów obojętnych, pod warunkiem że
odpady takie będą umieszczane na składowiskach odpadów obojętnych. Rodzaje odpadów
obojętnych określa rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r.
w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku
odpadów danego typu (Dz.U. Nr 186, poz. 1553, z późn. zm.) i wyłącznie do odpadów
spełniających kryteria odpadów obojętnych stawka ta będzie miała zastosowanie.

Identyczną stawkę przyjęto dla odpadów innych niż niebezpieczne lub obojętne
pochodzących z sektora przemysłowego, które są składowane na składowiskach odpadów
przeznaczonych do umieszczania wyłącznie odpadów pochodzących z działalności

4
przemysłowej. Dla wielu odpadów przyjęcie jednolitej stawki będzie oznaczało zmniejszenie
stawki od kilku do nawet kilkudziesięciu zł. Dla odpadów niebezpiecznych pochodzących
z przemysłu stawka ta będzie wynosić w 2010 r. 50 zł za Mg.
Propozycja w tym zakresie ma na celu zachęcenie do odchodzenia od składowania odpadów
komunalnych łącznie z odpadami pochodzącymi z przemysłu, w celu ewentualnego
późniejszego zagospodarowania odpadów pochodzących z przemysłu oraz w celu uniknięcia
składowania odpadów ulegających biodegradacji z odpadami przemysłowymi. Selektywnie
składowane odpady pochodzące z przemysłu będą mogły być w późniejszym terminie
wykorzystane, jeżeli postęp technologiczny i warunki ekonomiczne będą temu sprzyjały.
Takie działania prowadzi się już obecnie np. na odpadach wydobywczych lub pochodzących
z przetwórstwa rud, które kilkadziesiąt lat temu nie były wykorzystywane ze względu na brak
odpowiedniej technologii. Obecny postęp technologiczny stwarza możliwości wykorzystania
odpadów zgromadzonych przed laty. Mieszanie odpadów komunalnych z odpadami
przemysłowymi utrudnia lub uniemożliwia ich późniejsze wykorzystanie, dlatego praktyka
taka powinna być zaniechana.

W celu zachęcenia posiadaczy odpadów zawierających azbest oraz odpadów pochodzących
z klęsk żywiołowych do ich składowania na składowiskach spełniających wymagania
techniczne i ochrony środowiska, bez ponoszenia dodatkowych kosztów związanych z ich
unieszkodliwieniem przez składowanie, które jest zwykle jedynym sposobem postępowania
z tego typu odpadami, projekt przewiduje, podobnie jak było to dotychczas, przyjęcie stawki
opłaty wynoszącej 0 zł. Jednakże takie rozwiązanie uniemożliwia naliczenie opłat
podwyższonych lub naliczenie administracyjnej kary pieniężnej w przypadku, gdy tego typu
odpady zostaną porzucone lub umieszczone w miejscach do tego nieprzeznaczonych.
W takim przypadku wytyczne do wydania rozporządzenia zawarte w art. 290 ust. 2 pkt 2 lit f
daje możliwość Radzie Ministrów do zróżnicowania stawek opłat w zależności od rodzaju
opłaty. Korzystając z tego uprawnienia zaproponowana została stawka podstawowa 0 zł,
natomiast w przypadku umieszczania odpadów w miejscu do tego celu nieprzeznaczonym
lub porzucania odpadów wyliczenie opłaty podwyższonej lub administracyjnej kary pieniężnej
będzie następować na podstawie stawki 200 zł za jeden Mg odpadów.

Odpady przemysłowe, czyli wyszczególnione w grupach od 01 do 12 katalogu odpadów
mogą zawierać wodę, co może wynikać np. ze względów technologicznych, ale może
również być wynikiem działanie warunków atmosferycznych. Zgodnie z propozycją przyjmuje
się podział na odpady zawierające wodę i te, które nie będą za takie uznawane. Przyjęto
zatem, że odliczanie masy wody może następować, ale dopiero wówczas, gdy jej zawartość
przekracza 50% wagowo.

5
Obliczanie opłaty w przypadku odpadów zawierających wodę będzie następować w sposób
analogiczny, jak w przypadku obecnie obowiązującego rozporządzenia Rady Ministrów.
Projekt rozporządzenia stanowi, że każdy odpad może być traktowany, jak uwodniony,
jednakże warunkiem jest, aby zawartość wody w odpadzie nie była niższa niż 50%. Oceny
zawartości wody w odpadzie będzie dokonywał posiadacz odpadów. Rozporządzenie
pozostawia także do wyboru przedsiębiorcy metodę określenie zawartości wody, np. może to
być metoda laboratoryjna, wyliczeniowa lub inna miarodajna metoda.
Z grupy odpadów uwodnionych wyłączono jednak osady ściekowe pochodzące
z zakładowych oczyszczalni ścieków. Zgodnie z przyjętymi celami w gospodarce odpadami
przemysłowe osady ściekowe powinny być zagospodarowane w sposób inny niż
składowanie. Zalecanym sposobem zagospodarowania jest ich osuszenie, a następnie
termiczne przekształcenie z wykorzystaniem energii.
W zamian za odstąpienie od możliwości odliczenia masy wody w przypadku osadów
ściekowych obniżono stawkę opłaty za składowanie tego typu odpadów. Średnio opłata za
składowanie osadów z zakładowych oczyszczalni ścieków wynosiła od 10,50 zł do powyżej
50 zł. Ujednolicono stawkę na poziomie 10 zł. w 2010 r., która ma wynieść w 2014 r. 10,80 zł
za Mg osadów. W przypadku osadów ściekowych wykazujących właściwości niebezpieczne
stawka za umieszczenie odpadów sięgała 137 zł. Zredukowano tę stawkę do 50 zł za Mg.
Powodem odstąpienia od liczenia stopnia uwodnienia osadów ściekowych były duże różnice
w ich uwodnieniu, zależne od prowadzenia procesu oczyszczania ścieków oraz
zastosowanych technologii postępowania z osadami ściekowymi. Jednolita stawka nie
powinna powodować problemów z naliczanie opłaty, w szczególności w zakresie określania
zawartości wody.

Rozporządzenie nie narusza przepisów ustanawiających kryteria i procedury umieszczania
odpadów na składowiskach, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy
z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do
składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz.U. Nr 186, poz. 1553, z późn. zm.),
jak również nie narusza przepisów rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30
października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób
nieselektywny (Dz.U. Nr 191, poz. 1595, z późn. zm.), gdyż określa jedynie stawki dla
odpadów umieszczanych na składowiskach łącznie tak jak dopuszcza to wskazane
rozporządzenie, przyjmując stawkę wyższą, jeżeli odpady te będą składowane z odpadami
z grupy 15, 19 oraz 20.

Rozporządzenie w sprawie jednostkowych stawek opłat za składowanie odpadów nie
podlega notyfikacji zgodnie z przepisami rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 23 grudnia

6