Poselski projekt ustawy o uregulowaniu niektórych stosunków prawnych dotyczących opcji walutowych i zmianie innych ustaw

Druk nr 1928

Warszawa, 2 marca 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej


Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia
2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani
posłowie wnoszą projekt ustawy:

- o uregulowaniu niektórych stosunków
prawnych dotyczących opcji
walutowych i zmianie innych ustaw.

Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy
upoważniamy panią poseł Aleksandrę Natalli- wiat.


(-) Waldemar Andzel; (-) Iwona Arent; (-) Marek Ast; (-) Zbigniew
Babalski; (-) Piotr Babinetz; (-) Dariusz Bąk; (-) Andrzej Bętkowski;
(-) Mariusz Błaszczak; (-) Antoni Błądek; (-) Piotr Cybulski; (-) Tadeusz
Cymański; (-) Witold Czarnecki; (-) Edward Czesak; (-) Andrzej Ćwierz;
(-) Zbigniew Dolata; (-) Marzenna Drab; (-) Jan Dziedziczak; (-) Jacek
Falfus;
(-) Zbigniew
Girzyński;
(-) Szymon
Stanisław Giżyński;
(-) Mieczysław Golba; (-) Marian Tomasz Goliński; (-) Kazimierz Gołojuch;
(-) Artur Górski; (-) Tomasz Górski; (-) Krystyna Grabicka; (-) Czesław
Hoc; (-) Dawid Jackiewicz; (-) Jarosław Jagiełło; (-) Grzegorz Janik;
(-) Krzysztof Jurgiel; (-) Dariusz Kaczanowski; (-) Beata Kempa; (-) Izabela
Kloc; (-) Sławomir Kłosowski; (-) Bogusław Kowalski; (-) Zbigniew Kozak;
(-) Leonard Krasulski; (-) Marek Kwitek; (-) Tomasz Latos; (-) Krzysztof
Lipiec; (-) Adam Lipiński; (-) Marek Łatas; (-) Krzysztof Maciejewski;
(-) Antoni
Macierewicz;
(-) Ewa
Malik;
(-) Gabriela
Masłowska;
(-) Mirosława Masłowska; (-) Marek Matuszewski; (-) Kazimierz Matuszny;
(-) Maria Nowak; (-) Stanisław Ożóg; (-) Anna Paluch; (-) Stanisław Pięta;
(-) Jacek Pilch; (-) Marek Polak; (-) Krzysztof Popiołek; (-) Elżbieta
Rafalska; (-) Jan Religa; (-) Józef Rojek; (-) Nelli Rokita-Arnold;
(-) Dariusz Seliga; (-) Anna Sobecka; (-) Krzysztof Sońta; (-) Piotr Stanke;
(-) Stanisław Szwed; (-) Robert Telus; (-) Ryszard Terlecki; (-) Andrzej
Walkowiak; (-) Teresa Wargocka; (-) Zbigniew Wassermann; (-) Michał
Wojtkiewicz; (-) Tadeusz Woźniak; (-) Waldemar Wrona; (-) Sławomir
Zawiślak; (-) Łukasz Zbonikowski; (-) Jarosław Zieliński; (-) Maria Zuba;
(-) Jarosław aczek.
Projekt


USTAWA
z dnia ....................2009 r.
o uregulowaniu niektórych stosunków prawnych dotyczących opcji
walutowych i zmianie innych ustaw.



Art. 1.
W stosunku do zobowiązań wynikających z opcji walutowych nie stosuje się art. 3581 § 4
ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16 poz. 93)”

Art. 2.
W przypadku wszczęcia przez przedsiębiorcę postępowania sądowego w związku z
zobowiązaniami dotyczącymi opcji walutowych, postępowanie egzekucyjne przeciwko temu
przedsiębiorcy nie może być wszczęte, a prowadzone na podstawie bankowego tytułu
egzekucyjnego ulega zawieszeniu przez sąd z urzędu do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia
sprawy.

Art. 3.
W ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych w art. 95 po
ust. 1a dodaje się ust.1b w brzmieniu:
„1b. Nie pobiera się opłat od pozwu o roszczenia o których mowa w art. 3571 i 3581
ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. z 1964r. Nr 16 poz. 93)”;
Art. 4.
Ustawa wchodzi w życie z dniem ogłoszenia.



Uzasadnienie

Projekt ustawy o uregulowaniu niektórych stosunków prawnych dotyczących opcji
walutowych i zmianie innych ustaw wprowadza szczególne zasady postępowania w sprawach
z zakresu zobowiązań wynikających z opcji walutowych.
Od marca 2006 roku do sierpnia 2008r. znaczna cześć eksporterów w Polsce
doświadczyła trudności wynikających z umocnienia się złotego wobec euro. Sytuacja taka,
bardzo korzystna dla importerów i konsumentów, wpływała jednak niekorzystnie na
rentowność podmiotów nastawionych w dużej mierze na eksport. Zabezpieczeniem dla takich
podmiotów gospodarczych miały być tzw. opcje walutowe. Na rynku zazwyczaj stosowane są
dwa typy prostych instrumentów pochodnych: CALL - opcja kupna waluty obcej poprzez
posiadacza takiej opcji i PUT – opcja sprzedaży waluty obcej przez posiadacza takiej opcji.
Opcja CALL rodzi dla wystawcy znaczne ryzyko, z drugiej jednak strony przynosi
ograniczony i najczęściej znikomy zysk. Opcja PUT zakłada znikome ryzyko i ustala
margines strat kwotą zapłaty za taką akcję. Patrząc na różnice i rozłożenie ryzyka dla
eksporterów najkorzystniejsza stawała się opcja PUT. Jak wynika z przeglądu sytuacji na
rynku banki proponowały swoim klientom – eksporterom produkt nieco zmodyfikowany, a
mianowicie złożony instrument pochodny określany jako „zero kosztowy”. Wewnątrz tego
instrumentu znajdowały się dwie wymienione wyżej opcje jednak w znacznej dysproporcji.
Zazwyczaj opcja PUT była oferowana o znacznie mniejszym nominale niż opcja CALL np.
2:1 ale w rzeczywistości niektóre banki, jak wynika z informacji przekazywanych przez
przedsiębiorców mediom, stosowały znacznie wyższą dźwignię, nawet w stosunku 10:1 w
zamian za niepobieranie premii należnej bankowi za zakup opcji PUT. W sytuacji ciągłej
aprecjacji złotego dla wielu firm mankament zawarty w oferowanym instrumencie złożonym
nie był odczuwalny. Trend taki miał miejsce na przestrzeni ponad 20 miesięcy. Jednak
drastycznie szybkie osłabienie złotówki na przestrzeni dwóch miesięcy spowodowało
wezwanie przez banki do zamknięcia opcji i wyrównania strat. Wprowadzenie przez banki na
polski rynek złożonego instrumentu pochodnego asymetrycznie rozkładającego ryzyko
spowodowało znaczne straty po stronie przedsiębiorców, którzy często nie całkiem
świadomie skorzystali z zaproponowanych przez banki instrumentów. Szacunkowo
przedsiębiorcy zgłaszali wstępne straty na poziomie około 7,5 mld PLN. Jednak można
zakładać, według danych przytaczanych przez Komisje Nadzoru Bankowego, iż straty mogą
jednak przewyższać 15 mld PLN.
Biorąc pod uwagę istniejącą sytuację, wnioskodawcy w projekcie proponują
wprowadzenie mechanizmu ułatwiającego możliwość weryfikacji postanowień umów na
opcje walutowe. Proponując rozwiązania zawarte w projekcie wnioskodawcy uważają, iż
zmobilizuje to obie strony umów do polubownego załatwienia sprawy w drodze negocjacji
tak aby uniknąć sporu sądowego. Wnioskodawcy nie ograniczają w żaden sposób innych
konsensualnych form ustalenia warunków przez strony. Dopiero w sytuacji braku
porozumienia i skierowania sprawy na drogę sądową wnioskodawca daje przedsiębiorcy
możliwość skorzystania z proponowanych w projekcie rozwiązań.

Po pierwsze w przypadku wszczęcia przez przedsiębiorcę postępowania sądowego w
związku z zobowiązaniami dotyczącymi opcji walutowych projekt wyłącza możliwość
wszczęcia postępowanie egzekucyjne przeciwko temu przedsiębiorcy, a w sytuacji wszczęcia
już postępowania na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego wprowadza możliwość jego
zawieszenia przez sąd z urzędu do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy. Po drugie
wnioskodawcy proponują dokonać zmiany w art. 95 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach
sądowych w sprawach cywilnych dodając nowy ustęp 1b wprowadzający zwolnienie opłat od
pozwu o roszczenia o których mowa w art. 3571 i 3581 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r.
Kodeks Cywilny. Rozwiązania te zabezpieczają przedsiębiorcę przed bankructwem i w wielu
sytuacjach ogłoszeniem upadłości. Zwolnienie z opłaty od pozwu ułatwi zagrożonym
podmiotom ich wnoszenie bez pogorszenia swojej sytuacji finansowej.
Dokonując analizy sytuacji na rynku opcji walutowych można zauważyć, że
przedsiębiorcy zawierając umowy w wielu przypadkach nie byli w stanie przewidzieć tak
daleko idących zmian kursów walut jakie miały miejsce w ostatnim czasie. Nieuwzględnienie
nadzwyczajnego charakteru wahań kursów walutowych może powodować konieczność ich
sprowadzenia przez sąd do warunków przewidywalnych w chwili zawierania umowy.
Należy zatem stwierdzić, iż aktualne zmiany kursu złotego (spadek wartości) stanowią
nadzwyczajna zmianę stosunków w porównaniu z przewidywanymi w chwili zawierania
umów, co powoduje zasadność zastosowania przez Sądy zasady rebus sic stantibus zawartej
w art. 3571 Kodeksu Cywilnego. Przepis ten mówi, iż jeżeli z powodu nadzwyczajnej zmiany
stosunków spełnienie świadczenia byłoby połączone z nadmiernymi trudnościami albo
groziłoby jednej ze stron rażącą stratą, czego strony nie przewidywały przy zawarciu umowy,
sąd może po rozważeniu interesów stron, zgodnie z zasadami współżycia społecznego,
oznaczyć sposób wykonania zobowiązania, wysokość świadczenia lub nawet orzec o
rozwiązaniu umowy. Rozwiązując umowę sąd może w miarę potrzeby orzec o rozliczeniach
stron, kierując się zasadami określonymi w zdaniu poprzedzającym. Zatem można stwierdzić,
iż rozpatrywanie klauzul umownych opcji walutowych powinno być prowadzone także w
oparciu o zasadę rebus sic stantibus.