Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

§ 42. 1. Każdorazowo uzbraja się i zakłada wyłącznie tyle naboi i ładunków materiałów
wybuchowych, ile będzie jednorazowo odpalonych.
2. Uzbrojone i założone naboje i ładunki materiałów wybuchowych niezwłocznie się odpala.
§ 43. 1. Dzielenie, łamanie naboi materiałów wybuchowych oraz usypywanie z naboi
materiału wybuchowego jest niedozwolone, o ile w procedurze oceny zgodności i nadania
numeru identyfikacyjnego nie ustalono inaczej.
2. Niszczenie środków strzałowych jest niedozwolone.
§ 44. 1. Tylko pod bezpośrednim nadzorem osoby dozoru ruchu górniczego wykonuje się
następujące roboty strzałowe:
1) strzelanie długimi otworami;
2) odpalanie centralne z powierzchni;
3) odpalanie grupowe;
4) odpalanie zza tamy strzałowej;
5) roboty torpedujące, prowadzone w zakładach górniczych wydobywających kopaliny
otworami wiertniczymi;
6) przy opróbowaniu otworów wiertniczych;
7) przy pracach sejsmicznych;
8) w szybach, szybikach i nadsięwłomach;
9) w podziemnych zakładach górniczych w warunkach szczególnego zagrożenia, na zasadach
opisanych w rozdziale 5.
2. Dla robót strzałowych, o których mowa w ust. 1, pkt. 1—8 sporządza się dokumentację
strzałową.
3. Dla robót strzałowych wykonywanych w zakładach górniczych wydobywających rudy
miedzi oraz cynku i ołowiu, o których mowa w ust. 1 pkt 3, nie wymaga się sporządzenia
dokumentacji strzałowej.
§ 45. 1. rednicę otworu strzałowego dobiera się w sposób umożliwiający umieszczenie
w nim środków strzałowych bez stosowania nacisku.
2. rodki strzałowe wprowadza się do otworu strzałowego po uprzednim wyczyszczeniu
go ze zwiercin.
3. Do wprowadzania środków strzałowych do otworu strzałowego i wypełniania go przybitką
stosuje się sprzęt strzałowy niepowodujący powstawania ładunków elektrostatycznych.
§ 46. 1. Otwory strzałowe rozmieszcza się zgodnie z metryką strzałową.
2. Odległość między otworami strzałowymi nie powinna być mniejsza niż 0,4 m.
15
3. Przepisu ust. 2 nie stosuje się do robót strzałowych, przy których wykonywaniu
dopuszczalne jest użycie materiałów wybuchowych skalnych.
§ 47. 1. Przed przystąpieniem do ładowania środków strzałowych:
1) usuwa się z przodka lub odpowiednio zabezpiecza przed uszkodzeniem narzędzia, przewody,
kable, przyrządy, urządzenia mechaniczne i sprzęt strzałowy, oprócz sprzętu strzałowego
niezbędnego do ładowania;
2) osoby niezatrudnione przy pracach związanych z ładowaniem środków strzałowych wycofuje
się do miejsc bezpiecznych, z wyjątkiem osób upoważnionych do kontrolowania robót
strzałowych;
3) dojścia do miejsca ładowania środków strzałowych do otworów strzałowych zabezpiecza się,
przed dostępem osób nieupoważnionych.
2. W podziemnych zakładach górniczych wydobywających węgiel kamienny osoba dozoru
ruchu górniczego udziela pisemnie zezwolenia na ładowanie i odpalanie środków strzałowych.
§ 48. 1. Przed przystąpieniem do wykonywania czynności związanych z odpalaniem
ładunków materiałów wybuchowych:
1) wycofuje się ludzi do miejsc bezpiecznych, wyznaczonych pisemnie przez osobę dozoru
ruchu górniczego;
2) zabezpiecza się dojścia do strefy zagrożenia przez ustawienie posterunków obsadzonych
pracownikami szczególnie sumiennymi i zdyscyplinowanymi, a w razie braku potrzebnej
liczby pracowników — przez założenie zagród ze znakami ostrzegawczymi, w szczególności
tablicami, lampami, czerwonym światłem lub czerwonymi chorągiewkami.
2. W podziemnych zakładach górniczych osoba wykonująca roboty strzałowe osobiście
wyznacza i odprowadza pracowników zabezpieczających dojścia do miejsca wykonywania robót
strzałowych oraz odwołuje tych pracowników po wykonaniu robót strzałowych. Kierownik ruchu
zakładu górniczego może ustalić inny sposób zabezpieczenia dojść do miejsca wykonywania
robót strzałowych.
3. Bezpośrednio przed odpaleniem ładunków materiałów wybuchowych, osoba wykonująca
roboty strzałowe powinna poprzedzić czynność odpalania okrzykiem “odpala się”.
§ 49. 1. W przypadku, gdy nie odpaliły wszystkie ładunki materiałów wybuchowych lub
istnieje co do tego wątpliwość, osoba wykonująca roboty strzałowe może wejść do miejsca
załadowania materiałami wybuchowymi dopiero po upływie 15 minut od chwili odpalenia.
2. W przypadku, gdy po włączeniu zapalarki nie nastąpiło odpalenie ładunków materiałów
wybuchowych, osoba wykonująca roboty strzałowe powinna zbadać i usunąć przyczynę nie
odpalenia oraz powtórzyć odpalenie.
3.
W przypadku niemożności odpalenia ładunków materiałów wybuchowych, osoba
wykonująca roboty strzałowe niezwłocznie zabezpiecza ładunki przed przypadkowym
16
wybuchem i przed dostępem do nich osób nieupoważnionych oraz zawiadamia osobę dozoru
ruchu górniczego nadzorującą roboty strzałowe.
§ 50. 1. Osoba wykonująca roboty strzałowe przeprowadza kontrolę miejsca wykonywania
tych robót w celu wykrycia ewentualnych niewypałów.
2. Kontrolę miejsca wykonywania robót strzałowych przeprowadza się:
1) przed rozpoczęciem pracy;
2) przed przystąpieniem do wiercenia otworów strzałowych;
3) po odpaleniu ładunków materiałów wybuchowych, jeżeli ustalona organizacja robót
strzałowych na to pozwala.
3. Kontrolę, o której mowa w ust. 1, może przeprowadzać inna osoba niż wykonująca roboty
strzałowe, jeżeli posiada uprawnienia do wykonywania tych robót; w takich przypadkach zakres
i sposób przeprowadzania kontroli, ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.
4. Każdy stwierdzony niewypał zgłasza się osobie dozoru ruchu górniczego.
5. Niewypał likwiduje osoba wykonująca roboty strzałowe w obecności osoby dozoru ruchu
górniczego.
6. Likwidowanie niewypału odbywa się w sposób uniemożliwiający jego przypadkowy
wybuch.
7. W zasięgu zagrożenia ewentualnym wybuchem niewypału mogą być wykonywane
wyłącznie prace związane z jego likwidowaniem.
8. W przypadku niemożności likwidowania niewypału na zmianie roboczej, podczas której
został on stwierdzony, osoba wykonująca roboty strzałowe pozostaje w pobliżu miejsca
niewypału do czasu przybycia osoby wykonującej roboty strzałowe na następnej zmianie lub
osoby dozoru ruchu górniczego albo miejsce to zabezpiecza przed dostępem osób
nieupoważnionych i zawiadamia o tym niezwłocznie osobę dozoru ruchu górniczego dozorującą
roboty strzałowe.
§ 51. 1. Osoba wykonująca roboty strzałowe osobiście przygotowuje, załadowuje i przyłącza
do sieci strzałowej oraz odpala ładunki materiałów wybuchowych.
2. W odkrywkowych zakładach górniczych oraz zakładach górniczych wydobywających
kopaliny otworami wiertniczymi, odstąpienie od wymagań, o których mowa w ust. 1, ustala się
w organizacji robót strzałowych.
3. W podziemnych zakładach górniczych kierownik ruchu zakładu górniczego, ustalając
rodzaj, miejsce, a także warunki bezpiecznego wykonywania robót strzałowych może zezwolić
na odstąpienie od wymagań, o których mowa w ust. 1.
4.
W przypadku niemożności odpalenia ładunków materiałów wybuchowych, osoba
wykonująca roboty strzałowe niezwłocznie zabezpiecza ładunki przed przypadkowym
17
wybuchem i przed dostępem do nich osób nieupoważnionych oraz zawiadamia osobę dozoru
ruchu górniczego nadzorującą roboty strzałowe.
§ 52. 1. Osoby zatrudnione podczas wykonywania czynności związanych z zapalnikami
elektrycznymi nie mogą używać wyrobów, w tym odzieży, bielizny i obuwia, gromadzących
ładunki elektryczności statycznej, zdolnych do zainicjowania środków strzałowych.
2. Zapalniki elektryczne powinny być chronione przed bezpośrednim zetknięciem się
z jakimkolwiek źródłem lub przewodnikiem prądu elektrycznego.
§ 53. Uzbrajanie i przygotowanie ładunków materiałów wybuchowych odbywa się w miejscu
wykonywania robót strzałowych, bezpośrednio przed ich użyciem. W wyjątkowych przypadkach,
uzasadnionych względami bezpieczeństwa, czynności te mogą być wykonywane w innym
bezpiecznym miejscu, wyznaczonym przez kierownika działu techniki strzałowej.
§ 54. 1. Końcówki przewodów zapalnika elektrycznego powinny być zwarte i izolowane do
chwili rozpoczęcia wykonywania połączeń obwodu strzałowego.
2. Zapalniki elektryczne łączy się ze sobą w obwód zapalnikowy w przodku:
1) za pomocą szybkozłączy — dla ich połączenia szeregowego;
2) za pośrednictwem anten z nie izolowanego drutu miedzianego — dla ich połączenia
równoległego i trójpierścieniowego;
3) przez skręcenie końcówek ze sobą i zaizolowanie — dla ich połączenia szeregowo—
równoległego skupionego lub równoległo—szeregowego skupionego.
3. Rodzaj połączenia ze sobą zapalników elektrycznych powinien zapewniać oporność
zastępczą obwodu zapalnikowego, co najmniej dwukrotnie niższą od oporności urabianej skały.
§ 55. 1. Linia strzałowa elektryczna powinna być obustronnie zwarta, aż do momentu
przystąpienia do odpalania.
2. Łączenie obwodów zapalnikowych z przodkowymi przewodami ochronnymi, a także
z linią strzałową jest dozwolone bezpośrednio przed przystąpieniem do odpalania.
3. Wszystkie złącza linii strzałowej wykonuje się starannie i izoluje.
4. Przyłączenie przewodów linii strzałowej do zapalarki elektrycznej na stanowisku odpalania
jest dopuszczalne po uprzednim skontrolowaniu rezystancji obwodu strzałowego—omomierzem
strzałowym. Jeżeli są stosowane zapalarki z blokadą rezystancji, za zgodą kierownika działu
techniki strzałowej, pomiaru takiego można nie przeprowadzać.
5. Izolację linii strzałowych elektrycznych sprawdza się przy pomocy miernika rezystancji
izolacji co najmniej raz w miesiącu oraz każdorazowo po wystąpieniu niewypałów. Wartość
rezystancji izolacji nie może być niższa niż 200 kΩ.
§ 56. Wykonywanie pomiarów rezystancji lub kontroli ciągłości w obwodach strzałowych
poza stanowiskiem odpalania, w tym wyszukiwanie wadliwych zapalników elektrycznych
18
w przodkach, za pomocą przyrządów, które nie są do tego celu przeznaczone, jest
niedopuszczalne.
§ 57. 1. Łączenie w jeden obwód strzałowy zapalników elektrycznych różnych klas jest
niedopuszczalne.
2. Łączenie zapalników elektrycznych różnych rodzajów jest dopuszczalne.
§ 58. Do odpalania zapalników elektrycznych w obwodach strzałowych używa się wyłącznie
zapalarek elektrycznych o wydajności dostosowanej do liczby zapalników odpalanych
jednocześnie.
§ 59. 1. Zapalarki, omomierze strzałowe, przyrządy do pomiarów prądów błądzących,
próbniki ciągłości obwodów strzałowych i mierniki rezystancji izolacji powinny posiadać
świadectwo przydatności wystawione przez producenta. Nowe świadectwo przydatności, po
przeprowadzonej naprawie sprzętu, może wystawić także jednostka, która przeprowadziła jego
naprawę.
2. Dla sprzętu, o którym mowa w ust. 1, prowadzi się kartę ewidencyjną.
3. Sprzęt, o którym mowa w ust. 1, podlega kontroli:
1) zewnętrznej — przeprowadzanej przez kierownika działu techniki strzałowej, co najmniej raz
na kwartał, a także każdorazowo w przypadku stwierdzenia jego uszkodzenia lub wadliwego
działania;
2) szczegółowej — przeprowadzanej przez:
a) producenta,
b) zakład naprawczy,
c) rzeczoznawcę,
d) właściciela sprzętu lub przedsiębiorcę uprawnionego do przeprowadzania takiej kontroli,
pod nadzorem i na warunkach określonych przez rzeczoznawcę.
4. Kontrolę, o której mowa w ust. 3 pkt 2, przeprowadza się co najmniej raz w roku,
a w przypadku sprzętu stosowanego w polach metanowych – co najmniej raz na 6 miesięcy.
5. Wyniki przeprowadzonych kontroli odnotowuje się w karcie ewidencyjnej i w świadectwie
przydatności.
§ 60. 1. Klucz lub korbkę do uruchomienia zapalarki przechowuje osoba uprawniona do
odpalania ładunków materiału wybuchowego lub przechowuje się pod zamknięciem.
2. Klucz lub korbkę, o których mowa w ust. 1, używa się dopiero w chwili odpalania.
19