Rządowy projekt ustawy - Prawo geologiczne i górnicze

- 20 -

2) w pozostałych rodzajach zagrożeń — zestawu głowic przeciwerupcyjnych z dwoma zamknię-
ciami.
2. Kierownik ruchu zakładu górniczego określa zabezpieczenie przeciwerupcyjne otworu pod-
czas opróbowania skał zbiornikowych na przypływ płynu złożowego, stosując technologię pozwa-
lającą na zastosowanie niezrównoważonego ciśnienia dennego hydrostatycznego słupa płuczki w
stosunku do ciśnienia złożowego.
§ 96. Opróbowanie poziomów zbiornikowych zawierających płyn złożowy z siarkowodorem
prowadzi się po wyposażeniu wiertni w urządzenia do degazacji płynu złożowego i spalania gazu.
§ 97. 1. Elementy wyposażenia wylotu otworu wiertniczego podczas wiercenia oraz opróbo-
wań, które powinny być odporne na działanie siarkowodoru, określa instrukcja, o której mowa w §
75.
2. W przypadku opróbowania rurowym próbnikiem złoża wyposażenie wylotu otworu wiertni-
czego określa instrukcja zatwierdzona przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 98. W procesie wywoływania przypływu płynu złożowego zawierającego związki siarki sto-
suje się środki uniemożliwiające powstanie samozapłonu płynu w otworze.
§ 99. Podczas badań związanych z obniżeniem słupa płuczki lub gęstości płuczki w otworze na
wiertni powinien znajdować się zapas płuczki o odpowiednich właściwościach, w ilości umożli-
wiającej w razie potrzeby ponowne zatłoczenie otworu.
§ 100. Prace z użyciem substancji promieniotwórczych w otworach wiertniczych lub eksplo-
atacyjnych:
1) prowadzi się w sposób określony w art. 45 ustawy z dnia 29 listopada 2000 r. — Prawo ato-
mowe (Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 276, z 2008 r. Nr 93, poz. 583);
2) rejestruje się w dzienniku wiertniczym lub książce odwiertu.
§ 101. 1. Po zakończeniu wiercenia otwór likwiduje się, jeżeli w okresie czterech lat od zakoń-
czenia wiercenia nie jest przeznaczony do dalszego wykorzystania. Z przeprowadzonej likwidacji
odwiertu lub otworu wiertniczego sporządza się protokół.
2. Odwierty wyłączone z eksploatacji i przeznaczone do likwidacji powinny mieć zamknięte
wyloty oraz odłączone urządzenia i instalacje.
3. Przy wierceniach wykonywanych dla badań sejsmicznych sporządza się protokół całości li-
kwidacji po zakończeniu likwidacji wyrobisk postrzałowych na danym profilu sejsmicznym.
§ 102. 1. Likwidację otworu lub odwiertu wykonuje się w sposób zapewniający szczelną izola-
cję poziomów wodnych, ropnych i gazowych, zgodnie z technicznym projektem likwidacji za-
twierdzonym przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
2. Projekt likwidacji otworu lub odwiertu określa sposób zabezpieczenia jego wylotu.
3. Do czasu przekazania dotychczasowym użytkownikom terenu, po likwidacji działalności
górniczej, skuteczność likwidacji odwiertów okresowo kontroluje się w zakresie i z częstotliwo-
ścią ustaloną przez kierownika ruchu zakładu górniczego.
§ 103. W przypadku likwidacji otworów lub odwiertów z odkrytymi warstwami solnymi za-
czyn cementowy sporządza się na bazie solanki o pełnym nasyceniu.



-21-
§ 104. Do likwidacji otworów lub odwiertów w interwałach orurowanych z zacementowaną
przestrzenią zarurową dopuszcza się stosowanie korków (pakerów) z materiałów trwałych oraz
wypełnienie rur płuczką.
§ 105. W przypadku stwierdzenia nieskutecznej likwidacji otworu lub odwiertu przystępuje się
do jego ponownej likwidacji.
§ 106. 1. Materiały użyte do likwidacji otworu lub odwiertu oraz sposób ich likwidacji dosto-
sowuje się do istniejących warunków geologicznych, złożowych i technicznych.
2. Sprzęt i narzędzia pozostawione w otworze lub odwiercie wyszczególnia się w protokole li-
kwidacji.
§ 107. 1. Potrzebę i sposób trwałego oznakowania zlikwidowanego otworu lub odwiertu ustala
kierownik ruchu zakładu górniczego w projekcie, o którym mowa w § 102 ust. 1.
2. Wokół zlikwidowanego otworu lub odwiertu wyznacza się strefę ochronną stosownie do
ustaleń projektu, o którym mowa w § 102 ust. 1.
3. Strefę, o której mowa w ust. 2, oznacza się na mapach górniczych.
4. W uzasadnionych przypadkach, jeżeli zlikwidowany otwór lub odwiert nie wymaga ozna-
kowania i równocześnie nie występuje możliwość przedostawania się płynu złożowego na po-
wierzchnię, dopuszcza się:
1) niewyznaczanie strefy ochronnej;
2) ucinanie pozostawionych w otworze rur okładzinowych na głębokości nie mniejszej niż 1,5 m
od powierzchni terenu.
5. Kierownik ruchu zakładu górniczego powiadamia właściwego wójta, burmistrza lub prezy-
denta miasta o lokalizacji zlikwidowanego otworu lub odwiertu, sposobie jego likwidacji oraz o
jego zabezpieczeniach i potencjalnych zagrożeniach, a także o granicach strefy, o której mowa w
ust. 2, w przypadku jej wyznaczenia.
6. Przepisów ust. 1—5 nie stosuje się przy wierceniach wykonywanych dla badań sejsmicz-
nych.
Rozdział 3
Maszyny i urządzenia zakładu górniczego
§ 108. 1. Maszyny i urządzenia eksploatuje się, konserwuje i naprawia w sposób określony
w dokumentacji techniczno-ruchowej.
2. Montaż i demontaż maszyn i urządzeń przeprowadza się w sposób określony w dokumenta-
cji techniczno-ruchowej.
3. Dokumentacja techniczno-ruchowa jest przechowywana w oddziale (jednostce terenowej,
obiekcie).
§ 109. 1. Przy obsłudze maszyn i urządzeń mogą być zatrudnieni wyłącznie pracownicy, któ-
rzy posiadają odpowiednie kwalifikacje i wymagane uprawnienia do obsługi danej maszyny.
2. Niedopuszczalne jest samowolne wykonywanie czynności przy maszynach, urządzeniach i
instalacjach przez osoby nieupoważnione.

- 22 -

§ 110. 1. Przed rozpoczęciem rurowania otworu oraz robót ratunkowych (instrumentacyjnych)
sprawdza się stan urządzenia wiertniczego i sprzętu używanego przy tych robotach. Wyniki prze-
prowadzonego sprawdzenia odnotowuje się w książce kontroli.
2. Prowadzenie robót, o których mowa w ust. 1, bez sprawnych urządzeń kontrolno-
pomiarowych jest niedopuszczalne.
§ 111. 1. Maszyny i urządzenia wyposaża się w niezbędne i sprawne zabezpieczenia oraz przy-
rządy pomiarowe gwarantujące bezpieczne ich użytkowanie, w tym w sprzęt gaśniczy lub instala-
cje gaśnicze.
2. Regulacja lub zmiana nastawienia mechanizmów zabezpieczających maszyn i urządzeń mo-
że być wykonana wyłącznie przez pracowników upoważnionych, a czynność tę odnotowuje się w
książce eksploatacji maszyn i urządzeń.
3. Sprawność urządzeń zabezpieczających ruch, w szczególności zaworów bezpieczeństwa,
wskaźników obciążeń układów linowych, wyłączników krańcowych, hamulców i zapadek w ukła-
dach dźwigowych, kontroluje się z częstotliwością ustaloną przez kierownika ruchu zakładu gór-
niczego; wyniki kontroli wpisuje się do książki kontroli urządzeń.
4. Instalacje ciśnieniowe, bezpośrednio przed wykonaniem robót specjalnych, sprawdza się ci-
śnieniem większym od największego ciśnienia przewidywanego, lecz nie większym od ciśnienia
roboczego, oraz zabezpiecza przed nadmierną wibracją i przemieszczeniem się w czasie pracy.
5. Na wskazujących przyrządach pomiarowych oznacza się zakres dopuszczalnych wartości
mierzonych parametrów.
§ 112. 1. W przypadku automatycznego lub zdalnego sterowania procesem produkcyjnym sto-
suje się odpowiednią sygnalizację ostrzegawczą oraz zabezpieczenia i blokady.
2. Stanowiska pracy, na których powinny się znajdować wyłączniki awaryjne umożliwiające
wstrzymanie ruchu w przypadku stwierdzenia stanu zagrożenia, określa kierownik ruchu zakładu
górniczego.
§ 113. 1. Niedopuszczalne jest naprawianie maszyn i innych urządzeń podczas ich ruchu,
a także bezpośrednie smarowanie i czyszczenie części ruchomych. Prace takie mogą być wyko-
nywane tylko po zatrzymaniu maszyny lub urządzenia oraz zabezpieczeniu stanu wyłączenia do-
pływu energii.
2. Smary oraz czyściwo znajdujące się w pomieszczeniach, w których pracują maszyny i urzą-
dzenia elektroenergetyczne, przechowuje się w bezpiecznych miejscach i pojemnikach wykona-
nych z materiału niepalnego.
3. Materiały eksploatacyjne i części zamienne magazynuje się na maszynach i urządzeniach
tylko w miejscach do tego przeznaczonych.
§ 114. Maszyny, urządzenia i instalacje, nieprzystosowane do pracy w warunkach niskich tem-
peratur, zabezpiecza się przed ich wpływem.
§ 115. 1. Urządzenia wiertnicze przeznaczone do mechanicznych wierceń obrotowych oraz
wieże eksploatacyjne o udźwigu ponad 60 kN (największe obciążenie ciągłe) wyposaża się w cię-
żarowskaz lub inny wskaźnik obciążenia na haku, usytuowany w polu widzenia wiertacza lub ope-
ratora wyciągu linowego.
2. Na wieżach eksploatacyjnych wymagania, o których mowa w ust. 1, dotyczą wykonywania
prac z użyciem wyciągu linowego.



-23-
§ 116. Wiertnice, których wysokość wieży lub masztu przekracza 18 m, wyposaża się w urzą-
dzenia ograniczające maksymalną wysokość podniesienia wielokrążka ruchomego. W przypadku
braku takiego urządzenia w wyposażeniu fabrycznym wiertnicy instaluje się przyrządy ostrzegaw-
cze sygnalizujące krańcowe położenie wielokrążka ruchomego dla określonego typu wiertnicy.
§ 117. Maszty i wieże wiertnicze oraz eksploatacyjne powinny mieć określone najwyższe ob-
ciążenie robocze, mierzone na haku wielokrążka ruchomego.
§ 118. 1. Podczas wiercenia w celu poszukiwania, rozpoznania i wydobycia ropy naftowej oraz
gazu ziemnego, a także podczas innych wierceń w przypadku występowania zagrożeń, górny po-
most masztu wiertniczego (wieży) wyposaża się w urządzenie umożliwiające pracownikowi szyb-
ką ewakuację.
2. Urządzenie, o którym mowa w ust. 1, sprawdza się przed rozpoczęciem wiercenia, w okresie
zaś dowiercania i opróbowania kontroluje nie rzadziej niż raz w miesiącu. Sposób sprawdzania i
kontrolowania urządzeń ustala kierownik ruchu zakładu górniczego.
3. Pomosty wieży i masztu na stanowisku pracy pomocnika wieżowego osłania się od wiatru.
Dopuszcza się niestosowanie osłaniania w warunkach letnich i przy krótkotrwałych robotach.
4. Stałe stalowe pomosty manipulacyjne lub montażowe wykonuje się z elementów konstruk-
cyjnych zabezpieczających przed poślizgiem lub stosuje się inne rozwiązania w tym zakresie oraz
wyposaża w poręcze i krawężniki, chyba że rozwiązania fabryczne przewidują inne sposoby za-
bezpieczenia.
§ 119. Obudowana wieża wiertnicza (maszt) powinna posiadać co najmniej dwa wyjścia
z drzwiami łatwo otwieranymi na zewnątrz lub gdy jest to niemożliwe — z drzwiami rozsuwany-
mi; jedno z wyjść powinno znajdować się przy stanowisku wiertacza.
§ 120. Dźwignia hamulca mechanicznego wyciągu wiertniczego, przy pełnym zahamowaniu,
powinna znajdować się w odległości 0,8—0,9 m od górnej płaszczyzny poziomu roboczego urzą-
dzenia (podłogi), jeżeli instrukcja producenta nie przewiduje innych odległości.
§ 121. Wyciąg wiertniczy wiertnic o udźwigu większym od 800 kN na haku wyposaża się w
hamulec wspomagający.
§ 122. 1. Podczas pracy bębenkiem pomocniczym, przy ręcznym nawijaniu, niedopuszczalne
jest stosowanie lin stalowych.
2. Bębenek pomocniczy wyciągu wiertniczego może być użyty do podnoszenia, opuszczania i
przemieszczania w wieży narzędzi i sprzętu wiertniczego o ciężarze nieprzekraczającym wielkości
określonych w dokumentacji danego urządzenia.
3. Dopuszcza się używanie bębenka tylko w przypadku, gdy wiertacz znajduje się przy pulpi-
cie sterowniczym wiertnicy.
4. Do czynności określonych w ust. 2. dopuszcza się stosowanie innych urządzeń wciągowych.
§ 123. Wszelkie czynności wykonywane z użyciem wyciągu wiertniczego lub innych urządzeń
oraz sterowane ze stanowiska wiertacza poza zasięgiem jego pola widzenia mogą odbywać się
tylko przy tak zorganizowanej pracy, aby wiertacz otrzymywał sygnał o gotowości do rozpoczę-
cia, przebiegu i konieczności przerwania tych czynności.
§ 124. 1. Pompę płuczkową wyposaża się w sprawnie działający zawór bezpieczeństwa i ma-
nometr.

- 24 -

2. W polu widzenia wiertacza powinien znajdować się manometr zainstalowany na tłocznym
rurociągu płuczkowym.
§ 125. Klucze wiertnicze mocuje się w sposób określony w instrukcji zatwierdzonej przez kie-
rownika ruchu zakładu górniczego.
§ 126. Kontrolę stanu technicznego klinów do rur płuczkowych, kluczy wiertniczych, wkładów
do stołów obrotowych i graniatek, elewatorów oraz haków wiertniczych prowadzi się na początku
każdej zmiany i przed każdą czynnością zapuszczania lub wyciągania przewodu wiertniczego.
§ 127. Odcinanie przewodu wiertniczego przy jego rozkręcaniu za pomocą stołu wiertniczego
jest niedopuszczalne.
§ 128. Wciągarki powinny posiadać sprawnie działający hamulec, a wciągarki z napędem
ręcznym — sprawny mechanizm zapadkowy uniemożliwiający wsteczny ruch bębna.
§ 129. Krążki i wielokrążki manipulacyjne, części wirujące oraz wykonujące ruchy posuwisto-
zwrotne, stwarzające zagrożenie, powinny być osłonięte.
§ 130. 1. Podczas instalowania urządzeń wydobywczych:
1) wyważa się indywidualne i grupowe układy pompowe o napędzie mechanicznym;
2) cięgła pompowe do napędów grupowych w rejonie dróg i przejść prowadzi się w sposób od-
powiednio zabezpieczony;
3) uruchamia i wyłącza kiwony pompowe przy napędzie grupowym za pośrednictwem typowych,
sprawnie działających sprzęgników cięgłowych.
2. W przypadku prowadzenia cięgieł pompowych do napędów grupowych nad przejściami za-
budowuje się pod cięgłami pomosty zabezpieczające.
§ 131. 1. Roboty w zbiornikach, w których magazynowane były substancje szkodliwe dla
zdrowia i życia ludzkiego oraz substancje mogące spowodować zagrożenie pożarowe i zagrożenie
wybuchem, wykonuje się po odłączeniu zbiornika od instalacji i całkowitym opróżnieniu z tych
substancji, w sposób określony w odrębnych przepisach.
2. W przypadku zawartości tlenu w zbiorniku poniżej 19% objętości prace mogą być wykony-
wane po wyposażeniu pracownika w sprawny izolujący sprzęt ochrony układu oddechowego.
3. Przed podjęciem i podczas wykonywania prac, o których mowa w ust. 1 i 2, osoba dozoru
ruchu sprawdza stan bezpieczeństwa w zbiorniku w zakresie nagromadzenia gazów o stężeniu
wybuchowym i trującym oraz sprawdza zawartość tlenu w atmosferze zbiornika.
§ 132. Wejście do pomieszczeń obudów czół zbiorników magazynowanych substancji szko-
dliwych oraz wybuchowych jest dopuszczalne tylko pod warunkiem dokładnego przewietrzenia
tych pomieszczeń; informację o tym zamieszcza się na tablicy przy wejściu do obudów czół
zbiorników.
§ 133. Pracowników zatrudnionych przy robotach wykonywanych w zbiornikach oraz w po-
mieszczeniu obudowy czół zbiorników z substancją szkodliwą ubezpieczają inni pracownicy znaj-
dujący się na zewnątrz, posiadający możliwość natychmiastowego usunięcia pracowników z za-
grożonej strefy.
§ 134. 1. Wejścia na wieżę wiertniczą, maszt, czwórnóg i trójnóg zabezpiecza się przed moż-
liwością upadku pracownika z wysokości.