Rządowy projekt ustawy o Służbie Celnej

W art. 29 projektu uregulowano kwestie sposobu postępowania w sytuacji zwolnienia
stanowiska dyrektora izby celnej, naczelnika urzędu celnego oraz ich zastępców. Minister
Finansów, w przypadku zwolnienia stanowiska dyrektora izby celnej, natomiast w przypadku
zwolnienia stanowiska naczelnika urzędu celnego, Szef Służby Celnej powierza pełnienie
obowiązków odpowiednio jednemu z zastępców dyrektora izby celnej bądź jednemu
z zastępców naczelnika urzędu celnego, na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy. Szef Służby
Celnej, w przypadku zwolnienia stanowiska zastępcy dyrektora izby celnej, natomiast
w przypadku zwolnienia stanowiska zastępcy naczelnika urzędu celnego dyrektor izby
celnej, do czasu powołania nowego zastępcy dyrektora izby celnej lub zastępcy naczelnika
urzędu celnego, powierza pełnienie obowiązków, na okres nie dłuższy niż 6 miesięcy,
funkcjonariuszowi z korpusów oficerów Służby Celnej lub członkowi korpusu służby
cywilnej. Projekt wprowadza instytucję czasowej niemożności pełnienia służby na stanowisku
dyrektora izby celnej oraz czasowej niemożności pełnienia służby na stanowisku naczelnika
urzędu celnego. Analogicznie jak w przypadku zwolnienia w/w stanowisk, pełnienie
obowiązków powierza się w tej sytuacji jednemu z zastępców, z tym, że do czasu ustania
przeszkody w pełnieniu służby.
Obecnie obowiązująca ustawa nie wskazuje, jaki podmiot jest właściwy do wykonywania
obowiązków w przypadku zwolnienia stanowisk kierowniczych, stanowiąc jedynie
o odwołaniu dyrektora izby celnej, naczelnika urzędu celnego oraz ich zastępców. Ponadto
nie jest przewidziana sytuacja czasowej niemożności pełnienia służby na stanowisku
dyrektora izby celnej oraz naczelnika urzędu celnego.
Projektowane rozwiązania mają na celu zapewnienie właściwego wykonywania zadań
przewidzianych w ustawie dla dyrektorów izb celnych i naczelników urzędów celnych.


Rozdział 3
Kontrola wykonywana przez Służbę Celną

Projekt ustawy nie przewiduje procedury kontroli w trybie szczególnego nadzoru
podatkowego, lecz posługuje się regulacjami dotyczącymi wykonywania tego nadzoru
w

rozdziale 3, w którym określa się sposób wykonywania kontroli produkcji,
przemieszczania i zużycia wyrobów akcyzowych, kontroli obrotu towarowego z zagranicą
oraz kontroli urządzania gier i zakładów wzajemnych w jednolitym trybie. Nowa regulacja
ma na celu ujednolicenie trybów kontroli. Dotychczas kontrole w ramach szczególnego

21
nadzoru podatkowego były wykonywane w oparciu o przepisy ustawy o Służbie Celnej,
a w zakresie nieuregulowanym stosowano przepisy dotyczące kontroli celnej, a z kolei
w zakresie nieuregulowanym w tych przepisach – stosowano przepisy art. 281 – 292 ustawy
– Ordynacja podatkowa. Obecnie tryb wykonywania kontroli wyrobów akcyzowych został
określony w rozdziale 3 „Kontrola wykonywana przez Służbę Celną”. Tym samym kontrole
wykonywane wcześniej w ramach szczególnego nadzoru podatkowego oraz kontrole celne
będą wykonywane zgodnie z jedną procedurą. Konstrukcja tego rozdziału została oparta na
następujących założeniach. W początkowym artykule zostały zamieszczone przepisy
określające zakres przedmiotowy i podmiotowy kontroli (art. 30). Następnie określona została
właściwość organów do przeprowadzenia kontroli oraz osoby uprawnione do jej
przeprowadzenia (art. 31 ). Kolejno wskazano na uprawnienia kontrolujących (art. 32) oraz
obowiązki kontrolowanych (art. 33 i 34), w art. 33 określono katalog zasadniczych
obowiązków podmiotów podlegających kontroli, natomiast w art. 34 uszczegółowione zostały
obowiązki podmiotów w zależności od rodzaju działalności którą prowadzi podmiot np. obrót
wyrobami akcyzowymi czy też urządzanie gier i zakładów wzajemnych. Następnie został
uregulowany tryb kontroli w szczególności: sposób wykonywania czynności w urzędzie
i w miejscach uznanych oraz w miejscach, w których kontrola będzie miała charakter stały,
wspólne upoważnienie oraz poszczególne czynności kontrolne. Regulacja w tym zakresie
została oparta na założeniu odformalizowania dokumentowania czynności (art. 36).
Ujednolicenie procedury kontrolnej spowoduje zastąpienie pokrewnych instytucji dotychczas
występujących w obu tych trybach, wspólnymi rozwiązaniami. Do takich rozwiązań należy
zaliczyć zastąpienie instytucji zabezpieczeń urzędowych istniejących w szczególnym
nadzorze podatkowym, zamknięciami urzędowymi, które dotychczas funkcjonowały
w kontroli celnej jako zamknięcia celne. Ujednolicono sposób dokumentowania kontroli
m.in. wprowadzono zasadę sporządzania protokołu z czynności kontrolnych wykonywanych
np. na drogach publicznych lub drogach wewnętrznych, na targowiskach tylko w wypadku
stwierdzenia nieprawidłowości lub na żądanie kontrolowanego oraz stosowanie upoważnień
do kontroli. Rozszerzono instytucję urzędowego sprawdzenia stosowaną dotychczas
w

szczególnym nadzorze podatkowym poprzez wprowadzenie tego obowiązku dla
podmiotów podlegających kontroli wykonywanej przez Służbę Celną, jednocześnie
upoważniając Ministra Finansów do określenia, w drodze rozporządzenia, rodzajów
podmiotów zwolnionych z urzędowego sprawdzenia oraz szczegółowego zakresu i sposobu
jego przeprowadzania.

22
W art. 30 ust. 1 sformułowany został ogólny przedmiot kontroli. Przedmiotem kontroli jest
sprawdzenie prawidłowości przestrzegania przepisów prawa. Podmiotowy katalog osób
podlegających kontroli został określony także w art. 30 ust. 1. Zakres przedmiotowy kontroli
uregulowany w art. 30 ust. 2 i 3 nie wykracza poza aktualnie obowiązujące regulacje. Warto
wskazać, iż tak określony zakres kontroli, co do zasady nie wykracza poza dotychczasowy
zakres szczególnego nadzoru podatkowego i kontroli celnej uregulowany obecnie w art. 6a
oraz art. 6h ustawy o Służbie Celnej. Innowacją jest rozszerzenie kontroli o kontrolę
urządzania i prowadzenia innych gier niż dotychczas kontrolowane w ramach szczególnego
nadzoru podatkowego oraz zakładów wzajemnych. Dotychczas kontrolę tę wykonywały
osoby upoważnione przez Ministra Finansów i dyrektorów izb skarbowych. Rozwiązanie to
pozwoli na zintensyfikowanie oraz zwiększenie skuteczności tych kontroli wobec
dynamicznie rozwijającego się rynku gier i zakładów wzajemnych. Przepis art. 30 ust. 4,
zawierający zmiany o charakterze porządkowym, przewiduje analogiczne do występującego
w obowiązującej ustawie (art. 6a ust. 4) zwolnienie spod kontroli. W art. 30 ust. 5
doprecyzowany został moment (wobec poprzedniego brzmienia przepisów), do którego może
być wykonywana kontrola w stosunku do wyrobów akcyzowych. Regulacja ta stanowi
generalną zasadę, iż czynności w zakresie produkcji, przemieszczania i zużycia podlegają
kontroli do momentu uiszczenia od wyrobów akcyzowych należnego podatku akcyzowego.
Ograniczenia tego nie stosuje się do czynności dotyczących wyrobów korzystających ze
zwolnienia albo wyrobów opodatkowanych ze względu na przeznaczenie stawką podatku
akcyzowego niższą od stawki maksymalnej dla danej grupy wyrobów oraz czynności
dokonywanych przez podmioty dokonujące obrotu wyrobami akcyzowymi, od których został
uiszczony należny podatek. W art. 30 ust. 6 został określony sposób przeprowadzania kontroli
wykonywanych obecnie w trybie szczególnego nadzoru podatkowego, a także kontroli
w zakresie gier i zakładów wzajemnych. Kontrole te zgodnie z regulacją art. 30 ust. 6 będą
mogły być wykonywane jako kontrole stałe, polegające na wykonywaniu określonego rodzaju
czynności kontrolnych w sposób ciągły przez funkcjonariusza w komórce organizacyjnej
utworzonej przez naczelnika urzędu celnego na terenie podmiotu podlegającego kontroli.
Przepis art. 30 ust. 7 stanowi rozszerzenie delegacji obecnego art. 6t o kontrole Służby Celnej
i zawiera delegację dla Ministra Finansów do określenia w porozumieniu z Ministrem Obrony
Narodowej i ministrem właściwym do spraw wewnętrznych w drodze rozporządzenia
sposobu i warunków wykonywania kontroli w odniesieniu do okrętów wojennych i statków
powietrznych oraz wyposażenia i sprzętu jednostek wojskowych, a także wyposażenia
i sprzętu jednostek organizacyjnych resortu spraw wewnętrznych i administracji, mając na

23
uwadze uproszczenie czynności kontrolnych podejmowanych wobec tego rodzaju towarów
oraz zapewnienia skuteczności kontroli.
W art. 31 określona została generalna zasada dotycząca właściwości do przeprowadzenia
kontroli. Kontrole zatem przeprowadza właściwy miejscowo organ Służby Celnej. Organ ten
pozostaje właściwy od momentu wszczęcia kontroli do jej zakończenia, chociażby nastąpiła
w okresie jej trwania zmiana jego właściwości. W regulacji tej przyjęto zasadę niezmienności
właściwości organów w sprawie, w której prowadzona jest kontrola, która została określona
w art. 18b ustawy – Ordynacja podatkowa. W art. 31 ust. 2 została uregulowana właściwość
do kontroli w przypadku kontroli po dokonaniu zwolnienia towarów, przeprowadzanej na
podstawie art. 78 ust. 2 Wspólnotowego Kodeksu Celnego oraz kontroli przeprowadzanych
na podstawie rozporządzenia Rady (EWG) nr 485/2008 w zakresie prawidłowości wypłaty
refundacji wywozowych. Zatem właściwym do przeprowadzenia tych kontroli jest organ
Służby Celnej właściwy miejscowo ze względu na siedzibę podmiotu podlegającego kontroli.
W art. 31 ust. 3 określono podmiotowo, którzy funkcjonariusze mogą przeprowadzać
przedmiotowe kontrole. Na podstawie tej regulacji uprawienie to przysługuje
funkcjonariuszom pełniącym służbę w jednostce organizacyjnej właściwej do
przeprowadzenia kontroli oraz w innej, lecz po uzyskaniu upoważnienia właściwego organu
Służby Celnej. Wprowadzona regulacja umożliwi podejmowanie kontroli również w sytuacji,
kiedy właściwość miejsca prowadzenia działalności oraz miejsca zamieszkania podmiotu
podlegającego kontroli są zlokalizowane w terytorialnym zasięgu działania innego organu.
Kontrola taka możliwa będzie do wykonania po otrzymaniu przez funkcjonariusza
upoważnienia do jej przeprowadzenia wydanego przez właściwy organ Służby Celnej.
Wprowadzona regulacja stanowi ujednolicenie dotychczasowej regulacji zawartej w art. 6p.
Art. 32 reguluje jednolicie uprawnienia funkcjonariuszy celnych wykonujących kontrole.
Przepisy tego artykułu obejmują uprawnienia określone dotychczas odpowiednio dla kontroli
szczególnego nadzoru podatkowego i kontroli celnej w art. 6c i 6l ustawy o Służbie Celnej.
Celem ujednolicenia uprawnień jest zwiększenie efektywności kontroli w oparciu o analizę
ryzyka. Ujednolicenie uprawnień przy tej samej ilości kontrolujących, przy zwiększeniu ich
mobilności i wyposażeniu w skuteczniejsze rozwiązania prawne przyczyni się do:
– skuteczniejszej walki z „szarą strefą” – lepszego wykorzystania istniejącego potencjału
kontrolnego,
– zwiększenia wpływów z tytułu podatku akcyzowego i podatku od gier poprzez zwiększenie
efektywności kontroli,
– ułatwienia działalności gospodarczej rzetelnych przedsiębiorców.

24
W art. 32 ust. 1 pkt 11 zabezpieczenia urzędowe (obecny art. 6c) oraz zamknięcia celne
(obecny art. 6 m) zastąpiono zamknięciami urzędowymi, w celu ujednolicenia nazewnictwa
dotyczącego tego samego zagadnienia.
Jako novum wprowadzono również przepis art. 32 ust. 1 pkt 13 umożliwiający
przeprowadzenie w drodze eksperymentu, doświadczenia lub odtworzenia możliwości gry na
automacie, gry na automacie o niskich wygranych lub gry na innym urządzeniu. Przepis ten
ma na celu zwiększenie skuteczności kontroli w przypadku kontroli w podmiotach
urządzających gry na automatach bez stosownego zezwolenia. Dotychczas podmioty
urządzające te gry deklarowały automaty jako automaty zręcznościowe lub rozrywkowe nie
wypłacające wygranych pieniężnych lub rzeczowych. Możliwość przeprowadzenia
eksperymentu ograniczy w sposób znaczący takie praktyki.
Wprowadzono również przepisy umożliwiające przeszukanie osób i pomieszczeń oraz rewizji
towarów przy wykorzystaniu psów służbowych (art. 32 ust. 1 pkt 4 i pkt 9) oraz
zatrzymywania i kontrolowania środków transportu oraz statków w rozumieniu ustawy z dnia
18 września 2001 r. - Kodeks morski (Dz. U. Nr 138, poz. 1545) i ustawy z dnia 21 grudnia
2000 r. o żegludze śródlądowej (Dz. U. z 2006 r. Nr 123, poz. 857) i podejmowania wobec
nich innych czynności kontrolnych (art. 32 ust. 1 pkt 16).
W art. 32 ust. 2 utrzymano zasadę, iż funkcjonariusze są upoważnieni do wstępu i poruszania
się po terenie kontrolowanego podmiotu bez potrzeby uzyskania przepustki oraz nie
podlegają rewizji osobistej przewidzianej w regulaminie wewnętrznym tego podmiotu,
podlegają natomiast przepisom o bezpieczeństwie i higienie pracy obowiązującym w tym
podmiocie.
W art. 32 ust. 3 zostało zawarte wyraźne uprawnienie funkcjonariusza, który w celu realizacji
zadań ustawowych, może wydawać osobom polecenia określonego zachowania się
w granicach niezbędnych do określonych czynności albo w celu uniknięcia bezpośredniego
zagrożenia bezpieczeństwa osób lub mienia.
Nowym uprawnieniem jest określone w art. 32 ust. 4 uprawnienie do przebywania
i poruszania się po gruntach bez uzyskiwania zgody ich właścicieli lub użytkowników
w czasie bezpośredniego pościgu, również z użyciem psa służbowego, przy czym
uprawnienie to przysługuje jedynie, gdy nie ma możliwości korzystania z dróg. Za
wyrządzone w ten sposób szkody przysługuje odszkodowanie według zasad prawa
cywilnego.
Przepisy art. 33 i art. 34 określają obowiązki podmiotów podlegających kontroli, w tym
warunki i środki do sprawnego przeprowadzenia kontroli. Tak jak poprzedni przepis, art. 33

25