Poselski projekt ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych

Warszawa, 19 lutego 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140 – 36(3)/09



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy:

- o nauczycielskich świadczeniach
kompensacyjnych (druk nr 1462).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Pracy
i Polityki Społecznej do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.



(-) Donald Tusk






Projekt




Stanowisko Rządu

wobec poselskiego projektu ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych
(druk nr 1462)


I. Stan obowiązujący.
Do dnia 31 grudnia 2008 r. nauczyciele mogli skorzystać z dwóch możliwości przejścia
na wcześniejszą emeryturę:
1) bez względu na wiek na podstawie art. 88 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta
Nauczyciela (Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674, z późn. zm.), przy czym nauczyciele
urodzeni po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r., mający
trzydziestoletni okres zatrudnienia, w tym 20 lat wykonywania pracy w szczególnym
charakterze, zaś nauczyciele szkół, placówek, zakładów specjalnych oraz zakładów
poprawczych i schronisk dla nieletnich – dwudziestopięcioletni okres zatrudnienia,
w
tym 20 lat wykonywania pracy w
szczególnym charakterze w szkolnictwie
specjalnym, mogą przejść na emeryturę po rozwiązaniu na swój wniosek stosunku
pracy, jeżeli warunki do uzyskania prawa do emerytury, z wyjątkiem rozwiązania
stosunku pracy, spełnili do dnia 31 grudnia 2008 r.;
2) w wieku 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn na podstawie art. 46 i art. 32 ustawy
z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń
Społecznych (Dz. U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353, z późn. zm.) w związku z § 15
rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku
emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub
w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43, z późn. zm.).
Nauczyciele, którzy nie spełniają ww. warunków, uzyskują prawo do emerytury
z osiągnięciem ustawowego wieku emerytalnego, który dla kobiet wynosi 60 lat, a dla
mężczyzn 65 lat.



1

II. Projektowane regulacje.
Projekt ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych przewiduje
możliwość wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej przez niektórych
nauczycieli, gwarantując im przez okres do uzyskania emerytury świadczenie kompensujące
im dochód z pracy, zwane w projekcie ustawy „świadczeniem kompensacyjnym”. Zakres
podmiotowy ustawy określony został w art. 2 pkt 1 projektu. Byliby to przede wszystkim
nauczyciele zatrudnieni w pełnym wymiarze zajęć, bezpośrednio realizujący obowiązkowe
zajęcia edukacyjne określone w ramowych planach nauczania.
Świadczenie to miałoby przysługiwać tym nauczycielom, którzy mają wymagany
w projekcie staż oraz osiągnęli wiek, o którym mowa w art. 4 ust. 2 projektu.
Projekt przewiduje coroczne – począwszy od 2009 roku - wydłużanie wieku
uprawniającego do świadczenia kompensacyjnego o 3 miesiące dla kobiet i 6 miesięcy dla
mężczyzn, nie dłużej jednak niż do osiągnięcia przez nich wieku emerytalnego ( 60 lat przez
kobiety i 65 lat przez mężczyzn ), co będzie miało miejsce w 2029 roku.
Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne miałoby być równe 80% kwoty będącej
wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury (art. 25 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS) przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat ustalone według
obowiązujących w dniu zgłoszenia wniosku o przyznanie świadczenia tablic trwania życia,
o których mowa w art. 26 ustawy o emeryturach i rentach z FUS.
Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury dla członków otwartych funduszy
emerytalnych, składki na ubezpieczenie emerytalne zewidencjonowane na koncie w ZUS
w niepełnej wysokości (z uwagi na przekazywanie części składki do OFE) miałyby być
zwiększone przez przemnożenie wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22.
Nauczycielskie świadczenie kompensacyjne nie mogłoby być niższe niż najniższa
emerytura.
Prawo do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego miałoby ulegać zawieszeniu
bez względu na wysokość uzyskiwanego przychodu w razie podjęcia pracy w jednostkach,
o których mowa w art. 1 Karty Nauczyciela.
W przypadku skorzystania z prawa do nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego
nie przysługiwałoby prawo do rekompensaty, o której mowa w ustawie z dnia 19 grudnia
2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2008 r. Nr 237, poz. 1656).



2
Świadczenia te byłyby finansowane ze środków budżetu państwa.

Projekt przewiduje ponadto prawo pobierających świadczenia kompensacyjne i prawa
członków ich rodzin do pełnego katalogu świadczeń społecznych analogicznych, jak prawa
emerytów i rencistów do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz zawiera wszelkie
przepisy dotyczące zasad wypłaty świadczeń, a także przepisy proceduralne umożliwiające
realizację ustawy.

III. Stanowisko Rządu
W ocenie Rządu:
1)
rozwiązania przyjęte w projekcie mają charakter przejściowy, a uprawnienia
nauczycieli charakter wygasający;
2)
projekt ustawy jednoznacznie określa charakter prawny świadczenia:
świadczenie zaopatrzeniowe spoza systemu społecznego ubezpieczenia
emerytalnego;
3)
zaproponowane rozwiązania złagodzą społeczne skutki zmian zachodzących
w systemie edukacji sygnalizowane przez środowisko nauczycieli;
4)
projekt ustawy nie rodzi dodatkowych skutków finansowych, bowiem wypłata
świadczeń kompensacyjnych zostanie zrównoważona przez przepis art. 16 ust.
2 projektu, który nie przewiduje dla nauczycieli uprawnionych do świadczenia
kompensacyjnego prawa do rekompensaty, o której mowa w ustawie z dnia
19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.
Mając na uwadze powyższą argumentację, Rada Ministrów popiera – co do
zasady - inicjatywę legislacyjną przedstawioną w poselskim projekcie ustawy
o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych (druk nr 1462).

Nazwanie projektowanego świadczenia „świadczeniem kompensacyjnym”, a nie
„emeryturą”, rodzi poważne konsekwencje systemowe.
Gdyby jednak nazwę „świadczenie kompensacyjne” utrzymano, Rada Ministrów
wnosi o uwzględnienie podczas prac sejmowych nad projektem uwag natury
formalnoprawnej do poszczególnych przepisów ustawy. Uwagi te wynikają przede
wszystkim z konieczności dostosowania regulacji dotyczących świadczenia
kompensacyjnego do zasad ustalania świadczeń w systemie emerytalnym, zasiłkowym,

3
systemie świadczeń dla bezrobotnych, świadczeń rodzinnych i świadczeń z funduszu
alimentacyjnego oraz do systemu podatkowego i systemu ubezpieczeń zdrowotnych.

Do art. 2 projektu
W art. 2 projektu ustawy o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych w pkt 1 lit. d
błędnie przywołano jednostkę redakcyjną ust. 2 pkt.1a ustawy Karta Nauczyciela.
Należałoby przywołać art. 1 ust. 2 pkt 1a ustawy Karta Nauczyciela.
W projekcie ustawy nie zdefiniowano pojęcia „obowiązkowe zajęcia edukacyjne
określone w ramowych planach nauczania” nawet poprzez odesłanie do innych przepisów.
ZUS który realizowałby ustawę nie ma możliwości oceny czy wnioskodawca spełnia ten
warunek. Dlatego należałoby wskazać jaki dokument i przez kogo wydany potwierdzi
spełnienie tego warunku. Potwierdzenie spełnienia tego warunku wymaga jednak
ustawowego określenia kryteriów uznania, że nauczyciel w dniu zgłoszenia wniosku lub
przez jaki okres prowadził „obowiązkowe zajęcia edukacyjne określone w ramowych
planach nauczania”.
Ponadto przepis art. 2 pkt 1 budzi wątpliwości odnośnie jego stosowania w stosunku
do osób zatrudnionych w szkole na stanowisku nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć,
którym zgodnie z art. 42 ust. 6 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela
obniżono obowiązkowy wymiar zajęć. Dotyczy to nauczyciela zatrudnionego w pełnym
wymiarze zajęć, któremu powierzono stanowisko dyrektora, zastępcy dyrektora lub inne
stanowisko kierownicze w szkole. Należy zauważyć, że z kręgu osób uprawnionych do
nauczycielskich świadczeń kompensacyjnych wyłączeni zostali bez jednoznacznego
uzasadnienia nauczyciele religii oraz etyki, ponieważ przedmiotów tych w obowiązującym
stanie prawnym nie zalicza się do obowiązkowych zajęć edukacyjnych. Ponadto, z uwagi na
utrzymujący się od lat niż demograficzny większość nauczycieli posiada kwalifikacje do
nauczania różnych przedmiotów i prowadzenia różnego rodzaju zajęć, stąd obowiązujące
regulacje ustawy – Karta Nauczyciela dopuszczają sytuacje, w których w ramach jednego
stosunku pracy nauczyciel realizuje różne zajęcia, np. łączy pracę w bibliotece z nauczaniem
języka polskiego. Z tych samych względów wielu nauczycieli przekwalifikowuje się
w trakcie pracy zawodowej i zmienia stanowisko, np. wielu nauczycieli kształcenia
zintegrowanego po uzupełnieniu kwalifikacji podjęło pracę na stanowisku np. pedagoga
szkolnego, bądź odwrotnie – nauczyciel pedagog szkolny (psycholog, logopeda, doradca
zawodowy, wychowawca świetlicy) po uzupełnieniu kwalifikacji może pracować obecnie
jako nauczyciel określonego przedmiotu. Z przepisów projektowanej ustawy nie wynika, czy

4