Poselski projekt ustawy o uczestnictwie pracowników w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek

spółka powstająca w wyniku połączenia transgranicznego ma swoją siedzibę statutową.
Z uwagi na to, że w prawie polskim brak jest powszechnego systemu uczestnictwa
pracowników w organach spółek kapitałowych, koniecznym jest zatem stworzenie systemu
uczestnictwa pracowników na potrzeby transgranicznego łączenia się spółek, który określa
projektowana ustawa.
Zgodnie z art. 16 ust. 3 Dyrektywy system ten opiera się o zasady i procedury określone w
rozporządzeniu Rady (WE) nr 2157/2001 z dnia 8 października 2001 r. w sprawie statutu
spółki europejskiej (SE) i w Dyrektywie Rady 2001/86/WE z dnia 8 października 2001 r.
uzupełniającej statut spółki europejskiej w odniesieniu do zaangażowania pracowników, z
zastrzeżeniem jednakże zmian uznanych za niezbędne w związku z tym, że powstająca w
wyniku połączenia spółka podlegać będzie prawu krajowemu Państwa Członkowskiego
siedziby statutowej spółki.
W związku z tym przy opracowaniu projektowanej ustawy wzorowano się na rozwiązaniach
przyjętych w ustawie w ustawie z dnia 4 marca 2005 r. o europejskim zgrupowaniu interesów
gospodarczych i spółce europejskiej (Dz.U. Nr 62, poz. 551 z późn. zm.).
Zgodnie z art. 16 ust. lit. a) Dyrektywy, projekt ustawy przewiduje możliwość podjęcia przez
właściwe organy spółek biorących udział w połączeniu decyzji, bez przeprowadzania
uprzednich negocjacji, w sprawie bezpośredniego podlegania zasadom standardowym
uczestnictwa, o których mowa w ust. 3 lit. h) Dyrektywy, tj. w części 3 Załącznika do
Dyrektywy 2001/86/WE.
Projektowana ustawa w art. 43, zgodnie z art. 16 ust. 7 Dyrektywy, wprowadza zasadę, że
spółka powstała w wyniku transgranicznego połączenia się spółek, w której istnieje
uczestnictwo pracowników, ma obowiązek podjąć środki w celu zapewnienia, że prawa
pracowników do uczestnictwa będą chronione w przypadku kolejnych połączeń krajowych w
okresie trzech lat od daty rejestracji spółki.
Z uwagi na to, że w Rzeczypospolitej Polskiej nie ma powszechnego systemu uczestnictwa
pracowników jak również z uwagi na okoliczność, że spółka powstająca w wyniku
transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych, podlegać będzie wyłącznie dualistycznemu
systemowi organów spółki (nie będzie rady administrującej), to nie było potrzeby
implementacji postanowień zawartych w art. 16 ust. 4 lit. b, c , ust. 5 i ust. 6.
2

2
W rozdziale 1 projektu określono cel ustawy, którym jest uprawnienie pracowników do
uczestnictwa w spółce powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek z
jednoczesnym wskazaniem istoty uczestnictwa polegającej na prawie do wyboru lub
wyznaczenia określonej liczby członków do rady nadzorczej albo prawa ich rekomendowania
lub prawa sprzeciwienia się wyznaczeniu niektórych lub wszystkich członków tego organu.
Ponadto w rozdziale tym zawarto słowniczek podstawowych pojęć prawnych używanych w
przepisach projektowanej ustawy (spółka powstała w wyniku transgranicznego połączenia się
spółek, państwo członkowskie, spółka uczestnicząca, spółka zależna, właściwy organ spółki,
zakład, zainteresowana spółka zależna lub zakład, pracownik, przedstawiciel pracowników,
specjalny zespół negocjacyjny, zespół przedstawicielski, dane identyfikacyjne).
Kluczową rolę w ustaleniu zasad uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku
transgranicznego połączenia się spółek odgrywa specjalny zespół negocjacyjny powoływany w
sposób określony w rozdziale 2 projektu ustawy. W rozdziale tym uregulowano zadania
specjalnego zespołu negocjacyjnego oraz sposób jego utworzenia. Podkreślenia wymaga, że
taki zespół nie jest jednak powoływany w sytuacji gdy właściwe ograny spółek
uczestniczących podejmą uchwałę w sprawie bezpośredniego podlegania zasadom
standardowym (art. 4 projektu ustawy).
Zadaniem specjalnego zespołu negocjacyjnego jest zawarcie ze spółkami uczestniczącymi
porozumienia określającego zasady uczestnictwa pracowników w spółce powstałej w wyniku
transgranicznego połączenia się spółek. Przepisy tego rozdziału implementują postanowienia
art. 16 ust. 3 lit. a-d i ust. 4 lit. a Dyrektywy.
Odpowiedzialność za zainicjowanie procesu prowadzącego do powołania zespołu oraz za
organizację tego procesu spoczywa na spółkach uczestniczących, które ustalają liczbę miejsc
przypadających pracownikom z różnych państw. Jedno miejsce przypada na każdą grupę
pracowników zatrudnionych wdanym państwie członkowskim obejmującą 10% liczby
pracowników zatrudnionych ogółem w spółkach uczestniczących oraz w zainteresowanych
spółkach zależnych i zakładach we wszystkich państwach członkowskich (zgodnie z kluczem
geograficznego podziału tych miejsc). Ponadto jedno miejsce przypada na grupę pracowników
w danym państwie liczącą mniej niż 10% ogółu zatrudnionych oraz jedno miejsce na każde
rozpoczęte kolejne 10%.
3

3
W przypadku, gdy spółka uczestnicząca utraci z dniem rejestracji spółki powstałej w wyniku
transgranicznego połączenia się spółek osobowość prawną jej pracownicy mają prawo wyboru
lub wyznaczenia jednego członka specjalnego zespołu negocjacyjnego. Powyższe kwestie
uregulowane zostały w art. 9 projektu ustawy.
W przepisach art. 10-13 projektu ustawy określony został sposób powoływania członków
specjalnego zespołu negocjacyjnego, reprezentujących pracowników zatrudnionych w Polsce.
Przepisy art. 10 projektu ustawy przewidują że jeżeli pracownicy spółek zależnych,
uczestniczących lub zakładów pracy są zatrudnieni w Polsce u jednego pracodawcy, to
wyznaczenia członków do specjalnego zespołu negocjacyjnego dokonują reprezentatywne
zakładowe organizacje związkowe, a gdy takich organizacji nie ma, to wyboru dokonuje
załoga. Jeżeli u jednego pracodawcy działa więcej reprezentatywnych organizacji
związkowych, to wyznaczają one wspólnie członków zespołu. W przypadku, gdy
reprezentatywne organizacje związkowe nie wyznaczą członków zespołu, ani nawet nie
zgłoszą kandydatów na członków, to prawo wyboru członków zespołu przechodzi na zebranie
załogi. Natomiast w przypadku, gdy pracownicy spółek i zakładów są zatrudnieni u więcej niż
jednego pracodawcy, spółki uczestniczące zarejestrowane na terytorium Rzeczypospolitej
Polskiej, dokonują podziału przypadających pracownikom miejsc w specjalnym zespole
negocjacyjnym między poszczególnych pracodawców, u których wybór członków specjalnego
zespołu negocjacyjnego dokonuje się zgodnie z ww. omówionymi zasadami. (art. 13 projektu
ustawy).
W obu przypadkach przewidziano możliwość wyznaczenia lub wyboru do specjalnego zespołu
negocjacyjnego przedstawicieli organizacji związkowych, uznanych za reprezentatywne na
podstawie ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-
Gospodarczych i wojewódzkich komisjach dialogu społecznego (Dz.U. Nr 100, poz. 1080 z
późn. zm.), nie będących pracownikami danego zakładu pracy, rekomendowanych przez te
organizacje. Istotne jest jednak, że większość w zespole muszą stanowić pracownicy.
Ustalone również zostały zasady organizacji i przeprowadzania wyborów (art. 11-12 projektu
ustawy).
Koszty związane z utworzeniem i działalnością specjalnego zespołu negocjacyjnego ponoszą
spółki uczestniczące na zasadach określonych w zawartym przez nie porozumieniu (art. 18
4

4
projektu ustawy). Określony został przy tym także sposób ponoszenia tych kosztów w razie
niezawarcia takiego porozumienia (art. 19 projektu ustawy).
W art. 20 i 21 projektu ustawy uregulowano sposób podejmowania decyzji przez specjalny
zespól negocjacyjny.
Artykuł 22 projektu ustawy określa termin trwania negocjacji w celu zawarcia porozumienia.
Negocjacje te mogą trwać do 6 miesięcy, chyba że strony zdecydują o ich przedłużeniu do
jednego roku.
W art. 25 i 26 projektu ustawy określono sposób zawarcia przez właściwe organy spółek
uczestniczących oraz specjalny zespół negocjacyjny porozumienia oraz jego treść.
Porozumienie zawierane jest w formie pisemnej pod rygorem nieważności, podpisują je osoby
upoważnione do składania oświadczeń woli w imieniu spółek uczestniczących oraz
przewodniczący zespołu i co najmniej jeden jego członek. Porozumienie określa w
szczególności zakres jego stosowania, zasady uczestnictwa oraz dzień wejścia w życie
porozumienia.
W rozdziale 3 projektowanej ustawy określone zostały standardowe zasady uczestnictwa
pracowników implementujące przepisy art. 16 ust. 3 lit. e i lit. h Dyrektywy. Zasady te,
zgodnie z art. 27 projektu ustawy, mają zastosowanie, gdy strony negocjacji same tak
zadecydują, albo gdy nie są one w stanie osiągnąć porozumienia w przewidzianym ustawą
terminie, oraz w przypadku gdy decyzję o ich bezpośrednim stosowaniu podejmą właściwe
ograny spółek uczestniczących w transgranicznym łączeniu się spółek. Zasady te stosuje się w
przypadku, gdy przed dniem rejestracji spółki powstałej w wyniku transgranicznego łączenia
się spółek jedna lub więcej form uczestnictwa były stosowane w jednej lub więcej spółkach
uczestniczących co najmniej 33, 3 % ogólnej liczby pracowników we wszystkich spółkach
uczestniczących oraz, gdy specjalny zespół negocjacyjny podejmie decyzję o ich stosowaniu w
sytuacji, gdy poziom uczestnictwa jest niższy niż 33,3 %. Przepis ten nie ma jednakże
zastosowania w sytuacji, gdy decyzję o stosowaniu zasad standardowych podejmą właściwe
organy spółek uczestniczących.
Przysługujące pracownikom prawo do uczestnictwa może być wyłączone - zgodnie z
zasadami standardowymi - tylko w jednym przypadku, mianowicie wtedy, gdy przed
rejestracją spółki powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek w żadnej z
5

5
uczestniczących spółek nie stosowano rozwiązań dotyczących uczestnictwa (art. 29 projektu
ustawy). Poza tym przewidziano zasadę, że prawo wyboru lub wyznaczenia członków do rady
nadzorczej spółki powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek, przysługuje
według najwyższego wskaźnika stosowanego w spółkach uczestniczących przed dniem
rejestracji spółki powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek (art. 38 projektu
ustawy).
W sytuacji gdy w spółkach uczestniczących występuje więcej niż jedna forma uczestnictwa,
wyboru formy, jaka będzie stosowana w spółce powstałej w wyniku transgranicznego
połączenia spółek, dokonuje specjalny zespół negocjacyjny. Gdy zespół ten nie podejmie
takiej decyzji, o wyborze formy uczestnictwa pracowników decyduje zespół przedstawicielski.
W przypadku stosowania zasad standardowych na podstawie decyzji właściwych organów
spółek uczestniczących, wyboru formy uczestnictwa dokonuje zespół przedstawicielski (art.
30 projektu ustawy).
Zespół przedstawicielski składa się z pracowników spółki powstałej w wyniku
transgranicznego połączenia się spółek oraz jej spółek zależnych i zakładów, wyznaczonych
lub wybranych przez przedstawicieli pracowników, a w razie ich braku przez zebrania załóg
(art. 31 projektu ustawy).
W Rzeczypospolitej Polskiej członkowie tego zespołu wybierani są według zasad
przewidzianych dla wyboru członków specjalnego zespołu negocjacyjnego (art. 33 projektu
ustawy).
Koszty działania zespołu ponosi spółka powstała w wyniku transgranicznego połączenia się
spółek (art. 37 projektu ustawy).
Do zadań zespołu przedstawicielskiego należy: dokonanie podziału miejsc w radzie
nadzorczej spółki powstałej w wyniku transgranicznego połączenia się spółek pomiędzy
pracowników z różnych państw członkowskich według określonego klucza (art. 39 projektu
ustawy), podjęcie decyzji o sposobie rekomendowania przez pracowników osób do rady
nadzorczej takiej spółki (art. 40 projektu ustawy), podjęcie decyzji o formie uczestnictwa w
sytuacji, gdy specjalny zespół negocjacyjny nie rozstrzygnie tej kwestii oraz w sytuacji, gdy o
stosowaniu zasad standardowych zdecydowały właściwe organy spółek uczestniczących (art.
30 ust. 3-4 projektu ustawy).
6

6