Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę

Warszawa, 11 lutego 2009 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów

DSPA-140-12(3)/09

Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej




Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec
poselskiego projektu ustawy


- o zmianie ustawy o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (druk nr 1422).


Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra Pracy
i Polityki Społecznej do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac
parlamentarnych.


(-) Donald Tusk


Stanowisko Rządu do poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (druk nr 1422)


Poselski projekt ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (druk
nr 1422) wprowadza zmianę w dotychczasowych zasadach ustalania wysokości minimalnego
wynagrodzenia:
1)
ustala od dnia 1 stycznia 2009 r. minimalne wynagrodzenie w wysokości 1340 zł,
2)
zobowiązuje Radę Ministrów do proponowania Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno-Gospodarczych wysokości minimalnego wynagrodzenia w latach następnych
nie niższej od połowy przeciętnego wynagrodzenia w
gospodarce narodowej
w I kwartale roku, w którym odbywają się negocjacje.
Obowiązująca od dnia 1 stycznia 2003 r. ustawa z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. Nr 200, poz. 1679, z późn. zm.) określiła wysokość
minimalnego wynagrodzenia za pracę w 2003
r. w kwocie 800
zł oraz zasady jej
podwyższania w latach następnych. Ustawa gwarantuje coroczny wzrost minimalnego
wynagrodzenia w stopniu nie niższym niż prognozowany na dany rok wzrost cen towarów
i usług konsumpcyjnych ogółem, a mechanizm korygujący, w przypadku gdy faktyczny
wzrost cen będzie różnił się od prognozowanego, zapewnia utrzymanie realnej wartości
minimalnego wynagrodzenia. W 2005
r. zwiększono gwarancję wzrostu dodatkowo
o 2/3 wskaźnika prognozowanego realnego przyrostu produktu krajowego brutto, jeżeli w
roku, w którym odbywają się negocjacje, wysokość minimalnego wynagrodzenia jest niższa
od połowy przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w I kwartale.
Ustawa nie wyznacza górnej granicy wzrostu minimalnego wynagrodzenia, pozostawiając
decyzję w tej sprawie Trójstronnej Komisji do Spraw Społeczno-Gospodarczych (do dnia
15 lipca). W przypadku nieosiągnięcia porozumienia w Trójstronnej Komisji decyzję
o wysokości minimalnego wynagrodzenia podejmuje Rada Ministrów (do dnia 15 września).
Ustawa daje pracodawcom możliwość ustalania wysokości wynagrodzenia pracownika
w pierwszym roku pracy w wysokości niższej od obowiązującej wysokości minimalnego
wynagrodzenia, jednak nie niższej niż 80% tego wynagrodzenia. Do końca 2005 r. istniała
jeszcze możliwość ustalenia wysokości minimalnego wynagrodzenia pracownika w drugim
roku pracy w wysokości 90% minimalnego wynagrodzenia. Rozwiązanie to wprowadzono w
celu poprawienia szans osób młodych na rynku pracy w okresie wkraczania na rynek pracy
roczników wyżu demograficznego.
Uchwalając w 2002 r. przedmiotową ustawę, Sejm zobowiązał Prezesa Rady Ministrów do
przedłożenia oceny jej funkcjonowania do końca września 2006 r. (art. 24). Realizację tej
dyspozycji stanowił dokument pt. Ocena funkcjonowania ustawy o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (druk nr 1064). Problematykę minimalnego wynagrodzenia za pracę
przedstawiono w tym dokumencie w szerokim aspekcie, a mianowicie: celowości jego
ustalania, pełnionej funkcji, zakresu występowania, związku z rynkiem pracy, a także
kosztami utrzymania. Analizę przeprowadzono w dłuższym horyzoncie czasowym,
z uwzględnieniem porównań międzynarodowych. Dokument zawierał także część
wnioskową, podsumowującą całość opracowania.
W dniu 30 marca 2007 r. Sejm przyjął Ocenę funkcjonowania ustawy o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę (druk nr 1197), podzielając przedstawione w części wnioskowej
propozycje:

2
1)
pozostawienia dotychczasowych zasad ustalania wysokości minimalnego
wynagrodzenia,
2)
odejścia od możliwości stosowania obniżonego minimalnego wynagrodzenia dla
pracowników w pierwszym roku pracy, zarówno z uwagi na zasady sprawiedliwości
społecznej i zasadę równej płacy za pracę jednakowej wartości, a także z uwagi na brak
większego związku pomiędzy minimalnym wynagrodzeniem a stopą bezrobocia oraz
niewielkim zakresem stosowania tego subminimum przez pracodawców.
W trakcie rozpatrywania Opinii przez połączone Komisje: Polityki Społecznej oraz Pracy na
posiedzeniu w dniu 7 grudnia 2006 r. uchwalony został dezyderat nr 4/1 w sprawie
minimalnego wynagrodzenia za pracę, w którym Komisje zwróciły się do Prezesa Rady
Ministrów o
spowodowanie, aby wynagrodzenie minimalne w 2008
r. wynosiło 40%
przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, co pozwoliłoby w latach 2010/2011
ustalić kwotę minimalnego wynagrodzenia na poziomie ok. 50% przeciętnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej.
W 2007 r. minimalne wynagrodzenie wynosiło 936 zł i stanowiło 34,8% przeciętnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej. W porównaniu do 2006 r. relacja ta uległa
obniżeniu o 1,5 pkt. proc.
W 2008 r. obowiązywało minimalne wynagrodzenie w wysokości 1126 zł, określonej przez
Radę Ministrów rozporządzeniem z dnia 11 września 2007 r. (Dz. U. Nr 171, poz. 1209), tj.
wyższe od minimalnego wynagrodzenia w 2007 r. o 20,3%. Na etapie podejmowania tej
decyzji minimalne wynagrodzenie stanowiło 40% prognozowanego przeciętnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej na 2008 r. Kwota minimalnego wynagrodzenia
została ustalona przy prognozie wzrostu cen towarów i usług konsumpcyjnych w 2008 r.
o 2,3%. Przewidywany wzrost cen w 2008 r. w granicach 4% przekłada się na realną poprawę
wartości minimalnego wynagrodzenia o ponad 15%.
W lipcu 2008
r. została uzgodniona w
Trójstronnej Komisji wysokość minimalnego
wynagrodzenia na 2009 r. w kwocie 1276 zł, tj. na poziomie 40% prognozowanego
przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w 2009 r. Kwota ta jest wyższa od
obowiązującej w 2008 r. o 13,3%. Przy prognozie inflacji w 2009 r. na poziomie 2,9%
oznacza to wzrost realny o 10,1%.
Relacja minimalnego wynagrodzenia do przeciętnego w gospodarce narodowej jest
w rzeczywistości wyższa, gdyż kategoria minimalnego wynagrodzenia za pracę i przeciętnego
wynagrodzenia w gospodarce narodowej nie jest zakresowo jednoznaczna. Przeciętne
wynagrodzenie w
gospodarce narodowej uwzględnia wszystkie tytuły wynagrodzeń i
świadczeń przysługujących ze stosunku pracy, natomiast minimalne wynagrodzenie nie
ujmuje wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych, nagród jubileuszowych, odpraw
emerytalnych i rentowych, a także wypłat z zysku lub nadwyżki bilansowej w spółdzielczości
oraz dodatkowego wynagrodzenia rocznego w jednostkach sfery budżetowej.
W statystyce dotyczącej I kwartału ujmowane są prawie w 100% wypłaty dodatkowego
wynagrodzenia rocznego w jednostkach sfery budżetowej, gdyż zgodnie z art. 5 ustawy z dnia
12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery
budżetowej (Dz. U. Nr 160, poz. 1080, z późn. zm.), wynagrodzenie roczne jest wypłacane
nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po
roku, za który przysługuje to wynagrodzenie; w terminie późniejszym wypłaty mogą mieć
miejsce w przypadku likwidacji zakładu pracy.
Określenie faktycznej relacji w układzie porównywalnym nie jest możliwe z uwagi na brak
stosownych danych statystycznych.

3
Stąd, proponowane w poselskim projekcie ustawy relacjonowanie minimalnego
wynagrodzenia do przeciętnego w gospodarce narodowej w warunkach nieporównywalnych
nie jest zasadne.
Według danych GUS, przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w I kwartale
2008 r. wynosiło ogółem 2983,98 zł, a po wyłączeniu wypłat z zysku i dodatkowego
wynagrodzenia rocznego - 2851,48 zł.
Poselski projekt ustawy zmieniającej ustawę z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym
wynagrodzeniu za pracę ustala wysokość minimalnego wynagrodzenia od
dnia 1 stycznia 2009 r. w kwocie 1340 zł, tj. na poziomie 45% przeciętnego wynagrodzenia
w gospodarce narodowej w I kwartale 2008 r., wynoszącego 2983,98 zł. Proponowana
kwota minimalnego wynagrodzenia jest wyższa od kwoty obowiązującej w 2008 r. o 19,0%.
Gdyby przyjąć za podstawę przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w I kwartale
2008
r. bez wypłat z zysku i
dodatkowego wynagrodzenia rocznego, minimalne
wynagrodzenie według 45% relacji wynosiłoby 1283 zł (45% od 2851,48 zł) i byłoby tylko
o 7 zł wyższe od kwoty już ustalonego minimalnego wynagrodzenia na podstawie
obowiązującej ustawy.
Wzrost minimalnego wynagrodzenia powinien być wyważony, aby nie powodował implikacji
dla rynku pracy i konkurencyjności gospodarki, a także nadmiernych skutków dla budżetu
państwa z tytułu ustawowego powiązania z wysokością minimalnego wynagrodzenia
niektórych wynagrodzeń i świadczeń (np. dofinansowanie do wynagrodzeń osób
niepełnosprawnych, wynagrodzenie osób skazanych, składka na ubezpieczenie społeczne
osób duchownych).
Szacuje się, że podwyższenie wysokości minimalnego wynagrodzenia o 10 zł powoduje,
w warunkach 2008 r., dodatkowe wydatki dla budżetu państwa z tytułu wymienionych wyżej
„podwiązek” w wysokości ok. 12 mln zł w skali roku.
Z kolei wzrost minimalnego wynagrodzenia u pracodawców przekłada się na wzrost kosztów
pracy nie tylko z tytułu podwyższonego minimalnego wynagrodzenia, ale także opłacanych
przez pracodawców składek na: ubezpieczenie społeczne, Fundusz Pracy, Fundusz
Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Problem sfinansowania tych kosztów może
rodzić problemy zwłaszcza w małych firmach, w których zakres występowania niższych
wynagrodzeń jest prawdopodobnie większy.
Podnosząc minimalne wynagrodzenie należy mieć na uwadze nie tylko pozytywne skutki
dochodowe dla tych osób, których wynagrodzenia wzrosną, ale także utrzymanie w ubóstwie
osób, które (ze względu na swoje niskie kwalifikacje i wydajność pracy) zatrudnienia nie
znajdą lub je utracą. Zasięg ubóstwa w
Polsce jest ponad dwukrotnie niższy
w gospodarstwach osób pracujących, w porównaniu do gospodarstw utrzymujących się
z niezarobkowych źródeł. Doświadczenia międzynarodowe wskazują, że zdecydowana
większość osób o niskich wynagrodzeniach zamieszkuje w gospodarstwach, których dochody
są powyżej progu ubóstwa (badania ilościowe dla Polski nie są dostępne).
Wysokość minimalnego wynagrodzenia na 2009 r. została ustalona, po raz pierwszy od czasu
wejścia w
życie ustawy, w wyniku porozumienia w Trójstronnej Komisji do Spraw
Społeczno-Gospodarczych. Strony, ustalając wysokość minimalnego wynagrodzenia
zadeklarowały jednocześnie podjęcie prac nad systemowymi rozwiązaniami dotyczącymi
wynagrodzeń, w tym także nad minimalnym wynagrodzeniem za pracę. Pozwala to mieć
nadzieję, że podwyższenie wysokości minimalnego wynagrodzenia do poziomu połowy
przeciętnego wynagrodzenia będzie mogło następować stopniowo i w drodze dialogu
społecznego, co jest możliwe w ramach prawnych stworzonych przez obowiązującą ustawę o
minimalnym wynagrodzeniu za pracę.

4
Mechanizm ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia, wprowadzony obowiązującą
ustawą, jest wystarczająco elastyczny, gdyż określa tylko minimalne gwarancje wzrostu tego
wynagrodzenia (inflacja + 2/3 przyrostu PKB). W warunkach ustabilizowanej sytuacji
gospodarczej i na rynku pracy, a także dobrej kondycji finansowej państwa pozwala na
ustalenie wysokości wynagrodzenia minimalnego na poziomie odpowiednio wyższym –
w drodze dialogu społecznego.
Proponowana zmiana określonej już wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę od dnia
1 stycznia 2009 r. miałaby nastąpić z mocą wsteczną. Mogłoby to spowodować trudności ze
sfinansowaniem, wywołanych tym posunięciem, skutków przez budżet państwa
i pracodawców zatrudniających osoby wynagradzane na poziomie minimalnym. Tym bardziej
nie znajduje to uzasadnienia w świetle trwającego międzynarodowego kryzysu
ekonomicznego, który może rzutować na spowolnienie wzrostu gospodarczego w naszym
kraju.
Z uwagi na powyższe, Rząd wyraża negatywne stanowisko wobec poselskiego projektu
ustawy o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (druk nr 1422).