Komisyjny projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Druk nr 1406

Warszawa, 2 października 2008 r.
SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Komisja Nadzwyczajna „Przyjazne

Państwo” do spraw związanych
z ograniczaniem biurokracji
NPP-020-82-2008



Pan

Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej
Polskiej
Na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu, Komisja Nadzwyczajna
„Przyjazne Państwo” do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji wnosi
projekt ustawy:


- o zmianie ustawy o podatku
dochodowym od osób fizycznych.

Do reprezentowania stanowiska Komisji w pracach nad projektem ustawy
został upoważniony poseł Michał Marcinkiewicz.


Przewodniczący Komisji

(-) Janusz Palikot




projekt

USTAWA
z dnia ………………2008 r.

o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych

Art. 1.
W ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000
r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.1)) w art. 21 w ust. 1 pkt 67 otrzymuje brzmienie:
„67) wartość rzeczowych świadczeń otrzymywanych przez pracownika, sfinansowanych
w całości ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy
związków zawodowych, oraz wartość otrzymywanych przez pracownika kwot po-
chodzących ze środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych lub funduszy
związków zawodowych, a stanowiących refundację wydatków pracownika na zakup
towarów i usług, dokonaną na podstawie przedłożonej przez pracownika faktury – do
wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 380 zł,”.

Art.2.
Ustawa wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2009 r.



UZASADNIENIE
1. Wyjaśnienie celu ustawy.

Celem ustawy jest poszerzenie zakresu zwolnienia świadczeń z zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych lub funduszy związków zawodowych poprzez wykreślenie wyłączenia
bonów, talonów i innych znaków uprawniających do ich wymiany na towary lub usługi oraz
włączenie do zakresu zwolnienia kwot pochodzących z wyżej wymienionych funduszy, sta-

1) Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz.U. z 2000 r. Nr 22, poz. 270, Nr 60,
poz. 703, Nr 70, poz. 816, Nr 104, poz. 1104, Nr 117, poz. 1228 i Nr 122, poz. 1324, z 2001 r. Nr 4, poz. 27,
Nr 8, poz. 64, Nr 52, poz. 539, Nr 73, poz. 764, Nr 74, poz. 784, Nr 88, poz. 961, Nr 89, poz. 968, Nr 102,
poz. 1117, Nr 106, poz. 1150, Nr 110, poz. 1190, Nr 125, poz. 1363 i 1370 i Nr 134, poz. 1509, z 2002 r. Nr
19, poz. 199, Nr 25, poz. 253, Nr 74, poz. 676, Nr 78, poz. 715, Nr 89, poz. 804, Nr 135, poz. 1146, Nr 141,
poz. 1182, Nr 169, poz. 1384, Nr 181, poz. 1515, Nr 200, poz. 1679 i Nr 240, poz. 2058, z 2003 r. Nr 7, poz.
79, Nr 45, poz. 391, Nr 65, poz. 595, Nr 84, poz. 774, Nr 90, poz. 844. Nr 96, poz. 874, Nr 122, poz. 1143, Nr
135, poz. 1268, Nr 137, poz. 1302, Nr 166, poz. 1608, Nr 202, poz. 1956, Nr 222, poz. 2201, Nr 223, poz.
2217 i Nr 228, poz. 2255, z 2004 r. Nr 29, poz. 257, Nr 54, poz. 535, Nr 93, poz. 894, Nr 99, poz. 1001, Nr
109, poz. 1163, Nr 116, poz. 1203, 1205 i 1207, Nr 120, poz. 1252, Nr 123, poz. 1291, Nr 151, poz. 1596, Nr
162, poz. 1691, Nr 210, poz. 2135, Nr 263, poz. 2619 i Nr 281, poz. 2779 i 2781, z 2005 r. Nr 25, poz. 202, Nr
30, poz. 262, Nr 85, poz. 725, Nr 86, poz. 732, Nr 90, poz. 757, Nr 102, poz. 852, Nr 143, poz. 1199 i 1202,
Nr 155, poz. 1298, Nr 164, poz. 1365 i 1366, Nr 169, poz. 1418 i 1420, Nr 177, poz. 1468, Nr 179, poz. 1484,
Nr 180, poz. 1495 i Nr 183, poz. 1538, z 2006 r. Nr 46, poz. 328, Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 107, poz. 723, Nr
136, poz. 970, Nr 157, poz. 1119, Nr 183, poz. 1353 i 1354, Nr 217, poz. 1588, Nr 226, poz. 1657 i Nr 249,
poz. 1824 oraz z 2007 r. Nr 35, poz. 219, Nr 99, poz. 658, Nr 115, poz. 791 i 793, Nr 176, poz. 1243, Nr 181,
poz. 1288, Nr 191, poz. 1361 i 1367, Nr 192, poz. 1378 i Nr 211, poz. 1549.


nowiących refundację wydatków poniesionych przez pracownika, dokonywaną na podstawie
przedłożonej przez pracownika faktury dokumentującej poniesienie tych wydatków przez
pracownika.

2. Przedstawienie stanu obecnego.

W obecnym stanie prawnym, zwolnieniu – limitowanemu do wysokości 380 zł – pod-
legają jedynie świadczenia o charakterze czysto rzeczowym (np. zakup biletów do kina, kar-
netów na basen itp.) dokonywane ze środków ZF S lub funduszy związków zawodowych.
Opodatkowane są natomiast wygodne dla obu stron (pracodawcy i pracownika) formy świad-
czeń takie jak bon, talon czy też refundacja poniesionych przez pracownika wydatków. W
opinii wnioskodawcy stanowi to nadmierne ograniczenie formy świadczeń, nie mające uza-
sadnienia w realiach życia gospodarczego.
Wyłączenie ze zwolnienia z podatku bonów towarowych uzasadniane było obawą
przed traktowaniem bonów jako ukrytej formy wynagrodzenia pracownika, a także wydawa-
niem bonów przez hipermarkety i związanym z tym zagrożeniem dla bytu małych sklepów
rodzinnych. W opinii wnioskodawcy, wyżej wspomniane obawy są nieuzasadnione w zmie-
nionych warunkach gospodarczych (wzrost siły przetargowej pracownika na rynku pracy), zaś
wydawanie bonów nie jest ograniczone wyłącznie do sklepów wielkopowierzchniowych (na-
leży też podkreślić, iż ustawy podatkowe nie powinny być narzędziem wpływania na kształt
rynku handlu detalicznego, gdyż nie są narzędziem do tego przeznaczonym). Nieuzasadnione
jest również wyłączenie ze zwolnienia refundacji wydatków już poniesionych przez pracow-
nika – forma ta różni się bowiem jedynie podmiotem dokonującym faktycznego zakupu.
Należy podkreślić, iż zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, zgodnie z ustawą z 4
marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (dalej jako ustawa o ZF S)
tworzą przedsiębiorstwa zatrudniające co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne
etaty (możliwe jest zawarcie w układzie zbiorowym pracy zapisu o nietworzeniu ZF S) oraz
wszystkie jednostki sektora finansów publicznych. wiadczenia z ZF S przyznawane są w
zależności od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej pracowników i stanowią przejaw
działalności socjalnej przedsiębiorstwa (przyczyniając się do uniknięcia zjawiska „biednych
pracujących” – ang. „working poor”). Odpisy na ZF S wpłacone na rachunek funduszu są
zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych kosztem podatkowym dla pra-
codawcy.
Odnośnie do funduszy związków zawodowych, należy wspomnieć, że zgodnie z usta-
wą z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych, statut związku zawodowego określa w
szczególności cele i zadania związku oraz sposoby i formy ich realizacji oraz źródła finanso-


wania działalności związku. Związki zawodowe korzystają ze zwolnień podatkowych prze-
widzianych dla stowarzyszeń. Zgodnie z ustawą o podatku dochodowym od osób prawnych,
wolne od podatku są dochody związków zawodowych w części przeznaczonej na cele statu-
towe, z wyłączeniem działalności gospodarczej.
Ponadto,
wyłączenie ze zwolnienia bonów, talonów itp. podlegających wymianie na
towary, generuje w praktyce wiele sporów między podatnikami a administracją skarbową.

W odniesieniu do wielu stanów faktycznych pozostaje bowiem kontrowersyjne, czy
mieszczą się w zakresie zwolnienia, czy też są z niego wyłączone (dotyczy to np. opodatko-
wania boów żywnościowych).

3. Różnice między dotychczasowym a przewidywanym stanem prawnym.

W obecnym stanie prawnym, ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycz-
nych wyłączone są bony, talony i inne znaki, otrzymywane przez pracownika, finansowane w
całości ze środków ZF S lub funduszy związków zawodowych. Nowelizacja umożliwi zwol-
nienie z podatku również bonów, talonów i innych znaków uprawniających do ich wymiany
na towary i usługi, jak również refundacji wydatków poniesionych przez pracownika, doko-
nanej ze środków w/w funduszy.

Rozszerzenie zwolnienia z opodatkowania pozwoli na faktyczne dokonywanie wyboru
świadczenia przez pracownika (zakup odpowiedniego produktu i następnie refundacja bądź
wymiana talonu/bonu na wybrany produkt). Zwolnienie pozostanie nadal limitowane do wy-
sokości 380 zł – co pozwoli na uniknięcie ryzyka zastępowania świadczeniami rzeczowymi
wynagradzania w formie pieniężnej i przyczyni się do zachowania dotychczasowego charak-
teru świadczeń socjalnych z ZF S lub funduszu związków zawodowych.

4. Oczekiwane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne
Podstawowym skutkiem wprowadzenia projektowanej zmiany jest usunięcie ograniczeń
związanych z „okazjonalnym” obdarowywaniem pracownika przez pracodawcę. Obecne re-
gulacje narzucają pracodawcy określoną formę świadczeń. Wykluczenie szeroko pojętych
bonów towarowych z katalogu świadczeń powoduje często stan niezadowolenia pracowni-
ków. Trzeba bowiem zauważyć, że pracownicy właśnie w okresach przedświątecznych, a w
takich najczęściej pracodawcy przekazują różnego rodzaju paczki świąteczne pracownikom,
oczekują dodatkowego wsparcia finansowego, którego funkcje spełnia właśnie bon towarowy.
Projektowana zmiana może więc przyczynić się do poprawy stosunków pracownika
i pracodawcy i wpłynąć na poprawę zadowolenia pracownika.


Z uwagi na pozostawienie ograniczenia kwotowego świadczeń z zakładowego funduszu
świadczeń socjalnych oraz funduszy związków zawodowych nie wydaje się, aby rozszerzenie
zakresu przepisu miało wpływ na ewentualne nadużycia ze strony pracodawcy poprzez ukryte
wynagradzanie pracownika. Wynika to z tego, iż przekroczenie progu 380 zł w każdym przy-
padku, bez względu na formę obdarowania pracownika, będzie skutkowało opodatkowaniem.
Projektowana zmiana będzie miała neutralny wpływ na dochody budżetowe, ponieważ
w żaden sposób nie wpłynie na podstawę opodatkowania pracownika i pracodawcy.
Wprowadzenie zmiany do ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych będzie
skutkować większym zainteresowaniem pracodawców bonami i talonami, jako formami dużo
bardziej elastycznymi obdarowania pracownika. To z kolei może wpłynąć na zwiększenie
popytu na bony oraz talony i tym samym wzrost zyskowności przedsiębiorstw, których
przedmiotem jest sprzedaż tego typu talonów. Szczególnym zainteresowaniem cieszyć się
mogą bony uprawniające do zamiany na towary w konkretnych sklepach, najczęściej hiper-
marketach. W związku z tym nastąpić mogą pewne przesunięcia między dochodami różnych
podmiotów w kierunku tych, które akceptują wymianę bonów na towary.
Projektowana zmiana zniesie również dysproporcje w opodatkowaniu świadczeń kiero-
wanych do różnych grup, których łączył bądź łączy nadal stosunek pracy z zakładem pracy.
Chodzi tutaj o rencistów i emerytów oraz pracowników. W obecnym stanie prawnym, wolne
od podatku dochodowego są świadczenia rzeczowe lub ekwiwalenty pieniężne w zamian
tych świadczeń otrzymane przez emerytów i rencistów w związku z łączącym ich poprzednio
z zakładami pracy stosunkiem służbowym, stosunkiem pracy lub spółdzielczym stosunkiem
pracy oraz od związków zawodowych – do wysokości nie przekraczającej w roku podatko-
wym kwoty 2280 zł, na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 38 ustawy o podatku dochodowym od
osób fizycznych.
W tym przypadku zwolnienie ma zastosowanie do wszystkich świadczeń, również bo-
nów i talonów towarowych.
Zastosowanie przepisu art. 21 ust. 1 pkt 38 w stosunku do emerytów i rencistów może
budzić poczucie pewnej niesprawiedliwości ze strony pracowników, którzy są przecież czę-
ścią zakładu pracy, przyczyniają się wzrostu tej organizacji, a z drugiej strony są podatkowo
dyskryminowani w stosunku do tych, których nie łączy już żaden stosunek prawny z zakła-
dem pracy. Z tego powodu, nowelizacja art. 21 ust. 1 pkt 67 powinna zmniejszyć poczucie
„dyskryminacji podatkowej” obecnych pracowników, chociaż całkowicie wyeliminowana
zostałaby dopiero wtedy gdyby kwota graniczna zwolnienia zostałaby podwyższona z 380zł
do 2280zł.
5. Ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej.